Các thao tác tư duy phân tích, tổng hợp, so sánh trong dạy học đại số và giải tích ở trung học phổ thông

CAC THAO TAC TU DUY PHAN TICH, TONG H0P, SO SANH

TROiG DAY HOC DAI SO U GIAI TJCH 0 TRUE HOC PHO THONG

O NGUYEN TH! MY HANG '

Qud trinh tu duy cOo chu tfil nhdn tfiOc khi

gidi quyet mdt nhl#m vy, mdt vd'n d l ndo

dd boo gdm nhilu gioi dogn. Cdc glal

dogn cua qud frinh h/ duy chf phdn dnh dugc

cd'u frOe bdn ngodi, edn ngi dung bdn frong cOa

qud frinh dd lgi Id mdt qud frinh phiic tgp, diln

ra dyo frdn ede thao tdc tuduy. Trong tdm li hgc,

cdc rfjoo tdc tu duy co ban boo gdm phdn tfch,

so sdnh, ting hgp, tuong ty hda, truu tugng hda,

khdl qudt hda, d^c bid! hda. Bdl vilt d l edp h^^l

v l ^ rin luydn eho hgc sinh (HS) frung hgc phd

riidng (THPT) cdc riiao tde tu duy: phdn tich, ting

hgpvd so sdnh.

1. Cdc khai nl$m ca bdn

Pfidn tich Id qud frinh dOng frf de tdeh cdi

todn rill ro tiing bd ph^n tfieo mdt ddu hidu vd

tfiudc tfnh cua chOng d l nghidn cOu, gidl quylt

vdn d l mdt cdch ddy dO vd sdu sdc hon. Ting

hgp Id qud frinh dOng fri dc lidn kit nhihig bg

(^dn, tfiudc h'nh, nhCNig tfidnh phdn dd dugc phdn

tdeh riidnh mdt chinh thi riidng nhd't, dem Igi mdt

kit qud m6l v l mdt sy vgt, mdt hien h/gng ndo

d6. Phdn Heh vd tdng hgp Id hoi hogt dgng frf hje

frdl ngugc nhou nhung lgi Id hoi mdt cuo mdt

qud frinh tfidng nhdt. Sy tdng hgp nhu Id mgt kit

qud cOo qud trinh phdn tfch. NhCmg hogt dgng

frf hj$ khde diu duge dien ra tren nln Idng cuo

sy phdn tich vd tdng hgp. So sdnh Id xde djnh

nhifrig diem gidng vd khde nhou giira cdc sy vgt

vd hidn hrong.

Trong dtay hgc Todn d phd thdng, nhd cd sy

so sdnh md HS cd tfil quon sdt tryc tllp cdc ddc

dilm gidng vd Ididc nhou bdn ngodi cOo ede sy

vdt, hidn tugng eung nhu ede ddu hlfu, quan he

bdn frong khdng nhdn tfiOc dugc fryc tllp md

phdl tfldng qua cdc hogt dgng cOa Kr duy.

2. Mdt sd' bl$n phdp su [^gm nhdm rdn

luy^n cde thoo Mc lu duy phdn Heh, tdng hgp

vd so sdnh cho HS THPT

Tap chi filao due s6 288 (M a • •/aoia)

Biin phdp 1: Khi dgy hgc khdl nlim (dinh li,

quy tie) mdl, gido vlin (GV) cin hudng dan HS

so sdnh vdi ede khdl nlim (dinh li, quy tde) dd

biit di nhdn ra nhung diim gling vd khde nhau;

qua dd, giup HS nSm vung vd khde sdu kiin fhuc

mit cdch cd he thong.

Vf dy: Khi dgy hge v l edp sd cdng, GV cd

thi l$p bdng (ho^c hudng dan HS khdm phd

dyo frdn cde vi dy ey tfil) so sdnh djnh nghTa,

Hnh chd't cOo ed'p sd' edng, ed'p so nhdn d l tfidy

dugc nhirng dilm gid'ng vd khde nhou cOo hoi

ddy sd ndy.

CipsAc4ng

- Lft in(4 <Uy •£ pou rifn ha»c yt

h^n). irong 06. yi \u t6 h«ng Oti hai.

mi l a i h«ng dtu btng EA V cua i t n«ng

Ajng ngay tniOc n6 vdi mH a i 0 kMng

• si ri«ne lling qufit dine bAu ditn

m w l i n^ng oi u U, va cdngttia

u, =u,+(.n-l)d,Vn^2

• Mil 36 Mng Diiniii ti»ng IhCt I M

vA trit l i n«tig cuAl cung <l6l vfil cip s i

<4ng nou hRn) 0 ^ l^ ^i ^ !>'"'' < ^

i : ^ hai s i h^ng dling k i vdi nA:

'^' 2

. Ting n s i h^ng di u den cua n^i

c i p s i ctng c i BiJ biiu tSin theo s i

h^ngdiu U^ vficAngsal d '

, [2«,+(«-l)d>)

^" 2

Cipsinht n

- Ld mt l OBy a i (riOu han hoftc vB

han) mfi irong lU. li i tit t i ri»ng thu

hai, mi l s i h^ng diu bing K n cus s i

riang dung ngay injOc nA vb mOI l i q

ttOngdil

u. = u. , 9, Vn S 2

- s i h«ng ting quAt dui^c biiu diin

HHO s i ri«ng Oiu U, vfi cdng btl q

«. = «i/"'.Vn>2 -Tiltay$l ail dia mil !^ Ufng Viiti

s i ti^ng tna hat v t Dill s i h«ng cuil

c ^ ili l vtt ci p s i rUn hOu ri»n) diu

a tmng binn nnSn da hai s i h^ng

dOngki nd

\u,\ = .Ju, |U,.,,VAS2

- Ting n si hjng diu tiin cua mdl

cip s i nhan cd dn g bdl If * l du ^

Unh Iheo cAngihiit

1 " ^

Bl$n phdp 2: Luyin tap cho HS so sdnh cdc

sg vdt, hidn h/gng cd hinh thue ben ngodi Wide

nhau, nht/ng cd bdn chat Id gid'ng nhau, thdm

chf ehi Id mgt vd nguge lgi.

Vf dy 1: Xdt hoi khai triln sou:

a){a + by=f^C:a'-'b'

' TrtdRKB^iltQC Villi