Bồi thường tai nạn lao động theo pháp luật Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

ĐỖ THÀNH TRUNG

BỒI THƯỜNG TAI NẠN LAO ĐỘNG

THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

CHUYÊN NGÀNH LUẬT DÂN SỰ VÀ TỐ TỤNG DÂN SỰ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

BỒI THƯỜNG TAI NẠN LAO ĐỘNG

THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM

Chuyên ngành: Luật dân sự và Tố tụng dân sự

Mã số: 60.38.01.03

Người hướng dẫn khoa học: TS. Lê Thị Thúy Hương

Học viên: Đỗ Thành Trung

Khóa: 3 – Vũng Tàu

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng

tôi. Các kết quả nghiên cứu trong luận văn do tôi tự phân tích, tổng hợp một cách

trung thực, khách quan và phù hợp với thực tiễn áp dụng pháp luật của Việt Nam,

dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Lê Thị Thúy Hương. Những phần sử dụng

tài liệu tham khảo trong luận văn đã được nêu rõ trong phần trích dẫn tài liệu tham

khảo; các bản án, thông tin được nêu trong luận văn là trung thực và hoàn toàn

chính xác, đúng sự thật.

Người thực hiện luận văn

Đỗ Thành Trung

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

STT TỪ, CỤM TỪ ĐƯỢC VIẾT TẮT TỪ VIẾT TẮT

1 An toàn vệ sinh lao động ATVSLĐ

2 Bảo hiểm xã hội BHXH

3 Bộ Luật Dân sự BLDS

4 Bộ Luật Lao động BLLĐ

5

Nghị định số 152/2006/NĐ-CP ngày 22/12/2006 của

Chính phủ về việc hướng dẫn một số điều của Luật

BHXH về BHXH bắt buộc

Nghị định số

152/2006/NĐ-CP

6

Nghị định số 45/2013/NĐ-CP ngày 10/5/2013 của Chính

phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của BLLĐ về

thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi và an toàn lao

động, vệ sinh lao động

Nghị định số

45/2015/NĐ-CP

7 Người lao động NLĐ

8 Người sử dụng lao động NSDLĐ

9 Tòa án nhân dân TAND

10

Thông tư số 04/2015/TT-BLĐTBXH ngày 02 tháng 02

năm 2015 của Bộ lao động – thương binh và xã hội

hướng dẫn thực hiện chế độ bồi thường, trợ cấp và chi

phí y tế của NSDLĐ đối với NLĐ bị tai nạn lao động,

bệnh nghề nghiệp

Thông tư số

04/2015/TT￾BLĐTBXH

11 Trách nhiệm hữu hạn TNHH

12 Tai nạn lao động TNLĐ

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................1

CHƯƠNG 1. ĐIỀU KIỆN ĐƯỢC BỒI THƯỜNG TAI NẠN LAO ĐỘNG.......7

1.1. Điều kiện bồi thường trước khi xác định mức suy giảm khả năng lao

động ...................................................................................................................8

1.1.1. Tai nạn xảy ra gắn với thực tiễn công việc, nhiệm vụ lao động ..............8

1.1.2. Tai nạn lao động xảy ra khi trên đường đi làm và khi đi làm về ...........11

1.2. Điều kiện bồi thường sau khi xác định được mức suy giảm khả năng

lao động ...........................................................................................................12

1.2.1. Yếu tố lỗi.................................................................................................12

1.2.2. Mức suy giảm khả năng lao động ..........................................................18

Kết luận chương 1 ...................................................................................................19

CHƯƠNG 2. CÁC KHOẢN BỒI THƯỜNG TAI NẠN LAO ĐỘNG...............20

2.1. Trách nhiệm chi trả chi phí y tế..............................................................20

2.2. Trách nhiệm chi trả tiền lương...............................................................21

2.3. Trách nhiệm bồi thường dựa trên lỗi.....................................................23

2.4. Các khoản bồi thường khác ....................................................................28

2.4.1. Bồi thường tổn thất về tinh thần.............................................................28

2.4.2. Thanh toán phần thu nhập bị mất cho người chăm sóc .........................32

Kết luận chương 2 ...................................................................................................35

KẾT LUẬN..............................................................................................................36

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Trong những năm gần đây, Đảng và Nhà nước ta đã rất coi trọng đến công

tác an toàn vệ sinh lao động (“ATVSLĐ”) và cải thiện điều kiện làm việc cho NLĐ,

tuy nhiên hình tai nạn lao động (“TNLĐ”) ở nước ta có chiều hướng tăng cả về số

vụ và số người chết. Theo thông tin từ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội năm

2016 trên toàn quốc đã xảy ra 7.981 vụ TNLĐ làm 8.251 người bị nạn, trong đó số

vụ TNLĐ làm chết người là 799 vụ, số người chết là 862 người, số người bị thương

nặng là 1.952 người1

. Đặc biệt, lĩnh vực để xảy ra nhiều TNLĐ nhất là lĩnh vực xây

dựng (chiếm gần 24% tổng số vụ và gần 25% tổng số người chết), thiệt hại về vật

chất do TNLĐ xảy ra năm 2016 (chi phí tiền thuốc, mai táng, tiền bồi thường cho

gia đình người chết và những người bị thương…) lên tới trên 170 tỷ đồng, thiệt hại

về tài sản là gần 8 tỷ đồng, số ngày nghỉ do TNLĐ là gần 100.000 ngày2

. Dù vậy,

đây mới là con số do các địa phương báo cáo, trên thực tế có thể cao hơn nhiều lần.

