Các lí thuyết phát triển trong tham vấn hướng nghiệp

J2 CAC LI THUYET PHAT TRIEN

TRONG THAM VAN HUONG NGHIEP

O NGUYEN THI NHAN k"

Tu trudc tdi nay, hoqt ddng hudng nghiep

chu yeu dugc tien hdnh bdng phuang thuc

truyen dqt vd iTnh hdi kinh nghiem cua cdc

the he di trudc dd'i vdi the he sou thdng qua nhung

Idi khuyen. Tren thye te, Idi khuyen ve viee lya

chqn nghe phdn Idn dya tren kinh nghiem nghe

rieng cua cd nhdn hodc nhiJng li thuyet phdt trien

nghe (LTPTN) mong tinh chu quan. Do vqy, cd

ngudi dua vd ngudi nhdn Idi khuyen deu khdng

nhdn thdy het gidi hqn cung nhu xu hudng dnh

hudng cua nhCrng trdi nghiem dd.

Sy ra ddi cua cdc LTPTN vd viee md rdng

nhCfng cuqc dieu tra nhdm edgdng phdn tich cdc

LT mdt each co bdn vd chi tiet cho thdy, tdt ed cdc

hqc thuyet deu khdng hodn hdo. Vi vqy, sy hieu

biet vd nhdn thue sdu sdc ve cdc LTPTN cua cdc

nhd tham vdn (TV) Id yeu td giup hq cd sy linh

hoqt trong viee van dyng cdc LT de trg giup thdnh

edng cho thanh nien vd ngudi trudng thdnh trong

qud trinh tim kiem, lya chqn, phdt trien vd dieu

chinh nghe nghiep. Bdi viet ndy gidi thieu mdt

so md hinh LTPTN trong TV hudng nghiep.

1) Thuyet qud trinh cho rdng sy lya ehgn

nghe nghiep Id mat qud trinh lien lye bao gdm

cdc giai dogn vd cdc budc md mdi cd nhdn phdi

trdi qua. Theo Ginzberg, Ginsburg, Axelrod vd

Herma (1951), viee duo ra quyet djnh nghe nghiep

Id mdt qud trinh lien tyc gdm 3 giai doqn: sy lya

chqn tudng tugng, sy lua ehgn thdm dd vd eudi

cung Id sy lya chqn thye te.

Ndm 195d, Blau, Gustod, Parnes vd V/ilcoek

hinh thdnh LT ve sy ehgn nghe nhu mdt qud trinh

cua su thdo hiep, tiep tyc ed sy thay dd'i giiJo

mdt ben Id sd thich vd mdt ben Id mong dgi ed

khd ndng tham gia vdo nhieu eo hdi nghe nghiep

khde nhau. Hq dd xde djnh 8 nhdn td chfnh thorn

gia vdo qud trinh chqn nghe, 4 trong so dd Id

ddc diem cua nghe nhu yeu cdu, trinh do kT thudt

(mang tfnh chuc ndng), trinh do cd nhdn (khdng

mong tfnh chuc ndng) vd phdn thudng. Bdn nhdn

td cdn Iqi Id nhiJng ddc diem cua ed nhdn nhu

nhiJng thdng tin ve viee Idm, kT ndng kT thudt, tfnh

edch xd hdi, djnh hudng gid trj nghe nghiep.

Ndm 1972, Ginzberg cd mdt so thay ddi trong

quan diem euo minh. Ong cho rdng, qud trinh

lya chqn vd phdt trien nghe (PTN) Id lien tyc rrong

sudt cuqc ddi vd cd ket thuc md. Trong LT mdi cua

minh, Ginzberg ddnh sy quan tdm Idn den sue

ndng cua nhiJng vdn de nhu thu nhdp cua gia

dinh, dja vj, thdi do cua cha me, gid trj cung nhu

CO hdi trong edng viee vd sy djnh hudng gid trj

nghe. Cd hai LT nguyen gde vd LT cua Ginzberg

md rdng sou ndy deu de cdp den tdm quan trqng

cua nhiJng ndm thdng trong nhd trudng cd dnh

hudng den ke hoqch nghe nghiep sou ndy cua

mdi ed nhdn.

2) LT phdt then cho rang sy PTN Id mat khia

cgnh cua syphdf then tdng the cua mat cd nhdn.

Dqi dien tieu bieu cua LT ndy Id Dona! Super,

nhd nghien cuu tien phong trong iTnh vyc nghe.

Ong dd trinh bdy rd rdng, ed he thdng mdt LTPTN

vdo ndm 1953 vd tu dd trd thdnh nen tdng cho

cdc LT cung nhu ede nghien cuu sou ndy. Vdo

1975, Super cho rang sy PTN cd the dugc thai

nghen tu khi cdn rdt sdm vd tiep tyc keo ddi cho

den eudi ddi, trdi qua cdc giai doqn trudng thdnh,

khdm phd, dieu chinh, duy tri vd ton rd.

Dyo tren nen tdng LT ban ddu cua Super, trong

qud trinh nghien cuu sou ndy chinh Super,

Storishevshky, Matlin vd Jordan (1963) dd ehi ra

rdng edng viee cua mdt ngudi tqo ra co hdi cd the

ndng cao vi trf, gid trj cua chfnh bdn thdn ngudi

dd. «Qud trinh ndy ddi hdi bdn thdn anh to phdi

nhdn ra dugc ehfnh minh nhu Id mdted nhdn rieng

biet khdng Idp Iqi, tuy nhien trong nhiJng thdi diem

nhd't djnh cung phdi cd sy nhdn tbue giCra minh vd

ngudi khde cung ed diem tuong ddng" (Osipow,

1983, tr. 154). Mdi vj trf rieng deu dugc kfch thfch.

* Tnroing Dai hoc sir pham Ha Noi

Tap chi Giao due so 255 (ki i . 2/201 n