Biện pháp lấy lời khai của đương sự trong Tố tụng Dân sự

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN PHỤC HƯNG

BIỆN PHÁP LẤY LỜI KHAI

CỦA ĐƯƠNG SỰ TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ

LUẬN VĂN THẠC SĨ

CHUYÊN NGÀNH LUẬT DÂN SỰ VÀ TỐ TỤNG DÂN SỰ

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2022

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

BIỆN PHÁP LẤY LỜI KHAI

CỦA ĐƯƠNG SỰ TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ

Chuyên ngành: Luật Dân sự và Tố tụng dân sự

Định hướng ứng dụng

Mã số: 60380103

Người hướng dẫn khoa học : Ts. Nguyễn Văn Tiến

Học viên : Nguyễn Phục Hưng

Lớp : Cao học Luật, Cần Thơ khóa 2

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2022

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn Thạc sĩ Luật học đề tài “Biện pháp lấy lời

khai của đương sự trong tố tụng dân sự” là công trình nghiên cứu khoa học độc

lập của riêng tôi. Các kết quả nêu trong luận văn chưa được công bố trong bất kỳ

công trình nào khác. Tôi xin chịu trách nhiệm về các thông tin, ví dụ, trích dẫn,

tính chính xác và trung thực của luận văn này.

Tác giả

Nguyễn Phục Hưng

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT TỪ VIẾT TẮT TỪ ĐƯỢC VIẾT TẮT

1 BLDS Bộ luật Dân sự năm 2015

2 BLTTDS Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015

3 HĐTP Hội đồng thẩm phán

4 HĐXX Hội đồng xét xử

5 TAND Tòa án nhân dân

6 TANDTC Tòa án nhân dân tối cao

7 UBND Ủy ban nhân dân

8 VKSND Viện kiểm sát nhân dân

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU..................................................................................................1

CHƯƠNG 1. CÁC PHƯƠNG THỨC LẤY LỜI KHAI CỦA ĐƯƠNG SỰ

TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ.............................................................................8

1.1. Lấy lời khai trực tiếp của đương sự .......................................................8

1.2. Lấy lời khai của đương sự bằng phương thức trực tuyến..................18

1.3. Lấy lời khai của đương sự thông qua hoạt động ủy thác thu thập

chứng cứ ........................................................................................................23

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1..................................................................................27

CHƯƠNG 2. THỦ TỤC LẤY LỜI KHAI ĐƯƠNG SỰ TRONG TỐ TỤNG

DÂN SỰ .............................................................................................................28

2.1. Thẩm quyền lấy lời khai của đương sự................................................28

2.2. Nội dung hoạt động lấy lời khai của đương sự....................................31

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2..................................................................................40

KẾT LUẬN

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài.

Trong pháp luật tố tụng dân sự Việt Nam, biện pháp lấy lời khai của

đương sự là hoạt động thu thập chứng cứ, tìm ra sự thật khách quan của vụ việc

dân sự.

Trong giai đoạn chuẩn bị xét xử, biện pháp lấy lời khai của đương sự rất

cần thiết quan trọng. Biện pháp lấy lời khai được thực hiện đúng, đầy đủ sẽ giúp

việc giải quyết vụ án dân sự được khách quan, đảm bảo được quyền, lợi ích hợp

pháp của đương sự, tránh trường hợp bản án bị hủy, sửa.

Tại Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 2/6/2005 của Bộ Chính trị về chiến

lược cải cách tư pháp đến năm 2020 và khoản 5 Điều 103 của Hiến pháp năm

2013 quy định nguyên tắc tranh tụng trong xét xử được bảo đảm và Bộ luật Tố

tụng dân sự năm 2015 được ban hành, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp

của đương sự bằng việc đương sự cung cấp lời khai hoặc yêu cầu Tòa án tiến

hành lấy lời khai.

Tuy nhiên, cho đến này, biện pháp lấy lời khai của đương sự trong tố tụng

dân sự vẫn còn hạn chế, bất cập:

Thứ nhất, pháp luật tố tụng dân sự chưa có quy định thống nhất về cách

thức, nội dung, phạm vi về biện pháp lấy lời khai của đương sự trong tố tụng dân

sự, dẫn đến hệ quả là các Tòa án áp dụng không đồng bộ về biện pháp lấy lời khai.

