Cải cách chính trị ở Asean 6 từ sau chiến tranh lạnh

C¶I C¸CH CH›NH TRfi Î C¸C N÷ÌC ASEAN 6(1)

Tı SAU CHI’N TRANH L¹NH

Nguy‘n Thu M¸*

T

rong thÀp ni™n qua, ß´ng Nam ¸

kh´ng chÿ ch¯ng ki’n s˘ phÙc hÂi

nhanh ch„ng cÒa c¸c n“n kinh t’ nhˆ

Xingapo, Th¸i Lan, Malaixia, InÆ´n™xia

vµ Phil›ppin, nh˜ng nˆÌc chfiu ¶nh hˆÎng

nÆng n“ cÒa cuÈc khÒng ho¶ng tµi ch›nh

ti“n t÷ ch©u ¸ (1997-1998) mµ c¶ nh˜ng

bi’n ÆÊi kh¸ s©u sæc trong n“n ch›nh trfi

cÒa c¸c nˆÌc nµy. Tı nh˜ng ch’ ÆÈ chuy™n

quy“n, Æa sË c¸c nˆÌc tr™n Æ· trÎ thµnh

c¸c n“n d©n chÒ lÌn Î ß´ng Nam ¸. Nh©n

d©n c¸c nˆÌc nµy Æ· c„ c¨ hÈi tham gia

ngµy cµng nhi“u vµ hi÷u qu¶ h¨n vµo ÆÍi

sËng ch›nh trfi cÒa Æ t nˆÌc. N¹n tham

nhÚng, hËi lÈ, vËn ƈÓc xem lµ quËc h¹n Î

Th¸i Lan, InÆ´n™xia, Phil›ppin Æ· ›t

nhi“u ƈÓc ki“m ch’.

Nh˜ng k’t qu¶ tr™n c„ ƈÓc lµ nhÍ c¸c

cuÈc c¶i c¸ch/ÆÊi mÌi ch›nh trfi ƈÓc ti’n

hµnh mÈt c¸ch b“n bÿ vµ l©u dµi tı nˆa

cuËi nh˜ng n®m 80 th’ k˚ XX cho tÌi hi÷n

nay. VÀy c¸c cuÈc c¶i c¸ch Æ„ Æ· di‘n ra

nhˆ th’ nµo? Bµi vi’t nµy sœ g„p ph«n tr¶

lÍi c¸c c©u h·i tr™n.

1. Nh˜ng nguy™n nh©n thÛc Æ»y c¶i

c¸ch, ÆÊi mÌi ch›nh trfi Î ASEAN 6

1.1. Kh´ng kh› ch›nh trfi hfla dfiu

tr™n th’ giÌi vµ trong khu v˘c

C¸c nˆÌc thµnh vi™n cÚ cÒa ASEAN

hay g‰i lµ ASEAN 6 c„ nh˜ng h÷ thËng

ch›nh trfi r t kh¸c nhau. Trong khi Th¸i

Lan vµ Malaixia theo ÆuÊi mÈt n“n qu©n

chÒ lÀp hi’n, th× c¸c quËc gia cfln l¹i trong

nh„m nµy l¹i l˘a ch‰n h÷ thËng d©n chÒ

nghfi vi÷n. Gi˜a c¸c nˆÌc theo h÷ thËng

qu©n chÒ lÀp hi’n cÚng c„ s˘ kh¸c nhau.

Î Th¸i Lan vµ Malaixia, vua ƈÓc c´ng

nhÀn lµ nguy™n thÒ quËc gia , nhˆng ng´i

vua cÒa Th¸i Lan lµ cha truy“n con nËi,

cfln ng´i Sultan cÒa Malaixia l¹i ƈÓc

quay vflng gi˜a 9 ti”u vˆ¨ng Ưng Æ«u c¸c

bang truy“n thËng cÒa nˆÌc nµy .

Ch’ ÆÈ d©n chÒ nghfi vi÷n Î Phil›ppin,

InÆ´n™xia vµ Xingapo cÚng kh¸c nhau.

Trong khi TÊng thËng Xingapo ƈÓc xem

lµ nguy™n thÒ quËc gia, nhˆng quy“n l˘c

thÀt s˘ cÒa Æ t nˆÌc l¹i nªm trong tay

ThÒ tˆÌng. Î InÆ´n™xia vµ Phil›ppin, tÊng

thËng vıa lµ nguy™n thÒ quËc gia, vıa lµ

ngˆÍi Ưng Æ«u c¨ quan hµnh ph¸p .

T t c¶ c¸c nˆÌc ASEAN 6 Æ“u th˘c hi÷n

Æa nguy™n ch›nh trfi, Æa ƶng. Nhˆng, tr™n

th˘c t’, l˘c lˆÓng l·nh ƹo trong n“n

ch›nh trfi Î c¸c nˆÌc nµy hoÆc nªm trong

tay giÌi qu©n s˘ (Phil›ppin tÌi 1986, Th¸i

* PGS.TS. Nguy‘n Thu M¸, Vi÷n Nghi™n c¯u ß´ng Nam ¸