Các khuynh hướng và cách tiếp cận mới trong thiết kế dạy học và công nghệ dạy học

EÀE KiiUYNtì iflIÉNE YÀ EAEtì TIÈP EÀN MÈI

TRONG IHIET KÌ DAY HOC VA CDNG NGHÈ DAY HDC

O TS. NG Ò ANH TUAN"

1 . Sy hình thành, phot frièn eòe djnh nghla

ve thièt ké' dq y hqc va eòng nghè dqy hqc

1) Syhinb thành va phàt trlén. Tlitèt ké né thòng

dqy hqe dò duqc hình thành phot trièn de già!

quyèt eòe và'n de cùa dqy hqc - huò'n luyèn trong

nhiéu mói truòng, tò truòng hqc cho dèn eòe

doanh nghièp,... Déu tièn, eòe vién nghièn eùu

Thièt kè dqy hqc (TKDH) cùa MT da phàt frièn

khài nièm này vó dot tèn eho nò là PP vò mò

hình thièt kè h? thó'ng dqy hqc (ISD approach

and model). Lue dó hai khói nièm TKDH vó Phot

trìèn dqy hqe (instructional development) duqc

dùng dòi ISn eho nhau trong cóc truòng hqe.

Theo Seels vò Glasgow (1998) «TKDH \à mòt

quo trình giói quyét cóc vò'n de dqy hqc thòng

quo vièc phàn tich eòe diéu kièn hqc tqp mot

cóch eó he thò'ng". De thye hièn diéu nóy, nguòi

ta phói ra cóc guyè't djnh theo tòng buóe cùa

quo trình thièt ké he thó'ng dqy hqe".

Co hai diém ehinh cén phài luu y: Thù nhà't,

khóng chi eó eòe djnh nghla ve TKDH thay doi

mò tèn thqt cùa khài nièm cùng thuòng thay doi

(Relser, 2Ó07). TKDH thuòng duqc dùng thay dó'i

lan eho eòe khói niém: Dqy hqc bang nghe nhìn

(Audio-visual Insfruction), Cóng nghè gióo dyc

vó truyén thóng nghe nhìn (audiovisual

Communications and eJucotìonal lechnokjm'). Tuy

nhièn, khói nièm thuòng duqe dùng thay thè nhièu

nhà't cho TKDH chinh là cóng nghé dqy hqc

(CNDH). Thù hai, «CNDH" là gì? Dóv là mqt càu

hói ròt khó tró lòl vì khàl niém này ttiay doi llén

h^c theo sy phot frièn eùa còng nghè. Trong nhiéu

nàm qua dà co nhiéu thào luqn va nò lyc làm rÒ

Idiói niém nóy. Nhiéu djnh nghla dò duqc ehòp

nhàn nhung van eòn eó nhiéu franh luqn.

'2) Càc dinh n^bTa ve TKDH va CNDH. Khi

cóng nghé thay dòi se kéo theo sy phot frièn eùo

TKDH va fró thònh nhùng sy kién dóng chù y. Co

nhiéu cóch dinh nghto TKDH va CNDH. CNDH

duoc dinh nghto trèn co so phòi hqp TKDH vó

phot frièn dqy hqc. Vi vqy, eó TKDH&CNDH duqc

xem nhu là mot thuqt ngù kép. Khói niém CNDH

Tap ehi Ciào due so 28 0 (ki a • a/aoia)

duqc Hièp hói eòng nghè vó fruyén thòng giào

dye MT - AECT (tèn truóc day là Hièp hói dqy

hqc bang nghe nhìn) dinh nghla vóo nàm 1963.

Djnh nghta nóy mang tinh fruyén thòng khl xem

TKDH là thiét kécóc thóng dièp (design message)

de kièm soót quo frình hqe. Nò chi ra mot loqt

eòe buóe mó nguòi gióo vièn (GV) cén theo dó

de thièt ké vó su dyng thòng dièp. Nò cùng hjong

tò nhu phucmg phóp (PP) TKDH co he thòng. Vóo

nàm 1977, AECT dà chó'p nhòn dinh nghto mói

ve CNDH cùa Seets va Richey ( 1994) «CNDH là

li éuyéf va fhyc hành vièc thiét ké, phàt trlén, su

dung, quàn li va dành gió càc qua trình vò ngudn

lyc cho dgy hgc". Mài dèn nóm 2006, AE Q tal

duo ro mot djnh nghta mói ve CNDH cùa

Januszewski: «CNDH là nghièn eùu va fhyc hành

dùng vièe tgo dièu kién ho tra cho vléc hgc va

cól tìiièn biéu auà hgc tàp bang càch tgo ra, su

dyng vò quàn li eòe qua trình va ngudn lyc cóng

nghè phù bop". Nòm 2007, Reiser dà duo ro

djnh nghto mói nhò't ve CNDH: «TK&CNDH (cdn

gol là CNDH) bao gom: obàn tieh vléc hgc (va

ede van de lièn quan dén hléu qua hgc tàp); thiét

ké; phot trién; thye ibi; dành già va quàn li càc

qua trình vd ngudn lyc cho dgy hgc vd phi dgy

hoc". Djnh nghto dà duqc chó'p nhqn. Theo Reiser

vó Danpsey (2007) nò boo gom cà quy frình

TKDH eó he thòng vò phucmg tièn fruyén thòng

(media). Quy trình TKDH, ùng dyng frong tliyc té

va cóng nghè thye hlén (human performance

technology) dà duoc hqp nhà't thònh tuong lai

eùo TK&CNDH.

2. Xu huóng eùa TK&CNDH

Tù nàm 2000 fró di TK&CNDH frèn thè gioì

phot frién theo 3 xu huóng co bón sau:

/ ) Hgp nhdt eòe mò hình thiét kéhè thó'ng dgy

hgc. Trong quo trình phot frièn, co nhiéu djnh

nghió ve TRD H . Cóc djnh nghto déu tièn dyo frèn

phuong tièn truyén thóng vó quy frình, sau này

TKDH duqe Seels va Richey djnh nghta là li thuyè't

* TitfdBS Bai hpc sK pham ti thii^t TP. Ho Clii Minli