Banker's acceptance - Phương thức tài trợ xuất nhập khẩu mới của các ngân hàng thương mại Việt Nam đối với doanh nghiệp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH

-------------

TRẦN QUỐC TUẤN

BANKER’S ACCEPTANCE – PHƯƠNG THỨC TÀI TRỢ

XUẤT NHẬP KHẨU MỚI CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG

MẠI VIỆT NAM ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP.HỒ CHÍ MINH – Năm 2007

1

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT...........................................................................................4

DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ ĐỒ THỊ......................................................................................5

LỜI MỞ ĐẦU...............................................................................................................................6 U

1. Sự cần thiết của đề tài.............................................................................................................6

2. Mục đích và phương pháp nghiên cứu....................................................................................7

3. Kết cấu đề tài. .........................................................................................................................7

Chương 1: TỔNG QUAN VỀ NGHIỆP VỤ TÀI TRỢ XNK VÀ NGHIỆP VỤ B.A ................9

1.1 Tổng quan về nghiệp vụ tài trợ XNK của các NHTM.....................................................9

1.1.1 Nghiệp vụ tài trợ XK của NHTM...............................................................................9

1.1.1.1.Khái niệm..............................................................................................................9

1.1.1.2.Các loại hình tài trợ xuất khẩu..............................................................................9

Tài trợ trước khi XK ...................................................................................................9

Cho vay bộ chứng từ đòi tiền trả theo L/C ...............................................................11

Chiết khấu hối phiếu.................................................................................................12

1.1.2. Nghiệp vụ tài trợ NK của ngân hàng thương mại.....................................................14

1.1.2.1. Khái niệm...........................................................................................................14

1.1.2.2. Các loại hình tài trợ nhập khẩu..........................................................................14

Cho vay thanh toán hàng nhập..................................................................................14

Phát hành L/C trả chậm theo yêu cầu của nhà NK...................................................15

1.1.3. Các hình thức tài trợ XNK khác của ngân hàng. ......................................................16

1.1.3.1 Factoring (Tín dụng bao thanh toán) ..................................................................16

1.1.3.2 Forfeiting ............................................................................................................17

1.1.3.3 Banker’s Acceptance . ........................................................................................17

1.1.4 Vai trò của các hình thức tín dụng tài trợ xuất khẩu - nhập khẩu.............................18

1.1.4.1. Đối với ngân hàng..............................................................................................18

1.1.4.2. Đối với doanh nghiệp.........................................................................................20

1.1.4.3 Đối với nền kinh tế ............................................................................................21

1.2.Nghiệp vụ Banker’s acceptance (BA) ..................................................................................21

1.2.1. Khái niệm:.................................................................................................................21

1.2.2. Đặc tính của BA........................................................................................................22

Chất lượng tín dụng: .................................................................................................22

Tính thị trường..........................................................................................................22

Tính thanh khoản ......................................................................................................22

1

2

1.2.3. Quy trình thanh toán BA...........................................................................................22

1.2.4. Định giá trong nghiệp vụ BA....................................................................................25

1.2.5 Rủi ro trong nghiệp vụ BA .......................................................................................27

1.2.5.1 Rủi ro trong giao dịch ........................................................................................27

1.2.5.2 Rủi ro trong thực hiện........................................................................................28

1.2.5.3 Rủi Ro Tín dụng ................................................................................................29

1.2.5.4 Rủi Ro Thanh Khoản .........................................................................................29

1.2.5.5 Rủi ro chuyển đổi ngoại tệ.................................................................................30

1.2.5.6 Rủi ro thanh danh...............................................................................................30

1.2.6 Lợi ích của nghiệp vụ BA:........................................................................................31

1.2.6.1 Lợi ích đối với nhà XK.......................................................................................31

1.2.6.2 Lợi ích đối với Ngân hàng ..................................................................................33

1.2.6.3 Lợi ích đối với nền kinh tế..................................................................................34

1.2.7 Điều kiện tiền đề để phát triển nghiệp vụ BA..............................................................34

Chương 2: THỰC TRẠNG VỀ TÌNH HÌNH XNK VIỆT NAM VÀ TÀI TRỢ XNK TẠI

CÁC NHTM VIỆT NAM...........................................................................................................37

2.1.Tình hình XNK của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay......................................................37

2.2.Thực trạng hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại các NHTM Việt Nam hiện nay ................40

2.3.Những hạn chế trong hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu........................................................44

2.3.1.Những hạn chế từ phía Ngân hàng ..............................................................................44

