Các tội phạm về hối lộ từ góc độ luật pháp quốc tế

nghiªn cøu - trao ®æi

t¹p chÝ luËt häc sè 2/2011 33

Ths. §µo LÖ Thu *

hời gian gần đây, thực trạng đáng lo

ngại của hiện tượng hối lộ cũng như

những hậu quả của nó đối với đời sống kinh

tế-xã hội đã khiến cộng đồng quốc tế quan

tâm đến vấn đề phòng ngừa và đấu tranh

chống hối lộ. Chính vì vậy, hàng loạt văn

bản pháp lí quốc tế và khu vực liên quan đến

vấn đề hối lộ đã được ban hành. Những văn

bản pháp lí đó đề cập nhiều khía cạnh khác

nhau của hiện tượng hối lộ. Tuy nhiên, trong

phạm vi bài viết này, tác giả chỉ đề cập một

số quan điểm lập pháp về các tội phạm về

hối lộ được thể hiện trong những văn bản

pháp lí quốc tế điển hình và có liên quan trực

tiếp. Các điều ước quốc tế được nghiên cứu

ở đây bao gồm Công ước của Liên hợp quốc

(LHQ) về chống tham nhũng, Công ước của

Tổ chức hợp tác kinh tế và phát triển về

chống hối lộ công chức nước ngoài trong các

giao dịch thương mại quốc tế và Công ước

luật hình sự của Hội đồng châu Âu về chống

tham nhũng (từ đây sẽ lần lượt được viết tắt

là Công ước của LHQ, Công ước của OECD

và Công ước của COE).

Tuy có sự khác biệt về giới hạn nội dung

được quy định, về phạm vi áp dụng và về

mức độ chi tiết của quy định, các công ước

quốc tế nêu trên đều có những vấn đề chung

nhất định liên quan đến tội phạm về hối lộ.

Thứ nhất, các công ước này đều phản ánh sự

cần thiết của việc tội phạm hoá các hành vi

hối lộ đối với luật pháp quốc gia. Ví dụ:

Công ước của OECD kêu gọi các quốc gia

thành viên tội phạm hoá một cách nhanh

chóng hành vi hối lộ công chức nước ngoài

do hiện tượng này đang ảnh hưởng nghiêm

trọng tới sự cạnh tranh lành mạnh của các

giao dịch thương mại quốc tế.(1)

Thứ hai, tất

cả các công ước này đều xây dựng những chỉ

dẫn mang tính chuẩn mực cho các quốc gia

thành viên trong việc tội phạm hoá hành vi

hối lộ cũng như quy định hình phạt đối với

tội phạm về hối lộ. Những công ước quốc tế

cũng kêu gọi trách nhiệm của các quốc gia

thành viên trong việc tội phạm hoá hàng loạt

hành vi hối lộ như đưa hối lộ, nhận hối lộ,

hối lộ công chức nước ngoài và công chức

của các tổ chức quốc tế, hối lộ trong khu vực

tư. Đây có thể được xem là gợi ý cho các

quốc gia thành viên trong việc xác định

những dạng hành vi hối lộ khác nhau gây

nguy hiểm cho các nhà nước cũng như cho

cộng đồng quốc tế nói chung. Tất nhiên, theo

các công ước này, những quốc gia thành

viên không buộc phải quy định từng loại

hành vi hối lộ thành các tội phạm về hối lộ

cụ thể, riêng biệt. Điều đó xuất phát từ thực

tế là có những quốc gia đã quy định các hành

vi hối lộ này nhưng chỉ quy định chung

chung trong một hoặc một số tội danh. Tuy

nhiên, việc quy định riêng biệt và cụ thể

từng loại hành vi hối lộ nêu trên được

T

* Giảng viên Khoa luật hình sự Trường ĐH Luật Hà Nội;

NCS Chương trình hợp tác đào tạo tiến sĩ luật quốc

tế và so sánh giữa Trường Đại học Luật Hà Nội và

Khoa luật Đại học Tổng hợp Lund - Thụy Điển