Các chí sĩ Đông du Nam Kỳ hoạt động ở Nhật Bản

TAÏP CHÍ PHAÙT TRIEÅN KH&CN, TAÄP 15, SOÁ X1 2012

Trang 69

CÁC CHÍ SĨ ĐÔNG DU NAM KỲ HO T ĐNG  NH T BN

Đoàn Lê Giang

Trưng Đi hc Khoa hc Xã hi & Nhân văn, ĐHQG-HCM

TÓM T
T: Nói ñn “Đông du” ngưi ta nghĩ ngay ñn Phan Bi Châu và các ñ"ng chí ca ông

 vùng Thanh Ngh và B2c B. Th nhưng thc ra phong trào Đông du li thu hút thanh niên và các chí

sĩ Nam Kỳ ñông ño hơn nhiu so vi B2c Kỳ và Trung Kỳ. Các chí sĩ Nam Kỳ tham gia Đông du rt

hăng hái, nhiu ngưi b
tù ñày, có ngưi hy sinh trong tù ng c hay  nhng ñt nưc xa xôi. Nhng trí

th$c như Trn Chánh Chiu, Nguyn Thn Hin, Trương Duy Ton, Nguyn Háo Vĩnh…rt ni ting

trong làng văn, làng báo Nam Kỳ, nhưng ñ"ng thi cũng là nhng chí sĩ Đông du hàng ñu. Trong bài

vit này chúng tôi th tìm hiu nhng chí sĩ Đông du Nam Kỳ nào ñã t#ng ñn Nht Bn và nhng hot

ñng ca h trưc, trong và sau khi ñn Nht Bn, nh/m làm rõ hơn mt vn ñ l
ch s còn ít ñư(c gii

nghiên c$u quan tâm.

T khóa: Đông du Nam Kỳ, Nht Bn.

1. NAM KỲ TRONG PHONG TRÀO

ĐÔNG DU

Vào ñu TK.XX ln lưt các nhà nho tr. yêu

nưc ñu g(p nhau  Hu

. Trong ñó cuc g(p

g5 gi"a Phan Bi Châu và Tiu La Nguy n

Thành có ý nghĩa quan trng, có th nói nó ñã

to ra bưc ngo(t tư tưng ca Phan Bi Châu.

Theo Phan Bi Châu niên biu thì c# Phan

ñã g(p c# Tiu La vào năm 1903 qua s gii

thiu ca ông Nguy n Quýnh – dư ñ$ng ca

phong trào Phan Đình Phùng. Tiu La ñã

hưng Phan Bi Châu ñ

n Nam Kỳ cũng như

Hi Duy tân vi minh ch là ngưi trong hoàng

tc nhà Nguy n:

“S p tính vic ln tt ph$i ñưc mt món

kim tin tht to, mà kho kim tin nưc ta tht

ch& là Nam Kỳ, mà khai thác Nam Kỳ là công

ñc triu Nguy n, nhân tâm trong y còn yêu

m

n triu Nguy n l m. Vua Gia Long ly li

nưc ta r(t là nh tài lc  trong y. Bây gi

n

u ta tìm ñưc chính dòng Gia Long, ñ(t làm

minh ch, hiu triu Nam Kỳ, tt $nh hưng

mau l m”(1

)

Đưc kích thích bi chi

n th ng ca h$i quân

Nht B$n trưc h$i quân Nga  c$ng L" Thun

thuc thành ph Đi Liên năm 1904, các nhà

yêu nưc Vit Nam b t ñu có xu hưng mu n

hc tp Nht B$n. Cuc g(p g5 gi"a hai nhà

yêu nưc Phan Bi Châu và Nguy n Thành ñã

d2n ti vic thành lp Duy tân hi, và chính

Tiu La Nguy n Thành ñã gi ý cho Phan Bi

Châu ñ

n vi Nht B$n. Trong Tiu s c Tiu

La xut b$n năm 1934, Phan Bi Châu k: c#

Tiu La bàn rng: “Hin tình th

gii không

mt nưc Âu Châu nào thc lòng yêu nưc

mình, ta hãy cu ngưi ñ'ng văn ñ'ng chng

ho(c có ích gì chăng? Gn ñây Nht mi th ng

Nga, cái dã tâm ñương hăng hái, ta sang cu h