Bước chuyển tư tưởng của phan bội châu từ bạo động cách mạng sang đấu tranh ôn hòa

TRIET HOC, SO 2 (237), THANG 2-2011

..v'

Bl/OC CHUV€N Ti; TU'ONG CUn PHRN BOI CHRU

TIT BRO DONG CBCH MBNG SBNG DBU TRRNH ON HOB

D 6 MINH Ttr *^

HOANG THI THU HUYEN <'

Trong bdi viet ndy, tdc gid dd phdn tich nhiing nhdn to'dnh hiidng de'n sii chuyen bie'n trong

tu tiidng Phan Bgi Chdu tii bgo dgng cdch mgng sang ddu tranh on hda; ldm ro qud trinh

chuyen Men tii tiidng do cua Phan Bgi Chdu. Dong thdi, tdc gid cdng de cap tdi hai khuynh

hiidng ung hg vd phe phdn - trong thdi do eda ngiidi diidng thdi triidc biidc chuyen tii tiidng eda

Phan Bgi Chdu, neu ra mgt sdy nghla trong biidc chuyen tii tiidng cua Phan Bgi Chdu tii bgo

dgng cdch mgng sang ddu tranh on hoa.

au Chien tranh the gidi thif I, tinh

I hinh trong nyde va the gidi cd

nhiing dien bien phiic tap da tac

dgng lam bien chuyen tU tudng cua

Phan Bdi Chau - nha each mang yeu

nUdc mang trong minh khuynh hUdng

bao dgng, khien dng cd sy thay ddi

trong ty tydng, di theo con dydng each

mang dn hda.

1. Cac nha n to' an h hildfng de n si^

bie'n chuye n tif tifdng cu a Pha n Boi

Cha u tif ba o dgn g each man g sang

d a u tran h on ho a

Chien tranh the gidi thil I kit thiic,

Hda udc Veesai — OasingtOn (1919) da

cdng nhan dgc lap ciia mot sd' nUdc

trUdc day thudc de qud'c Ao — Hung va

de qud'c Ottoman, mdt so' nyde thugc dia

ciia Difc cfing dygc dat dydi quyen iiy

tri ciia Hgi qud'c lien. Nhfing dieu nay

da khien Phan Bdi Chau cho ring, cac

chinh khach cim dau cac nUdc ldn da

b it dau biit "le phai" va Cy tin mdt

ngay nao dd "hg se tranh ddc lap giiip

ta". Ben canh dd, dydng loi each mang

."bat bao ddng, bat hgp tac" ciia Ding

Qud'c dai An Do ciing da lan den Viet

Nam va Phan Bgi Chau thay do la mdt

dudng ldi hay, vi khdng dd mau ma

cfing cd hy vgng gianh dUdc dgc lap nen

da di theo.

O Viet Nam, thyc dan Phap thyc

hien chinh sach hai mat: mgt mat,

chiing tang cydng dan ap, lam cho

phong trao yeu nyde gap phai nhiing

tdn that nang ne, khie'n cac nha yeu

nUdc theo con dydng bao ddng td ra dao

ddng va Phan Bdi Chau cilng khdng

phai la mgt ngoai le. Mat khdc, Phap

thi hanh mgt so' cai each xa hdi cd tinh

chat nhd gigt de che day cho chydng

trinh khai thac thugc dia lan thif 2 cua

chiing. Trong hoan canh do, nhiiu nha

yeu nyde Viet Nam, trong dd cd Phan

Bdi Chau khdng the khdng nghi din

-viec thay ddi dudng ldi de thfch nghi vdi

thdi cudc.

(*) Thac si, giang vien Khoa Ly luan Chinh tri,

TrUdng Dai hoc Kinh te Tp. Ho Chi Minh.

(**) Giang vien, Bo mon Mac - Lenin, Triidng Dai

hpc Lao dong - Xa hoi (Cd sci ll - Tp. Ho Chi Minh).

74