Cách ứng phó với stress của bệnh nhân ung thư.

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA TÂM LÝ – GIÁO DỤC

-------------------------------------------

VÕ THỊ KIỀU MY

CÁCH ỨNG PHÓ VỚI STRESS CỦA

BỆNH NHÂN UNG THƯ

(Nghiên cứu trên bệnh nhân ung thư đang điều trị tại Bệnh viện

Ung bướu Đà Nẵng)

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

ĐÀ NẴNG, 2017

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA TÂM LÝ – GIÁO DỤC

-------------------------------------------

VÕ THỊ KIỀU MY

CÁCH ỨNG PHÓ VỚI STRESS CỦA BỆNH

NHÂN UNG THƯ

(Nghiên cứu trên bệnh nhân ung thư đang điều trị tại Bệnh viện

Ung bướu Đà Nẵng)

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

CÁN BỘ HƯỚNG DẪN

PGS.TS. LÊ QUANG SƠN

NIÊN KHÓA 2013 - 2017

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi và dưới sự hướng dẫn của

PGS.TS. Lê Quang Sơn. Các dữ liệu, kết quả nghiên cứu trong khóa luận là trung

thực và chưa từng công bố trong bất kỳ nghiên cứu nào khác.

Tác giả khóa luận

Võ Thị Kiều My

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU.....................................................................................................................9

1.LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI........................................................................................9

2.MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU...............................................................................10

3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU..........................................................................10

3.1. Đối tượng nghiên cứu: ............................................................................10

3.2. Khách thể nghiên cứu: ............................................................................10

4.GIẢ THUYẾT KHOA HỌC..............................................................................10

5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU .............................................................................10

6. PHẠM VI NGHIÊN CỨU.................................................................................11

7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .....................................................................11

7.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết .........................................................11

7.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi.......................................................11

7.3. Phương pháp phỏng vấn..........................................................................11

7.4. Phương pháp thống kê trong toán học. ...................................................11

8. CẤU TRÚC ĐỀ TÀI .........................................................................................11

8.1. Phần mở đầu............................................................................................11

8.2. Phần nội dung..........................................................................................11

8.3. Phần kết luận và khuyến nghị .................................................................12

NỘI DUNG ...............................................................................................................13

CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN VỀ CÁCH ỨNG PHÓ VỚI STRESS CỦA BỆNH NHÂN

UNG THƯ.................................................................................................................13

1.1. Tổng quan các nghiên cứu về cách ứng phó với stress của bệnh nhân ..........13

1.1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề cách ứng phó với stress ở nước ngoài ......13

1.1.2. Tổng quan các nghiên cứu về cách ứng phó với stress ở Việt Nam....17

1.2.Các khái niệm chính của đề tài........................................................................19

1.2.1. Bệnh ung thư........................................................................................19

1.2.2. Stress....................................................................................................20

1.2.3. Cách ứng phó .......................................................................................21

1.2.4. Cách ứng phó với stress của bệnh nhân ung thư..................................24

1.3. Lý luận chung về cách ứng phó với stress......................................................25

1.3.1. Các mức độ stress ................................................................................25

1.3.2. Các kiểu ứng phó .................................................................................29

1.4. Đặc điểm tâm lý của bệnh nhân ung thư ........................................................30

1.4.1. Đặc điểm tâm lý của bệnh nhân ung thư..............................................30

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến cách ứng phó với stress của bệnh nhân ung thư ..34

1.5.1. Ảnh hưởng của stress đến bệnh nhân ung thư .....................................34

1.5.2. Các yếu tố khách quan hưởng đến cách ứng phó của bệnh nhân ung thư

.............................................................................................................35

1.5.3. Các yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến cách ứng phó của bệnh nhân ung

thư ... .............................................................................................................40

Tiểu kết chương 1......................................................................................................43

CHƯƠNG 2: TỔ CHỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.............................44

2.1.Tổ chức nghiên cứu .........................................................................................44

Khái quát địa bàn nghiên cứu ........................................................................44

2.1.1.Khái quát khách thể nghiên cứu............................................................46

2.1.2.Quy trình tiến hành nghiên cứu.............................................................46

2.2.Các phương pháp nghiên cứu. .........................................................................47

2.2.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu .........................................................47

2.2.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi....................................................47

2.2.3. Phương pháp phỏng vấn.......................................................................53

2.2.4. Phương pháp thống kê toán học...........................................................55

Tiểu kết chương 2......................................................................................................56

