Cách hiểu mới 2 câu kết bài thơ Thu điếu

Bµn VÒ hai c©u kÕt trong bµi th¬:

Thu ®iÕu cña NguyÔn KhuyÕn.

Trong thÓ th¬ ThÊt ng«n có b¸t §êng luËt, t¸c gi¶ muèn göi g¾m t©m sù cña

m×nh chñ yÕu lµ n»m trong hai c©u kÕt.

Trong §êng thi yªu cÇu:" M¹ch kÞ lé, ý kÞ n«ng; Thi t¹i ng«n ngo¹i" lµ thíc ®o

chñ yÕu gi¸ trÞ cña thi phÈm vµ tµi n¨ng cña thi sü. Víi chïm ba bµi th¬ vÒ mïa

thu cña NguyÔn KhuyÕn, cã lÏ hai c©u kÕt trong bµi: “Thu ®iÕu”, t©m sù cña cô ®-

îc diÔn t¶ mét c¸ch kÝn ®¸o vµ hay h¬n c¶:

Tùa gèi «m cÇn l©u ch¼ng ®îc

C¸ ®©u ®íp ®éng díi ch©n bÌo.

Trong c¸ch hiÓu xa nay cña nhiÒu ngêi, cã nhiÒu bµi viÕt, nhiÒu gi¸o viªn

gi¶ng d¹y bµi th¬ nµy, khi ph©n tÝch 2 c©u kÕt ®Òu chØ nãi qua, hoÆc lÝ gi¶i cha thÊu

®¸o, cha cã søc thuyÕt phôc.

Trong bµi viÕt nµy t«i thö m¹nh d¹n ®a ra mét c¸ch lý gi¶i míi, gi¶i m· ý

nghÜa hai c©u kÕt nªu trªn qua viÖc so s¸nh víi mét c©u ca dao cæ, víi cuéc ®êi vµ

víi phong c¸ch cña cô Tam nguyªn.

Trong ca dao cæ cña níc ta cã c©u:

Níc trong c¸ ch¼ng ¨n måi

Anh ®õng c©u mµ nhäc, b¹n ®õng ngåi mµ khuya.

C©u ca dao nµy t«i kh«ng ph©n tÝch ë gãc ®é t×nh yªu trai g¸i mµ chØ thuÇn tuý

nãi vÒ viÖc ®i c©u. Mét kinh nghiÖm khi ®i c©u c¸ lµ: Níc trong (th×) c¸ ch¼ng ¨n

måi, nªn anh ®i c©u chØ lµ mét viÖc v« Ých, kh«ng cã kÕt qu¶.

Trong c©u ca dao nµy, còng nh c©u Tùa gèi «m cÇn l©u ch¼ng ®îc cña bµi Thu

®iÕu ®Òu cã ý khuyªn ngêi ®i c©u nªn ra vÒ. Ngîc l¹i trong c©u C¸ ®©u ®íp ®éng

díi ch©n bÌo ta thÊy ©m thanh cña tiÕng c¸ ®íp måi lµ ©m thanh b¸o hiÖu cho ngêi

®i c©u lµ cã c¸, c¸ ®ang ®íp måi, tøc lµ c¸ ®ang ®ãi, chñ ý muèn khuyªn ngêi ®i

c©u nªn ë l¹i.

Trong cuéc ®êi m×nh, cô Tam nguyªn ®· tõng diÔn ra vµi ba lÇn chuyÖn ra

råi vÒ, vÒ råi ra. Cô ®· tõng mêi n¨m: “Tùa gèi «m cÇn”, cô ra gióp ®êi nh thÕ

còng cã thÓ gäi lµ: “l©u” (Tõ 1871 ®Õn 1884, trong ®ã cã ba n¨m vÒ chÞu tang)

nhng kÕt qu¶: “Ch¼ng ®îc” bao nhiªu. Cô ®µnh bÊt lùc tríc cuéc ®êi. N¨m 1884,

NguyÔn KhuyÕn sau: “Mêi n¨m giã bôi trë vÒ nhµ” (Hoµn gia t¸c) cô trë vÒ vên

Bïi Èn dËt mÊy n¨m. Sau ®ã, v¹n bÊt ®¾c dÜ cô l¹i ra lµm gia s cho gia ®×nh Hoµng

Cao Kh¶i. Cuèi cïng, cô l¹i trë vÒ quª cò n¬ng th©n, råi trót h¬i thë cuèi cïng ë

®ã.

Ta thËt sù c¶m th«ng vµ chia sÏ vÒ c¸i t©m sù gi»ng xÐ, nçi trë tr¨n nªn vÒ hay

nªn ë cña mät kÎ sü sinh bÊt phïng thêi nh cô.

Trong th¬ cña m×nh, NguyÔn KhuyÕn vÉn thêng mîn tiÕng loµi vËt ®Ó göi g¾m

t©m sù s©u kÝn.