Các bước tiến hóa của sinh vật

304

Chương 12

Các bước phát triển tiến hoá cơ bản

và quan hệ phát sinh của động vật

I. Các bước phát triển tiến hoá cơ bản của động vật

1. Sự hình thành động vật Nguyên sinh trên cơ sở cấu trúc tế bào có

nhân là bước phát triển đầu tiên của giới động vật. Tuy mới ở mức độ tế

bào nhưng động vật Nguyên sinh đã có các hoạt động sống cơ bản như bắt

mồi, tiêu hoá, điều hoà thẩm thấu, vận chuyển...

Hướng của phát triển tiếp theo của động vật Nguyên sinh là phức tạp

hoá cấu tạo các cơ quan tử để hình thành các nhóm động vật như Trùng roi,

Trùng cỏ hay đơn giản hoá và chuyên hoá như Trùng bào tử. Chính điều

này đã làm cho thế giới động vật nguyên sinh trở nên đa dạng hơn.

Hướng tiến hoá quan trọng và duy nhất của động vật Nguyên sinh là

chuyển sang cấu tạo nhiều tế bào, hình thành tập đoàn động vật Đơn bào,

mở ra con đường hình thành nên động vật Đa bào.

2. Sự hình thành động vật Đa bào có thể xem là một hướng chuyển

biến hết sức quan trọng trong phát sinh chủng loại, đưa động vật lên một

bậc thang tiến hoá mới. Từ khi hình thành động vật Đa bào có các bước

phát triển chính như sau:

Bước phát triển đầu tiên là động vật Thân lỗ (Porifera). Nhóm động

vật này có mức độ tổ chức cơ thể còn thấp như chưa hình thành mô, chưa có

hệ thần kinh, trong quá trình phát triển cá thể thì chưa có sự ổn định về vị trí

và hướng phân hoá các phôi bào của lá phôi ngoài và lá phôi trong... Do

kiểu cấu trúc cơ thể như vậy nên chỉ có thể xếp động vật Thân lỗ vào một

nhóm động vật riêng là động vật Đa bào chưa hoàn thiện (Parazoa) tách

khỏi các nhóm động vật Đa bào hoàn thiện khác (Eumetazoa).

Bước phát triển tiếp theo là xuất hiện nhóm động vật có đối xứng Toả

tròn hay động vật Hai lá phôi. Tổ chức cơ thể của nhóm động vật này thể

hiện sự ổn định và vị trí và sự phân hoá tế bào của 2 lá phôi là lá phôi trong

và lá phôi ngoài.

3. Bước phát triển cao hơn là hình thành nhóm động vật đối xứng Hai

bên hay nhóm động vật Ba lá phôi. Cấu trúc cơ thể của nhóm động vật này

có ưu thế rõ rệt cho sự vận động, di chuyển và bắt mồi tích cực. Có sự định

hướng đầu đuôi, xác định mặt lưng và mặt bụng, bên trái, phải. Nhờ hệ thần

kinh, giác quan phát triển, sự hình thành hành loạt cơ quan mới có nguồn

gốc từ lá phôi thứ 3 (hệ cơ, hệ bài tiết, nhu mô, bao biểu mô...), do đó nhóm