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.................................................................57

3.1. Mức độ cách ứng phó với stress của bệnh nhân ung thư tại bệnh viện Ung

bướu Đà Nẵng........................................................................................................57

3.1.1. Kết quả chung về kiểu ứng phó với stress của bệnh nhân ung thư tại

bệnh viện Ung bướu Đà Nẵng. ......................................................................57

3.1.2. So sánh cách ứng phó với stress của bệnh nhân nam và bệnh nhân

nữ. .............................................................................................................66

3.1.3. So sánh cách ứng phó của bệnh nhân ung thư theo nghề nghiệp ........67

3.1.4. So sánh cách ứng phó của bệnh nhân ung thư qua các giai đoạn

bệnh. .............................................................................................................69

3.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến cách ứng phó với stress........................................71

3.2.1. Các yếu tố khách quan .........................................................................71

3.2.2. Các yếu tố chủ quan.............................................................................73

3.3. Đề xuất các biện pháp hỗ trợ bệnh nhân ung thư ứng phó với stress.............75

Tiểu kết chương 3......................................................................................................76

KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ ......................................................................................78

1.Kết luận: .............................................................................................................78

1.1.Về mặt lí luận...........................................................................................78

1.2.Về mặt thực tiễn.......................................................................................78

2.Khuyến nghị .......................................................................................................79

TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................81

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1: Đặc điểm mẫu khách thể nghiên cứu........................................................46

Bảng 3.1: Mức độ ứng phó với stress của bệnh nhân qua các kiểu ứng phó............57

Bảng 3.2: Kiểu ứng phó tích cực chủ động...............................................................58

Bảng 3.3: Kiểu ứng phó xoa dịu căng thẳng.............................................................59

Bảng 3.4: Kiểu ứng phó tìm kiếm sụ hỗ trợ..............................................................60

Bảng 3.5: Kiểu ứng phó lảng tránh. ..........................................................................61

Bảng 3.6: Kiểu ứng phó tiêu cực ..............................................................................63

Bảng 3.7: Mức độ tương quan giữa các kiểu ứng phó..............................................64

Bảng 3.8: So sánh cách ứng phó với stress của bênh nhân theo giới tính. ...............66

Bảng 3.9: So sánh cách ứng phó của bệnh nhân ung thư theo nghề nghiệp.............67

Bảng 3.10: So sánh cách ứng phó của bệnh nhân ung thư qua các giai đoạn bệnh..69

Bảng 3.11: Các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến cách ứng phó với stress của bệnh

nhân ung thư..............................................................................................................71

Bảng 3.12: Sự suy kiệt về sức khỏe của bệnh nhân ung thư ảnh hưởng đến cách ứng

phó với stress.............................................................................................................72

Bảng 3.13: Thời gian điều trị bệnh của bệnh nhân ung thư ảnh hưởng đến cách ứng

phó với stress.............................................................................................................72

Bảng 3.14: Khả năng tài chính ảnh hưởng đến cách ứng phó với stress của bệnh

nhân ung thư..............................................................................................................73

Bảng 3.15: Các yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến cách ứng phó với stress của bệnh

nhân ung thư..............................................................................................................73

Bảng 3.16: Vấn đề công việc ảnh hưởng đến cách ứng phó của bệnh nhân ung thư.

...................................................................................................................................74

Bảng 3.17: Sự quan tâm từ gia đình ảnh hưởng đến cách ứng phó của bệnh nhân

ung thư.......................................................................................................................74

Bảng 3.18.: Sự quan tâm từ xã hội ảnh hưởng đến cách ứng phó của bệnh nhân ung

thư..............................................................................................................................75

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1: So sánh cách ứng phó với stress của bệnh nhân ung thư theo giới tính

...................................................................................................................................66

Biểu đồ 3.2: So sánh cách ứng phó của bệnh nhân ung thư theo nghề nghiệp.........68

Biểu đồ 3.3: So sánh cách ứng phó của bệnh nhân ung thư qua các giai đoạn bệnh.