Thứ hai, pháp luật tố tụng dân sự chưa quy định về biện pháp lấy lời khai

của đương sự bằng phương thức trực tuyến, đặc biệt là việc áp dụng biện pháp

này với quy định tại Điều 15 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 về Tòa án xét xử

kịp thời, công bằng, công khai.

Thứ ba, pháp luật tố tụng dân sự chưa quy định chi tiết về biện pháp lấy

lời khai của đương sự áp dụng đối với một số đương sự là người yếu thế hoặc có

khó khăn trong việc cung cấp về lời khai.

Thứ tư, mối quan hệ giữa Tòa án với các cơ quan liên quan, quy chế phối

hợp liên ngành về việc áp dụng biện pháp lấy lời khai của đương sự chưa được

thực hiện.

2

Từ những lý do trên, tác giả chọn đề tài “Biện pháp lấy lời khai của

đương sự trong tố tụng dân sự” làm đề tài luận văn của mình.

Với mong muốn làm sáng tỏ về biện pháp lấy lời khai của đương sự trong

tố tụng dân sự, bằng việc làm rõ về thực trạng pháp luật, thực tiễn thi hành, tác

giả đề xuất các giải pháp đề hoàn thiện quy định của pháp luật về biện pháp lấy

lời khai của đương sự trong tố tụng dân sự.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Qua quá trình tìm hiểu cho thấy đến nay, có nhiều công trình ở các cấp độ

khác nhau nghiên cứu liên quan về biện pháp lấy lời khai của đương sự trong tố

tụng dân sự, như sau:

- Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh (2017), “Giáo trình Luật

tố tụng dân sự Việt Nam”, Nhà xuất bản Hồng Đức. Trong giáo trình này, các

tác giả giới thiệu những kiến thức cơ bản của Luật tố tụng dân sự như: Khái

niệm, các nguyên tắc cơ bản; chủ thể quan hệ pháp luật tố tụng dân sự, thẩm

quyển giải quyết vụ việc dân sự của Tòa án; chứng cứ và chứng minh; án phí, lệ

phí, các chi phí tố tụng; biện pháp khẩn cấp tạm thời, tạm đình chỉ giải quyết vụ

án dân sự, đình chỉ giải quyết vụ án dân sự; về thủ tục tố tụng giải quyết vụ án

dân và giải quyết việc dân sự trong tố tụng dân sự. Qua đó, nhóm tác giả nghiên

cứu, đánh giá các quy định của pháp luật hiện hành; so sánh, nhận xét về những

đặc thù trong những kiến thức chung đó với các thủ tục tố tụng khác và so sánh

với pháp luật tố tụng dân sự của một số mô hình tố tụng trên thế giới. Trong giáo

trình này, các tác giả có trình bày về biện pháp lấy lời khai của đương sự trong tố

tụng dân sự nhưng về lý luận.

- Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh (2021), “Sách tình

huống Luật Tố tụng dân sự (Bình luận bản án)”, Nhà xuất bản Hồng Đức.

Trong công trình này, các tác giả đã phân tích quy định của pháp luật về tố tụng

dân sự với các bản án, quyết định cụ thể của Tòa án nhân dân. Liên quan đến

biện pháp lấy lời khai của đương sự, tác giả nhận thấy các bình luận tại các chủ

đề: Chủ đề 20, Chủ đề 23 và một số chủ đề khác. Với công trình nghiên cứu

này, các tác giả đã nghiên cứu những vấn đề cụ thể trong từng bản án, quyết

định để so sánh giữa quy định của pháp luật, thực tiễn thực hiện, pháp luật

3

nước ngoài và đề xuất kiến nghị. Tác giả dựa vào các bình luận này để lấy ý

tưởng triển khai đề tài của mình;

- Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh (2016), “Bình luận những

điểm mới trong Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015” (Nguyễn Thị Hoài Phương

chủ biên), Nhà xuất bản Hồng Đức - Hội Luật gia Việt Nam xuất bản năm 2016.

Với công trình nghiên cứu này, các tác giả đã nêu, phân tích những điểm mới

của Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 so với Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2004,

trong đó có liên quan đến biện pháp lấy lời khai của đương sự. Đây là nguồn

nhận thức để tác giả triển khai đề tài;

- Đặng Thanh Hoa (Chủ biên), Lưu Tiến Dũng (2020), “Lý giải một số vấn

đề của Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 từ thực tiễn xét xử”, Nxb. Hồng Đức.

