Báo Cáo Tổng Hợp Thu Hút Lao Động Khu Vực Phi Chính Thức Tham Gia Bảo Hiểm Xã Hội Tự Nguyện Ở Việt

i

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: PGS.TS. Nguyễn Nam

Phương

LỜI CAM ĐOAN

Kính gửi: Khoa Kinh tế và Quản lý nguồn nhân lực

PGS.TS. Nguyễn Nam Phương

Tên em là: Dương Thị Mỹ Lệ

Mã sinh viên: 11122085

Lớp chuyên ngành: Quản trị nhân lực 54B

Thời gian vừa qua được sự hướng dẫn và giúp đỡ của khoa, em đã có thời gian thực

tập tại Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương và đã hoàn thành chuyên đề

thực tập với đề tài: “Thu hút lao động khu vực phi chính thức tham gia bảo hiểm xã

hội tự nguyện ở Việt Nam”.

Em xin cam đoan rằng chuyên đề thực tập này là do em tìm hiểu, nghiên cứu

và xây dựng dựa trên các số liệu thống kê và cung cấp bởi Ban chính sách Dịch vụ

công – Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương và tham khảo từ các nguồn

khác: sách báo, Internet. Các thông tin và kết quả nghiên cứu trong chuyên đề là do

em tự tìm hiểu và phân tích một cách trung thực, phù hợp với tình hình thực tế.

Em xin chịu trách nhiệm trước bất cứ vi phạm nào nếu có trong bài chuyên

đề này.

Hà Nội, ngày 20 tháng 05 năm 2016

Sinh viên thực hiện

Dương Thị Mỹ Lệ

SVTH: Dương Thị Mỹ Lệ

Lớp: Quản trị nhân lực 54B

ii

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: PGS.TS. Nguyễn Nam

Phương

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành bài chuyên đề thực tập tốt nghiệp này, em đã nhận được nhiều

sự giúp đỡ nhiệt tình, quý báu của giáo viên hướng dẫn PGS.TS. Nguyễn Nam

Phương, các anh chị trong Ban chính sách Dịch vụ công nói riêng cũng như ban

lãnh đạo Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương.

Qua đây, em xin gửi lời cảm ơn trân trọng nhất tới giáo viên hướng dẫn

PGS.TS. Nguyễn Nam Phương người đã tận tình hướng dẫn, đóng góp, chỉnh sửa

để em hoàn thành bài chuyên đề này.

Em xin trân trọng cảm ơn anh Hoàng Văn Cương – Nghiên cứu viên Ban

chính sách dịch vụ công, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, người đã

nhiệt tình hướng dẫn em trong thời gian thực tập tại Viện.

Em xin gửi lời cảm ơn tới các anh, chị trong Ban chính sách dịch vụ công đã

giúp đỡ, hướng dẫn em trong việc tìm kiếm và cung cấp tài liệu để phục vụ cho việc

hoàn thành chuyên đề.

Cuối cùng, em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới toàn thể Ban lãnh đạo Viện

Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương đã tạo điều kiện giúp đỡ em trong thời gian

thực tập tại Viện.

Trong quá trình nghiên cứu, em đã có nhiều cố gắng xong do khả năng

nghiên cứu còn hạn chế nên không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong các thầy,

cô giáo chỉ dẫn và góp ý.

Em xin chân thành cảm ơn.

Sinh viên

Dương Thị Mỹ Lệ

SVTH: Dương Thị Mỹ Lệ

Lớp: Quản trị nhân lực 54B

iii

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: PGS.TS. Nguyễn Nam

Phương

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

DANH MỤC SƠ ĐỒ BẢNG BIỂU

LỜI MỞ ĐẦU 1

1. Lý do chọn đề tài..............................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu.........................................................................................2

3. Phương pháp nghiên cứu..................................................................................2

4. Đối tượng nghiên cứu.......................................................................................2

