Bệnh thiếu máu ppt

Bµi 18

THIÕU M¸U

MôC TIªU

1. Nªu ®−îc kh¸i niÖm vÒ thiÕu m¸u theo YHH§ vµ YHCT.

2. Tr×nh bµy ®−îc nguyªn nh©n vµ bÖnh sinh g©y thiÕu m¸u.

3. Gi¶i thÝch ®−îc c¬ së ®Ó chÈn ®o¸n thiÕu m¸u theo YHH§ vµ YHCT.

4. Tr×nh bµy ®−îc nguyªn t¾c ®iÒu trÞ thiÕu m¸u vµ c¸c biÖn ph¸p phßng

bÖnh.

5. Tr×nh bµy ®−îc c¸c ph−¬ng ph¸p vµ c¸c bµi thuèc, ph−¬ng huyÖt øng

dông ®iÒu trÞ thiÕu m¸u.

6. Ph©n tÝch ®−îc c¬ së cña c¸c ph−¬ng ph¸p dïng thuèc vµ kh«ng dïng

thuèc øng dông vµo ®iÒu trÞ thiÕu m¸u.

1. §¹I C−¬NG

1.1. Kh¸i niÖm vÒ thiÕu m¸u

M¸u lµ mét dÞch thÓ l−u th«ng tuÇn hoµn trong c¬ thÓ, bao gåm tÕ bµo

m¸u vµ huyÕt t−¬ng. TÕ bµo m¸u gåm hång cÇu, b¹ch cÇu vµ tiÓu cÇu, trong ®ã

hång cÇu lµ yÕu tè trùc tiÕp liªn quan ®Õn sù thiÕu m¸u.

Hång cÇu ng−êi cã tuæi thä trung b×nh lµ 120 ngµy, trong ®iÒu kiÖn sinh

lý b×nh th−êng vµ sè l−îng hång cÇu æn ®Þnh, cã sù c©n b»ng liªn tôc gi÷a sè

l−îng hång cÇu bÞ chÕt vµ sè l−îng hång cÇu ®−îc sinh ra. ThiÕu m¸u chØ x¶y

ra khi sù c©n b»ng ®ã bÞ ph¸ vì: hång cÇu bÞ ph¸ hñy nhiÒu hoÆc ®−îc s¶n sinh

ra qu¸ Ýt.

− Hång cÇu bÞ ph¸ hñy nhiÒu cã thÓ do ch¶y m¸u hoÆc tan m¸u nghiªm

träng; trong c¶ hai tr−êng hîp, c¬ chÕ bÖnh x¶y ra ë ngo¹i vi cßn tñy

x−¬ng vÉn t×m c¸ch bï trõ, thiÕu m¸u chØ xuÊt hiÖn khi tñy x−¬ng kh«ng

cßn kh¶ n¨ng bï ®−îc n÷a.

− Hång cÇu s¶n sinh kh«ng ®ñ còng cã thÓ do hai c¬ chÕ: tñy x−¬ng kh«ng

sinh ®−îc ®ñ hång cÇu, hoÆc sinh ®−îc m¸u nh−ng kÐm chÊt l−îng kh«ng

cã hiÖu lùc.

300

Trong hång cÇu cã chøa huyÕt cÇu tè (hemoglobin), chøc n¨ng cña hång

cÇu chñ yÕu lµ do huyÕt cÇu tè ®¶m nhiÖm. NhiÖm vô chñ yÕu cña huyÕt cÇu tè

lµ vËn chuyÓn O2 vµ CO2 , nång ®é huyÕt cÇu tè trong hång cÇu lµ 32 - 38g/dl,

trung b×nh ë ng−êi ViÖt Nam tõ 20 - 23,6mmol/l.

1.2. §Þnh nghÜa

ThiÕu m¸u lµ sù gi¶m sót l−îng huyÕt cÇu tè l−u hµnh trong hÖ tuÇn

hoµn vµ mäi hËu qu¶ cña thiÕu m¸u ®Òu liªn quan ®Õn tû lÖ huyÕt cÇu tè.

Nång ®é huyÕt cÇu tè trung b×nh vµ thÓ tÝch trung b×nh cña mçi hång cÇu

kh¸c nhau tïy tõng héi chøng thiÕu m¸u, do vËy l−îng huyÕt cÇu tè còng kh¸c

nhau ®èi víi cïng mét sè l−îng hång cÇu.

Theo Tæ chøc Y tÕ ThÕ giíi ®Þnh nghÜa: thiÕu m¸u x¶y ra khi møc ®é

huyÕt cÇu tè l−u hµnh cña mét ng−êi nµo ®ã thÊp h¬n møc ®é cña ng−êi kháe

m¹nh cïng giíi cïng tuæi vµ cïng sèng trong mét m«i tr−êng.

VÒ ®¹i thÓ: thiÕu m¸u lµ mét héi chøng bÖnh lý do nhiÒu nguyªn nh©n

g©y ra lµm cho tæng l−îng hång cÇu l−u th«ng trong m¸u gi¶m d−íi møc b×nh

th−êng, lµm cho m¸u kh«ng cung cÊp ®ñ O2 cho tÕ bµo.

B×nh th−êng ë ng−êi lín: hång cÇu ë nam lµ 4200000 ± 210000 ë n÷

3800000 ± 160000

ThÓ tÝch trung b×nh cña hång cÇu: MCV = 90 ± femtolit (fl)

Nång ®é huyÕt s¾c tè trung b×nh tõ 32 - 38g/dl

Gäi lµ thiÕu m¸u khi cã Ýt nhÊt 2 trong 3 ®iÒu kiÖn sau:

− ThÓ tÝch hång cÇu gi¶m d−íi møc b×nh th−êng

− Nång ®é huyÕt s¾c tè gi¶m d−íi møc b×nh th−êng

− Sè l−îng hång cÇu/mm3

gi¶m d−íi møc b×nh th−êng

1.3. Ph©n lo¹i thiÕu m¸u

Nguyªn liÖu ®Ó t¹o ra hång cÇu chñ yÕu lµ protein vµ nguyªn tè s¾t. §Ó

ph¸t triÓn hång cÇu cÇn ®Õn c¸c chÊt phô trî víi nh÷ng liÒu l−îng thÝch hîp

nh− vitamin B12, acid folic. Ngoµi ra sù t¹o ra hång cÇu còng cÇn ®Õn vitamin

B6, B2, C, E vµ c¸c nguyªn tè vi l−îng nh− ®ång, mangan, cobalt, kÏm…

Nh− vËy nÕu thiÕu c¸c yÕu tè trªn trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp sÏ sinh ra

thiÕu m¸u.

Khuynh h−íng chung khi ph©n lo¹i c¸c tr¹ng th¸i thiÕu m¸u th−êng c¨n

cø vµo:

301