Trong công trình này, các nội dung nghiên cứu liên quan đến đề tài tác giả ở Vấn

đề 1, Vấn đề 4. Với việc đặt và lý giải vấn đề trong công trình, tác giả được định

hướng triển khai đề tài trong luận văn của mình;

- Trương Việt Hồng (2011), “Hoạt động thu thập chứng cứ của Tòa án sơ

thẩm trong quá trình giải quyết vụ án dân sự”, Luận văn Thạc sĩ Luật học,

Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh. Trong công trình này, tác giả

nghiên cứu những quy định cụ thể về hoạt động thu thập chứng cứ của chủ thể là

Tòa án và ở cấp giải quyết vụ án dân sự sơ thẩm nhưng không phân tích sâu về

biện pháp lấy lời khai của đương sự;

- Trần Anh Tuấn (Chủ biên) (2017), “Bình luận khoa học Bộ luật tố tụng

dân sự của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2015” NXB Tư

pháp. Đây là công trình nghiên cứu mang tính chất bình luận những quy định của

pháp luật tố tụng dân sự, cơ sở lý luận cũng như mối liên hệ với thực tiễn, là

nguồn nhận thức quan trọng để tác giả định hướng cho việc nghiên cứu

đề tài của mình.

- Nguyễn Thị Thu Sương (2021), “Nguyên tắc cung cấp chứng cứ và chứng

minh trong tố tụng dân sự”, Luận văn Luận văn Thạc sĩ Luật học, Trường Đại học

Luật Thành phố Hồ Chí Minh. Trong công trình này, tác giả nghiên cứu về khái

niệm, đặc điểm, ý nghĩa và cơ sở của việc quy định chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án

dân sự, nội dung các quy định của pháp luật về chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân

4

sự. Tác giả đánh giá các hạn chế trong quy định pháp luật cũng như việc áp dụng

các quy định về chuẩn bị xét xử vụ án dân sự, kiến nghị hoàn thiện pháp luật.

- Nguyễn Đức Mai (2012), “Bình luận khoa học Bộ luật Tố tụng dân sự

năm 2004 của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam sửa đổi, bổ sung năm

2011”, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội. Đề tài nghiên cứu này, tác giả

tập trung bình luận, diễn giải các quy định trong Bộ luật Tố tụng dân sự 2004

sửa đổi, bổ sung năm 2011 một cách đầy đủ và toàn diện, trong đó có thủ tục về

việc nhận và xử lý đơn khởi kiện. Tuy nhiên, tác giả chỉ mới dừng lại ở việc

phân tích và bình luận quy định của pháp luật thủ tục về việc thu thập chứng cứ

chứ chưa đi sâu vào biện pháp lấy lời khai của đương sự.

Nhìn chung, mỗi công trình có một cách nhìn khác nhau về hoạt động thu

thập chứng cứ trong đó có biện pháp lấy lời khai của đương sự trong tố tụng dân

sự. Các công trình này là nguồn tư liệu quan trọng, cần thiết để tác giả triển khai

đề tài. Trên cơ sở kế thừa nguồn nhận thức nói trên, tác giả tiếp tục nghiên cứu

quy định của pháp luật, thực tiễn áp dụng pháp luật về biện pháp lấy lời khai của

đương sự trong tố tụng dân sự, từ đó chỉ ra những nguyên nhân dẫn đến những

hạn chế, bất cập để đề xuất một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về biện

pháp lấy lời khai của đương sự trong tố tụng dân sự.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở quy định của pháp luật, thực tiễn thực hiện biện pháp lấy lời

khai của đương sự trong tố tụng dân sự, vướng mắc, bất cập, đề tài đề xuất một

số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về biện pháp lấy lời khai của đương sự

trong tố tụng dân sự.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để đạt được những mục đích trên nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài là:

- Làm rõ thực trạng pháp luật về biện pháp lấy lời khai của đương sự trong

tố tụng dân sự;

- Chỉ ra hạn chế, vướng mắc khi thực hiện biện pháp lấy lời khai của

đương sự trong tố tụng dân sự;