Các mô hình hiến pháp trên thế giới và số kinh nghiệm rút ra cho Việt Nam

NGHIEN CL/U - TRAO 001

cAc M6 HINH HI ^ PHAP TR ^ THE Gidi

VA M6 T S 6 KINH NGHI| M RtJT RA CHO VlfiT NAM

1. Khai lugn ve mo hinh hien phdp

Niu hiin phdp dugc hieu Id hinh thiic thi

hien nhQng phuang dien quan trpng nhat ciia

chinh thi ciia moi quoc gia, lien quan den

cdch thiic phdn phoi va dieu hdnh chii quyen

cua mdt ddt nudc thi md hinh hien phdp cd the

dugc hieu Id khudn mau cua vi?c biiu dgt

chinh thi hay ciia vi?c xdc lgp each thiic phdn

phoi vd dieu hdnh chii quyen trong mdt nudc.

Khdi niem "md hinh hien phdp" khdc vdi

khdi niem "phdn logi hien phdp." Trong khi

"phdn loai hien phdp" quan tdm den cdc phuong

dien hinh thiic vd thii tyc ciia hien phap

(thanh van hay bdt thdnh van, cuong tinh hay

nhu tinh, don nhdt hay lien bang), "md hinh

hien phap" quan tdm den cdc phuang dien

ban chat vd ndi dung ciia hien phdp.

Md hinh hien phdp cd nhiing ddc diim

sau: Tha nhdt. md hinh hien phdp cd tinh

chdt phd biin. Mdi md hinh hien phdp phdn

dnh mdt sd ndi dung cd tinh chdt dn djnh

lien quan den y nghia ciia hiin phdp, cdc

phuong dien cua chinh thi nhu co cdu cdng

quyin hay phgm vi dan quyin. Tinh chdt

phd bien cua md hinh cung biiu hi?n d viec

nd dugc ap dyng mpt cdch rgng rdi, vugt

khdi phgm vi ciia mdt qudc gia, trd thanh

chuan myc cho viec xdy dung hiin phdp d

cac qudc gia khdc nhau. Thu hai, viec dp

dung cdc md hinh hiin phap cd tinh chdt

BOINGOC SON*

ddc thu. Cdc quoc gia khi xdy dung hiin

phdp thudng dua tren nhiing chuan myc

chung ciia mpt md hinh hiin phdp nhung

cd dieu chinh cho phii hgp vdi dieu ki?n

chinh tri-vdn hod-xd hgi ciia minh. Thit ba,

md hinh hiin phdp dugc hinh thdnh vd on

dinh ddn theo thdi gian. Md hinh hiin phap

thudng khdng hodn todn la sdn phdm ciia

mdt so bd ndo hien phap nhat djnh. Ngugc

lgi, nd dugc hinh thdnh ddn ddn gdn lien voi

thyc te chinh tri ciia cac qudc gia.

Md hinh hien phap phdn dnh mdt sd ndi

dung cd tinh chdt dn djnh sau ddy:

Mdt la quan niem ve hien phdp. Moi md

hinh hien phdp phdn dnh each hieu khac

nhau ve hien phdp. Dii rdng nhdn thiic dugc

thira nhgn chung Id hien phdp dugc coi nhu

ludt CO bdn ciia qudc gia nhung y nghia,

chiic ndng ciia hien phdp nhu thi ndo lgi tuy

thudc vao timg md hinh khdc nhau. C6

nhung md hinh hien phdp nhin nhdn hien

phdp vdi chire nang gidi han quyen luc, co

nhirng md hinh hien phdp lgi coi hien phap

vdi vai tro thiic day va md rdng quyen luc.

Cdch nhin nhgn ve y nghia, chiic nang cua

hien phdp c6 vai trd quan trpng ddi vdi cac

djnh che hien phap cu the ve co cdu cdng

quyen va dan quydn.

* Gidng vifin Khoa ludt D^i hoc quoc gia Hd Ndi

TAP CHl LUAT HOC SO 10/2012