5. Phạm vi nghiên cứu..........................................................................................2

6. Kết cấu đề tài....................................................................................................2

CHƯƠNG I: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI 4

TỰ NGUYỆN ĐỐI VỚI LAO ĐỘNG KHU VỰC PHI CHÍNH THỨC 4

1.1. Khái niệm, vai trò của khu vực kinh tế phi chính thức trong nền kinh tế thị

trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam....................................................4

1.1.1. Khái niệm...................................................................................................4

1.1.2. Vai trò của khu vực kinh tế phi chính thức trong nền kinh tế thị trường

định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam............................................................5

1.2. Khái niệm, bản chất BHXH tự nguyện.............................................................6

1.2.1. Khái niệm BHXH tự nguyện.......................................................................6

1.2.2. Bản chất của BHXH tự nguyện..................................................................8

1.3. Nội dung của BHXH tự nguyện.......................................................................9

1.4. Nguyên tắc hoạt động.....................................................................................11

1.5. Vai trò của BHXH tự nguyện.........................................................................13

SVTH: Dương Thị Mỹ Lệ

Lớp: Quản trị nhân lực 54B

iv

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: PGS.TS. Nguyễn Nam

Phương

1.6. Kinh nghiệm thu hút lao động phi chính thức tham gia BHXH tự nguyện ở

một số nước trên thế giới.......................................................................................14

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THAM GIA BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ

NGUYỆN TRONG KHU VỰC PHI CHÍNH THỨC Ở VIỆT NAM 17

2.1. Thực trạng lao động khu vực phi chính thức ở Việt Nam..............................17

2.1.1. Dân số và lao động khu vực phi chính thức.............................................17

2.1.2. Trình độ học vấn của người lao động khu vực phi chính thức................19

2.1.3. Việc làm của lao động khu vực phi chính thức........................................22

2.1.4. Nơi cư trú của lao động khu vực phi chính thức......................................26

2.2. Thực trạng tham gia BHXH tự nguyện khu vực phi chính thức ở Việt Nam

hiện nay..................................................................................................................27

2.2.1. Thực trạng tham gia BHXH tự nguyện khu vực phi chính thức ở Việt Nam

trước năm 2008..................................................................................................27

2.2.2. Thực trạng tham gia BHXH tự nguyện khu vực phi chính từ khi có Luật

BHXH về BHXH tự nguyện................................................................................29

2.3. Đánh giá chung...............................................................................................36

CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM THU HÚT LAO ĐỘNG PHI

CHÍNH THỨC THAM GIA BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN Ở VIỆT

NAM TRONG THỜI GIAN 43

3.1. Định hướng phát triển BHXH tự nguyện giai đoạn 2015-2020.....................43

3.2. Dự báo về lao động khu vực phi chính thức đến năm 2016...........................43

3.3. Nhu cầu tham gia BHXH................................................................................44

3.4. Một số giải pháp và kiến nghị nhằm thu hút lao động phi chính thức tham gia

BHXH tự nguyện ở Việt Nam thời gian tới..........................................................45

3.4.1. Nâng cao nhận thức của người lao động về BHXH tự nguyện................45

3.4.2. Nâng cao năng lực tổ chức thực hiện của BHXH Việt Nam....................46

SVTH: Dương Thị Mỹ Lệ

Lớp: Quản trị nhân lực 54B

v

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: PGS.TS. Nguyễn Nam

Phương

3.4.3. Tạo điều kiện thuận lợi để người lao động khu vực phi chính thức có thể

tham gia BHXH tự nguyện.................................................................................46

3.4.4. Cần phối hợp chương trình BHXH tự nguyện với các chương trình mục

tiêu khác (chương trình giảm nghèo, chương trình phát triển kinh tế - xã hội

các xã đặc biệt khó khăn miền núi, bãi ngang ven biển,…)...............................47

3.4.5. Giải pháp tài chính...................................................................................48

KẾT LUẬN 50

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 51

PHỤ LỤC 52

SVTH: Dương Thị Mỹ Lệ

Lớp: Quản trị nhân lực 54B