Để giảm bớt phần nào mất mát, thiệt hại cho người lao động (“NLĐ”), trong

BLLĐ, Luật ATVSLĐ,... đã quy định về mức độ và trách nhiệm bồi thường của

người sử dụng lao động (“NSDLĐ”) đối với NLĐ bị tai nạn trong quá trình làm

việc. Nhìn chung, chính sách hiện hành liên quan đến vấn đề bồi thường cho người

bị TNLĐ đã bù đắp phần nào những rủi ro cho NLĐ, góp phần tăng trách nhiệm của

NSDLĐ trong việc phòng ngừa TNLĐ và tránh những tổn thất do việc bồi thường

TNLĐ gây ra. Mặt khác, việc bồi thường cho NLĐ bị TNLĐ đã làm giảm gánh

nặng cho thân nhân NLĐ, giảm gánh nặng cho xã hội.

Tuy nhiên trong thực tiễn áp dụng pháp luật hiện nay, vấn đề bồi thường

TNLĐ vẫn còn những điểm bất cập và hạn chế nhất định. Xuất phát từ thực thực

tiễn áp dụng pháp luật, tác giả nhận thấy cần thiết phải có một công trình nghiên

cứu cơ bản, toàn diện và chi tiết hơn về vấn đề bồi thường TNLĐ. Vì vậy, tác giả

quyết định lựa chọn đề tài “Bồi thường tai nạn lao động theo pháp luật Việt Nam”

để làm luận văn tốt nghiệp thạc sỹ. Tác giả mong muốn luận văn này sẽ là công

trình nghiên cứu khoa học có giá trị tham khảo nhất định trong việc hoàn thiện quy

định pháp luật và có giá trị áp dụng trong thực tiễn.

1

http://thoibaotaichinhvietnam.vn/pages/xa-hoi/2017-03-30/nam-2016-ca-nuoc-xay-ra-hon-7900-vu-tai-nan-lao￾dong-42009.aspx, truy cập ngày 05/04/2017.

2

http://tuoitre.vn/25-so-nguoi-chet-vi-tai-nan-lao-dong-o-linh-vuc-xay-dung-1290686, truy cập ngày 05/04/2017.

2

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Qua quá trình nghiên cứu tác giả nhận thấy đã có một số công trình nghiên

cứu khoa học liên quan đến vấn đề bồi thường TNLĐ như:

Lê Kim Dung, đề tài luận án tiến sĩ: “Hoàn thiện pháp luật về bồi thường

TNLĐ”, bảo vệ năm 2012 tại Học viện Khoa học xã hội. Đề tài này được thực hiện

khi BLLĐ năm 2012 chưa được ban hành, do đó vấn đề bồi thường TNLĐ được

nghiên cứu thực hiện dựa trên quy định của BLLĐ 1994 (sửa đổi 2002, 2006 và

2007) và Luật BHXH năm 2006. Theo đó, công trình nghiên cứu cũng phân tích,

đánh giá làm sáng tỏ các vấn đề lý luận cơ bản về bồi thường TNLĐ như: Khái niệm,

bản chất, vai trò của bồi thường TNLĐ, các tiêu chí pháp luật về bồi thường TNLĐ.

Bên cạnh đó, luận án cũng phân tích, đánh giá việc áp dụng các quy định pháp luật

vào thực tiễn bồi thường TNLĐ tại Việt Nam. Đây là một đề tài có phạm vi nghiên

cứu khá rộng bao gồm cả chế độ trợ cấp TNLĐ theo Luật BHXH, trong kiến nghị

hoàn thiện pháp luật tác giả chủ yếu đề cập đến các giải pháp xây dựng mô hình về

bồi thường TNLĐ và xây dựng quỹ bảo hiểm về TNLĐ. Đề tài này chưa đi sâu

nghiên cứu các vấn đề cụ thể về điều kiện được bồi thường TNLĐ cũng như những

trách nhiệm bồi thường TNLĐ từ NSDLĐ với NLĐ.

Ngoài ra còn có một số bài viết có liên quan đến khía cạnh pháp lý của vấn

đề bồi thường TNLĐ như:

Tác giả Đỗ Ngân Bình “Bồi thường thiệt hại do bị TNLĐ”, Tạp chí Luật học

số 6/2000, trang 9-12. Trong bài viết này tác giả đề cập đến những vấn đề bất cập

về chế độ TNLĐ và bồi thường TNLĐ theo quy định của BLLĐ năm 1994 và Điều

lệ BHXH năm 1995. Nghiên cứu này cho rằng chính sách về ATVSLĐ nói chung

và bồi thường TNLĐ nói riêng còn mang tính chất đối phó, bị động chứ chưa phải

là hoạt động kiểm soát ATVSLĐ. Do đó, bài viết đề xuất bổ sung thêm các quy

định cho phép quỹ BHXH được đầu tư trở lại để cải thiện điều kiện lao động, hạn

chế TNLĐ bên cạnh nhiệm vụ chi trả các chế độ trợ cấp đối với NLĐ bị TNLĐ.

Tác giả Nguyễn Việt Cường “Giải quyết tranh chấp về TNLĐ” Tạp chí Tòa

án Nhân dân số 16/2004. Bài viết này đã phân tích một số đặc điểm của các tranh

chấp liên quan đến bồi thường TNLĐ dựa trên các quy định của BLLĐ năm 1994,

sửa đổi năm 2002. Nghiên cứu này đã phân tích tính chất phức tạp và kéo dài của

các tranh chấp việc bồi thường TNLĐ từ các vụ TNLĐ. Tuy nhiên, nghiên cứu này