...................................................................................................................................70

9

MỞ ĐẦU

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Mỗi năm, Việt Nam có khoảng 110.000 trường hợp mắc ung thư mới và hơn

73% trong số đó tử vong – là một trong những nước có tỷ lệ tử vong do ung thư cao

nhất trên thế giới. Cũng như hầu hết các nước đang phát triển khác, nước ta thường

chẩn đoán ung thư ở giai đoạn muộn, do đó việc điều trị vô cùng khó khăn và tiên

lượng kém. Lý do là triệu chứng của ung thư thường không rõ ràng ở giai đoạn đầu,

trong khi người dân ở các nước đang phát triển vẫn chưa có thói quen tầm soát bệnh

thường xuyên. Một trong những nguyên nhân dẫn đến diễn biến bệnh diễn ra nhanh

hơn là các bệnh nhân chưa có sự chuẩn bị về mặt tâm lí dễ dẫn đến lo âu, stress trong

lúc đang bị bệnh. Có thể nói stress là hiện tượng luôn xảy ra ở bệnh nhân đặc biệt là

bệnh nhân ung thư. Khả năng xuất hiện stress cao hơn ở bệnh nhân ung thư vì họ đối

diện trực tiêp với “cái chết” và sự lo lắng. Tuy nhiên, stress có thể không xảy ra hoặc

sẽ được giảm thiểu khi bệnh nhân có cách ứng phó.

Cách ứng phó với stress của bệnh nhân trong các giai đoạn bệnh là một việc hết

sức quan trọng, khi bệnh nhân có khả năng đương đầu với stress thì stress lại có thể

là một nhân tố tích cực bởi chính stress buộc bệnh nhân phải đối đầu với bệnh và tìm

ra cách ứng phó thích hợp. Tuy nhiên stress cũng ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình

điều trị bệnh của bệnh nhân nếu stress đó quá lớn và không được giải tỏa. Cụ thể là

stress làm tinh thần bệnh nhân giảm sút rõ rệt, quá lo lắng làm cho quá trình điều trị

bệnh gián đoạn, hoặc stress nặng làm cho các giai đoạn bệnh chuyển biến nhanh hơn

và xấu hơn. Do vậy việc tìm được cách ứng phó cho bệnh nhân là hết sức quan trọng.

Cách ứng phó với stress giúp bệnh nhân đối diện dễ dàng hơn với bệnh, giữ vững

được tinh thần lạc quan để có kết quả điều trị bệnh tốt.

Ý thức được tầm quan trọng của việc ứng phó với stress, nhiều nhà khoa học đã

có những nghiên cứu để phổ biến và nhân rộng ra mọi người. Tuy nhiên việc làm này

chưa được chú trọng ở các trường đào tạo cũng như ở các bệnh viện. Đã có không ít

đề tài nghiên cứu về stress và cách ứng phó với stress ở nhiều lứa tuổi khác nhau. Tuy

10

nhiên nghiên cứu cách ứng phó với stress ở bệnh nhân còn ít và chưa có hiệu quả thực

tiễn đặc biệt là ở bệnh nhân ung thư.

Chính vì những lí do trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “ Cách ứng phó

với stress của bệnh nhân ung thư đang điều trị tại bệnh viện ung bướu Đà Nẵng”.

2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

Đề tài tập trung xác định đặc điểm cách ứng phó với stress của bệnh nhân ung

thư đang điều trị tại bệnh viện Ung bướu Đà Nẵng

3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

3.1. Đối tượng nghiên cứu:

Cách ứng phó với stress của bệnh nhân ung thư.

3.2. Khách thể nghiên cứu:

Các bệnh nhân ung thư: gồm 92 bệnh nhân đang điều trị nội trú tại bệnh viện

ung bướu Đà Nẵng

4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC

Bệnh nhân ung thư đang điều trị tại Bệnh viện ung bướu Đà Nẵng ứng phó với

stress bằng các kiểu ứng phó khác nhau. Có sự khác biệt về cách ứng phó với stress

của bệnh nhân ở các giai đoạn bệnh, ở bệnh nhân nam và bệnh nhân nữ, ở bệnh nhân

có nghề nghiệp khác nhau. Các yếu tố ảnh hưởng đến cách ứng phó với stress của

bệnh nhân là: trình độ học vấn, giai đoạn bệnh, thời gian điều trị, khả năng tài chính,

sự quan tâm từ gia đình, sự quan tâm từ xã hội,…

5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU

- Nghiên cứu cơ sở lý luận về cách ứng phó với stress của bệnh nhân

- Nghiên cứu đặc điểm cách ứng phó với stress của bệnh nhân ung thư đang

điều trị tại bệnh viện Ung bướu Đà Nẵng

- Đề xuất một số biện pháp hỗ trợ nhằm nâng cao cách ứng phó với stress của

bệnh nhân.