Bình luận một số nội dung mới trong Luật trọng tài thương mại năm 2010

nghiªn cøu - trao ®æi

t¹p chÝ luËt häc sè 6/2011 9

TS. NguyÔn ThÞ Dung *

Lª H-¬ng Giang **

1. Tổng quan quá trình phát triển của

pháp luật trọng tài thương mại Việt Nam

a. Sự ra đời của Trung tâm trọng tài quốc

tế Việt Nam và Trung tâm trọng tài kinh tế

Tại Việt Nam, mô hình trọng tài thương

mại (với bản chất là hình thức giải quyết

tranh chấp do các bên tranh chấp lựa chọn)

bắt đầu hình thành vào những năm 1960, với

sự ra đời của Hội đồng trọng tài ngoại thương(1)

và Hội đồng trọng tài hàng hải.

(2) Năm 1993,

trên cơ sở hợp nhất hai hội đồng trọng tài này,

Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam được

thành lập theo Quyết định của Thủ tướng

Chính phủ số 204/TTg ngày 28/4/1993. Thẩm

quyền của Trung tâm trọng tài quốc tế Việt

Nam khi mới thành lập là giải quyết các tranh

chấp kinh tế có yếu tố nước ngoài.

Để đa dạng hoá hình thức giải quyết các

chấp kinh tế trong nước, năm 1994 Chính

phủ đã ban hành Nghị định số 116/CP ngày

05/9/1994 quy định về tổ chức và hoạt động

của trọng tài kinh tế, trong đó xác định trung

tâm trọng tài kinh tế là tổ chức xã hội-nghề

nghiệp. Trung tâm trọng tài kinh tế Hà Nội,

Trung tâm trọng tài kinh tế Thăng Long,

Trung tâm trọng tài kinh tế Sài Gòn, Trung

tâm trọng tài kinh tế Cần Thơ và Trung tâm

trọng tài kinh tế Bắc Giang là những trung

tâm trọng tài thành lập và hoạt động theo

loại hình này. Nghị định số 116/CP quy định

thẩm quyền giải quyết tranh chấp của trung

tâm trọng tài kinh tế là các tranh chấp kinh

tế, không phân biệt quốc tịch của các bên

tranh chấp, bao gồm tranh chấp kinh tế phát

sinh từ quan hệ kinh doanh trong nước và

tranh chấp kinh tế có yếu tố nước ngoài. Để

đảm bảo sự thống nhất về thẩm quyền, đảm

bảo cho trung tâm trọng tài quốc tế Việt

Nam và các trung tâm trọng tài kinh tế cùng

được giải quyết các tranh chấp kinh tế,

không phân biệt quốc tịch của các bên tranh

chấp, Quyết định của Thủ tướng Chính phủ

số 114/TTg ngày 16/2/1996 đã quy định mở

rộng thẩm quyền giải quyết tranh chấp của

Trung tâm trọng tài quốc tế, theo đó, trung

tâm này được bổ sung thẩm quyền giải quyết

các tranh chấp kinh tế giữa các tổ chức, cá

nhân trong nước.

Với các quy định về địa vị pháp lí của tổ

chức trọng tài, trọng tài viên, thẩm quyền

giải quyết, thoả thuận trọng tài và thủ tục tố

tụng trọng tài, các văn bản pháp luật trên đây

đóng vai trò là nền tảng pháp lí ban đầu của

hoạt động giải quyết tranh chấp kinh tế bằng

trọng tài - hình thức giải quyết tranh chấp tự

nguyện, tồn tại bên cạnh hình thức giải quyết

tranh chấp bằng toà án. Tuy nhiên, hạn chế

lớn nhất của các văn bản quy phạm pháp luật

về trọng tài ở giai đoạn này là thiếu cơ chế

* Giảng viên chính Khoa pháp luật kinh tế

** Giảng viên Khoa pháp luật kinh tế

Trường Đại học Luật Hà Nội