Bổ sung hai loài thuộc chi cước cenchrus l. (họ cỏ - poaceae barhn.) cho hệ thực vật việt nam

68

32(2): 68-70 T¹p chÝ Sinh häc 6-2010

Bæ SUNG HAI LOµI THUéC CHI C¦íC - CENCHRUS L.

(Hä Cá - POACEAE Barhn.) CHO HÖ THùC VËT VIÖT NAM

TRÇN THÞ PH¦¥NG ANH

ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt

Chi C−íc - Cenchrus L. thuéc hä Cá

(Poaceae Barhn.) cã kho¶ng 25 loµi, ph©n bè

réng r0i trªn thÕ giíi [7]. ë ViÖt Nam, G.

Camus et A. Camus, 1912-1923 ghi nhËn cã 1

loµi Cenchrus inflexus [2]; Ph¹m Hoµng Hé

(1993) [4], NguyÔn ThÞ §á, NguyÔn Kh¾c Kh«i

(2005) [1] ghi nhËn cã 2 loµi, trong ®ã ®0 chØnh

lý tªn loµi C. inflexus R. Br. lµ synonym cña loµi

C. brownii Roem. & Schult. vµ bæ sung loµi

C. cilliaris L. ®−îc nhËp trång ë ViÖt Nam.

Trong bµi b¸o nµy, chóng t«i bæ sung 2 loµi lµ

Cenchrus echinatus L. vµ C. setigerus Vahl cho

hÖ thùc vËt ViÖt Nam; c¸c mÉu vËt thu ®−îc t¹i

c¸c tØnh Qu¶ng Ninh, Ninh ThuËn vµ Thõa

Thiªn - HuÕ.

I. PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU

1. §èi t−îng

Lµ c¸c mÉu vËt cña chi C−íc (Cenchrus L.)

®−îc l−u tr÷ t¹i c¸c phßng tiªu b¶n thùc vËt cña

ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt (HN),

ViÖn Sinh häc nhiÖt ®íi (VMM), Tr−êng ®¹i häc

Khoa häc tù nhiªn, §¹i häc Quèc gia Hµ Néi

(HNU), ViÖn Thùc vËt C«n Minh, Trung Quèc

(KUN), ViÖn Thùc vËt Qu¶ng T©y, Trung Quèc

(IBK), V−ên Thùc vËt Missouri, Hoa Kú

(MO)....

2. Ph−¬ng ph¸p

Chóng t«i ¸p dông ph−¬ng ph¸p so s¸nh

h×nh th¸i. §©y lµ ph−¬ng ph¸p truyÒn thèng

®−îc sö dông trong nghiªn cøu ph©n lo¹i thùc

vËt tõ tr−íc ®Õn nay.

II. KÕT QU¶ NGHI£N CóU

Khãa ®Þnh lo¹i c¸c loµi thuéc chi Cenchrus L. ®· biÕt ë ViÖt Nam

1A. L«ng tæng bao phÝa trong dµi h¬n h¼n b«ng chÐt, m¶nh, h¬i hîp ë gèc; l«ng tæng bao phÝa ngoµi

nhiÒu, dµi h¬n b«ng chÐt.....................................................................................................1. C. ciliaris

1B. L«ng tæng bao phÝa trong cøng, dÑt, hîp thµnh chÐn s©u; l«ng tæng bao phÝa ngoµi dµi b»ng hoÆc

ng¾n h¬n l«ng phÝa trong.

2A. L«ng tæng bao cã gai mäc ng−îc xuèng; l«ng phÝa ngoµi nhiÒu.

3A. L«ng phÝa ngoµi dµi b»ng l«ng phÝa trong cña tæng bao..................................2. C. brownii

3B. L«ng phÝa ngoµi ng¾n h¬n l«ng phÝa trong cña tæng bao..............................3. C. echinatus

2B. L«ng tæng bao cã gai mäc th¼ng lªn; l«ng phÝa ngoµi Ýt hoÆc kh«ng cã.............4. C. setigerus

Sau ®©y lµ phÇn m« t¶ hai loµi ®−îc bæ sung

cho hÖ thùc vËt ViÖt Nam

1. Cenchrus echinatus L. - C−íc ven biÓn

L. 1753. Sp. Pl. 2: 1050; S. Chen & al. 2005.

Fl. China, 22: 552.

Cá mét n¨m, th©n men lªn, ra rÔ ë nh÷ng

®èt d−íi, cao 15-90 cm. BÑ l¸ cã gèi, th−êng lîp

ë gèc; l−ìi lµ mét hµng l«ng, cao kho¶ng 1 mm.

PhiÕn l¸ h×nh ®−êng hay ®−êng m¸c, cì 5 - 20 (-

40) × 0,4-1 cm. Côm hoa d¹ng b«ng, h×nh

®−êng, cì 2-10 × 1 cm; côm b«ng chÐt mäc r¶i

r¸c hay gi¸n ®o¹n; trôc côm hoa cã gãc. B«ng

chÐt h÷u thô kh«ng cuèng, thµnh nhãm 2-3,

®−îc bao trong tæng bao gåm nh÷ng l«ng cøng.

Tæng bao h×nh cÇu, dµi 5-10 mm. L«ng tæng bao

phÝa trong hîp 2-5 mm ë d−íi thµnh chÐn, thØnh

tho¶ng cã l«ng dµi h¬n, dµi 2-5 mm, dÑt, cøng,