Các câu chuyện giáo dục

CÁC CÂU CHUYỆN GIÁO DỤC

1) Khi trả lời bất kỳ người lớn nào, em hãy nói “Dạ vâng, thưa

bà” hay “Dạ không phải thế, thưa ông”. Chứ chỉ gật đầu hay nói

đồng ý hay không đồng ý một cách nào khác là không thể chấp nhận

được.

Bởi thầy đã lớn lên trong một gia đình nề nếp nên điều này đến

với thầy một cách tự nhiên, và dường như đó là sự lựa chọn hiển

nhiên đầu tiên đối với thầy. Thầy cảm thấy đây là một trong những

qui tắc quan trọng nhất bởi điều ấy ấn định cách thức ta tôn trọng

người khác, một điều mà thầy mong muốn ở các học sinh của thầy.

Nếu ta muốn trẻ tôn trọng ta thì ta hãy cho trẻ biết điều ấy. Đơn giản

là ta nói với trẻ rằng ta muốn chúng nói với ta “thưa ông” hay “thưa

bà” để chúng biết cách ta mong đợi chúng đối xử với ta.

Thầy cũng nói với các học trò của thầy đây là công cụ rất ích

lợi khi tiếp xúc với người lớn, hơn nữa, cũng rất ích lợi cho người

lớn khi tiếp xúc với nhau. Chẳng hạn mới đây thầy gọi đến công ty

điện thoại để trình bày về những bất hợp lý trong hóa đơn thu tiền

điện thoại của thầy. Người phụ nữ nói chuyện trên điện thoại với

thầy tỏ ra không chút thân thiện mà còn tỏ ra khó chịu nữa.

Sau đó, đang giữa câu chuyện, thầy thốt lên câu “thưa bà” và

thế là thái độ của bà thay đổi hẳn. Bà trở nên thân thiện và dễ tiếp

cận, thế rồi cuối cùng bà giảm nửa số tiền ghi trên hóa đơn của thầy,

nhiều hơn mức mà thầy thậm chí đã đề nghị.

Năm nay, một số học sinh của thầy được phỏng vấn để tuyển

chọn vào lớp chất lượng cao của trường trung học. Trường chỉ

tuyển 30 em, và 12 em trong số học sinh của thầy có mặt trong số

đông đảo học sinh toàn thành phố đã nộp đơn thi tuyển vào đó.

Thầy đã tập cho các học sinh của thầy biết phỏng vấn là như

thế nào, và điều chính yếu mà thầy đã nhấn mạnh với các em ấy là:

“Dù thế nào chăng nữa cũng hãy nói “dạ vâng, thưa bà” hay “dạ

không phải thế, thưa ông”.

1

Vài tuần sau phỏng vấn, thầy rất sung sướng khi toàn bộ 12

học sinh của thầy đều trúng tuyển. Khi thầy nói chuyện với vị giám

đốc thi tuyển của trường thì ông cứ nhắc đi nhắc lại điều ông nhận

xét là các em học sinh của thầy thật lễ phép trong lúc phỏng vấn.

Điều này xem ra quá dễ làm nhưng lại đem lại kết quả lớn.

Xin cảm ơn tư liệu của bạn Nguyễn Đình Huy

2) Nếu bạn nào trong lớp giành được một bàn thắng hay làm

một điều tốt, ta hãy chúc mừng bạn ấy. Hãy vỗ tay thật kêu vào (thầy

nói điều này có thể khiến ai đó nhìn thầy như một gã gàn dở nhưng

trẻ lại rất yêu thích chuyện này).

Hãy nghĩ đến một trận bóng đá hay bóng rổ. Điều gì xảy ra khi

ai đó đá thủng lưới hay ném bóng vào rổ đối phương? Đám đông sẽ

reo hò như điên loạn và la hét cổ vũ cho người ấy. Thầy nghĩ ta cần

phải đem cái môi trường hỗ trợ và đồng đội này vào trong mọi lĩnh

vực, nơi ta đang cùng nhau làm việc để hoàn thành các mục tiêu đề

ra cho dù đó là nơi làm việc, ở nhà và nhất là trong lớp học.

Bất cứ lúc nào khi ta được khen và được thưởng vì những cố

gắng của mình, ta sẽ lại cố làm việc tốt hơn. Điều này thật hiển

nhiên, nhưng vì những lý do gì đó vẫn còn nhiều phụ huynh đã

không biết chúc mừng con cái mình và vẫn còn những hiệu trưởng

cùng những người lãnh đạo đã không biết tạo nên một không khí

thân thiện, ở đó các đồng nghiệp cùng chúc mừng những thành tựu

của nhau.

Thầy đã thử dẫn giải cho các học sinh của thầy hiểu một đội

nhóm và một gia đình đích thực cổ vũ và động viên những nỗ lực

của người khác như thế nào. Ngày đầu tiên vào lớp, thầy đã nói với

các học sinh đại loại như thế này:

Có bạn nào ở đây không thích được chúc mừng khi làm được

một điều gì tốt không? Tất nhiên là không rồi, tất cả chúng ta đều

mong muốn điều ấy. Vậy thì năm nay chúng ta sẽ là một gia đình, và

các thành viên trong gia đình ấy gắn bó với nhau, cùng hỗ trợ nhau,

cùng chúc mừng những thành quả của nhau nhé.

2

Đó chính là môi trường mà chúng ta sẽ cùng nhau xây dựng

trong lớp này, và vì thế nếu bạn nào làm được một điều tốt thì ta hãy

làm cho mọi người biết đến bạn đó. Ta có thể chỉ cần nói với bạn ấy

“làm tốt đấy” hay ta có thể vỗ tay hoan nghênh những nỗ lực của

bạn ấy. Làm cách nào cũng được, miễn là ta cố gắng bày tỏ sự đánh

giá của mình đối với một việc làm tốt.

Sau đó, thầy đưa ra nhiều thí dụ về những dịp thích hợp để vỗ

tay chúc mừng những học sinh khác, chẳng hạn khi một bạn có một

nhận xét hay, một điểm số cao hay viết một đoạn văn xuất sắc. Cũng

thế, nếu bạn nào bị điểm kém ta vẫn nên chúc mừng nếu điểm số đó

chứng tỏ bạn ấy đã nỗ lực hơn trước. Rồi thầy và trò đã cùng nhau

thực tập vỗ tay - vâng, đúng thế, tập vỗ tay thật sự.

Không có kiểu vỗ tay nửa vời như thầy đã nói. Mọi học sinh

phải vỗ tay làm sao đó để thật sự bày tỏ lòng tôn trọng và sự cảm

kích của mình. Đầu tiên thầy dạy học sinh cách vỗ tay, rồi cho nửa

lớp vỗ tay, 1/4 lớp chỉ hơi chạm hai bàn tay, phần còn lại của lớp

ngồi im. Sau vài hướng dẫn chi tiết rồi cả lớp cùng làm.

Đôi khi học sinh vỗ tay cổ vũ một phát biểu hay một điểm số

của một bạn nào đó vốn không nhất thiết phải là khen ngợi. Qui định

là nếu một vài học sinh bắt đầu vỗ tay thì cả lớp cũng vỗ tay theo.

Một vài bạn bắt đầu vỗ tay dường như là đã nhìn thấy điều gì đó

khiến các bạn ấy cảm kích. Với chúng tôi, một vài tiếng vỗ tay lẻ tẻ

xem ra còn tồi tệ hơn là việc mọi người vỗ tay về một chuyện có thể

chưa đáng được như vậy.

Khi phải phụ trách một lớp đến 37 học sinh, người thầy gần

như không thể dành sự chú ý và khen ngợi đáng được có cho tất cả

học sinh của mình. Điều này sẽ trở nên dễ dàng hơn khi thầy có một

lớp học với các học sinh luôn quan tâm đến việc khen ngợi thành

quả của các bạn khác. Sự thừa nhận của thầy vẫn luôn là điều khích

lệ nhưng lời chúc mừng từ những bạn đồng lứa lại có thể có tác

động lớn hơn nhiều.

Khi trả lại bài làm cho học sinh, thầy ghi điểm số trên bảng biểu

dương được treo trong lớp. Cùng với việc công bố này, thầy gọi tên

học sinh, ngừng lại một vài giây rồi đọc thật to điểm số - nếu là 10

thì đọc oang oang cả lớp. Cả lớp reo vang chúc mừng và khuôn mặt

3

các học sinh lấp lánh, rạng rỡ. Điểm số 9 cũng sẽ nhận được những

tiếng vỗ tay, còn điểm số 8, đôi khi 7 cũng nhận được những tràng

pháo tay nếu bạn học sinh ấy đã chứng tỏ rõ có tiến bộ hơn trước.

Học sinh thích chuyện này và các em chờ đợi điều này mỗi ngày.

Dạy và cùng làm việc với học sinh trong một môi trường như

thế quả là một kinh nghiệm tích cực và có nhiều niềm vui. Thầy nghĩ

mọi người nên tìm cách tạo nên không khí ấy trong mọi lớp học và

nơi làm việc.

K.T.

3) Khi ho, hắt hơi hay ợ, ta hãy quay mặt đi chỗ khác và lấy tay

che miệng lại, rồi hãy nói lời “xin lỗi”.

Việc này xem chừng quá dễ làm, nhưng thật ngạc nhiên có biết

bao trẻ đã không hề được dạy dỗ để làm việc này. Thật vậy, thầy đã

để ý thấy nhiều người lớn mỗi lần ho và hắt hơi nơi công cộng cũng

chẳng thèm lấy tay che miệng. Thầy rất ghét đi xe buýt bởi không

sao tránh khỏi có ai đó đứng ngay phía sau lưng ho hay hắt hơi vào

gáy mình.

Một lần thầy chứng kiến một bà to béo hắt hơi trúng phải một

người phụ nữ nhỏ bé đứng ngay cạnh. Đờm và nước bọt chảy nhểu

nhảo trên mặt người phụ nữ tội nghiệp ấy, và thầy còn nhớ lúc ấy

thầy đã tự nhủ: “Chết tiệt, người phụ nữ tội nghiệp này sẽ bị lây

bệnh cúm mất thôi”.

Một trong những điều quan trọng thầy nhắc nhở các học sinh

của thầy là sau khi hắt hơi hay ho vào lòng bàn tay, các em phải nhớ

đi rửa tay ngay, nếu không các em sẽ lây truyền mầm bệnh cho bất

cứ vật gì hay người nào mà các em tiếp xúc.

Để giúp trẻ ghi nhớ qui tắc này, thầy đã kể cho chúng nghe một

truyện cổ tích. Chuyện kể: có một bọn yêu ma lang thang khắp nơi

để rình rập xem có ai hắt hơi là nhảy tọt vào miệng người ấy. Nếu ai

không che miệng thì lũ yêu ma sẽ chui vào bụng người ấy, còn nếu

lấy tay che miệng thì chúng sẽ bị chặn lại ở bên ngoài. Cứ mỗi lần

hắt hơi, trẻ lại nhớ câu chuyện này và vì thế thực hành theo lời

khuyến cáo ấy.

4