2.3.1.1 Các hình thức tài trợ còn đơn điệu.....................................................................44

2.3.1.2 Tính đa dạng về khách hàng và chính sách khách hàng ....................................45

2.3.1.3 Công tác tiếp thị chưa được coi trọng................................................................45

2.3.1.4 Quy trình thực hiện nghiệp vụ ............................................................................45

2.3.1.5 Thiếu thông tin về giá cả hàng hoá và thông tin khách hàng.............................46

2.3.2 Những hạn chế từ phía khách hàng..............................................................................46

2.3.2.1 Năng lực tài chính của khách hàng còn thấp, không đủ tài sản thế chấp ..........46

2.3.2.2 Thông tin về doanh nghiệp không đầy đủ và chính xác......................................47

2.3.2.3 Năng lực cạnh tranh còn thấp ............................................................................48

2.3.2.4 Ý thức sử dụng các dịch vụ của ngân hàng chưa cao.........................................48

2.3.3 Những hạn chế về chính sách quản lý và hỗ trợ của nhà nước...................................49

2.3.3.1 Hệ thống văn bản pháp luật và quy định liên quan đến hoạt động tín dụng và

thanh toán quốc tế thiếu chặt chẽ, không ổn định ..........................................................49

2.3.3.2 Hạn chế trong hoạt động của trung tâm thông tin tín dụng. .............................49

Chương 3: GIẢI PHÁP ÁP DỤNG NGHIỆP VỤ BANKER’S ACCEPTANCE TẠI CÁC

NHTM VIỆT NAM. ...................................................................................................................52

2

3

3.1. Viễn cảnh hoạt động XNK và hoạt động tài trợ khi nghiệp vụ BA được áp dụng..............52

3.2. Những thuận lợi và khó khăn khi đưa nghiệp vụ BA vào áp dụng......................................54

3.2.1 Thuận lợi......................................................................................................................54

3.2.2 Những khó khăn...........................................................................................................55

3.2.2.1 Về sản phẩm........................................................................................................55

3.2.2.2 Về thông tin và thẩm định thông tin: ..................................................................55

3.2.2.3 Về quy mô Ngân hàng.........................................................................................56

3.2.2.4 Về khả năng quản lý............................................................................................57

3.2.2.5 Trình độ nhân viên..............................................................................................57

3.2.2.6 Quy chế áp dụng .................................................................................................57

3.3 Giải pháp để triển khai nghiệp vụ BA tại các NHTM Việt Nam..........................................58

3.3.1 Giải pháp vĩ mô............................................................................................................58

3.3.1.1 Điều kiện về cơ sở pháp lý..................................................................................58

3.3.1.2 Thiết lập và hoàn chỉnh hệ thống thông tin khách hàng.....................................58

3.3.1.3 Quy định về quản lý rủi ro trong nghiệp vụ BA..................................................59

3.3.2 Giải pháp vi mô............................................................................................................60

3.3.2.1 Về sản phẩm........................................................................................................60

Tìm hiểu nhu cầu của khách hàng và thị trường ......................................................60

Tạo nhận biết về sản phẩm cho người tiêu dùng......................................................62

Thiết kế sản phẩm .....................................................................................................64

Tạo cơ sở hạ tầng phục vụ khách hàng ....................................................................65

3.3.2.2 Về phía Ngân hàng .............................................................................................66

Đào tạo và bồi dưỡng cán bộ thực hiện nghiệp vụ...................................................66

Đào tạo và bồi dưỡng cán bộ thực hiện nghiệp vụ...................................................66

Tạo văn hoá kinh doanh trong nghiệp vụ BA ...........................................................68

Quản lý rủi ro trong BA............................................................................................68

Xây dựng các quy định về an toàn trong hoạt động BA ...........................................70

3.3.2.3 Điều kiện về mạng lưới NH ................................................................................70

KẾT LUẬN.................................................................................................................................73

TÀI LIỆU THAM KHẢO ..........................................................................................................74

PHỤ LỤC ...................................................................................................................................79

3

4

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

B.A Banker’s acceptance

CNH-HĐH Công nghiệp hoá - hiện đại hoá

DN Doanh nghiệp

DNNN Doanh nghiệp nhà nước

L/C Letter of Credit

NK Nhập khẩu

NH Ngân hàng

NHTM Ngân hàng thương mại

NHTMVN Ngân hàng thương mại Việt nam

XK Xuất khẩu

XNK Xuất nhập khẩu

WTO Tổ chức thương mại thế giới

4

5

DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ ĐỒ THỊ

Bảng 2.1: Kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam qua các năm.

Bảng 2.2: Kim ngạch xuất khẩu theo mặt hàng của việt Nam tính đến tháng 07/2006.

Bảng 2.3: Kim ngạch nhập khẩu theo mặt hàng của Việt Nam tính đến tháng 07/2006.

Bảng 2.4: Cơ cấu tín dụng toàn ngành Ngân hàng từ năm 2002 đến 2004.

Bảng 2.5: Thị phần thanh toán XNK của các ngân hàng tại Việt Nam tính đến 31/12/05

Bảng 2.6: Cơ cấu dư nợ phân theo các hình thức cho vay tài trợ xuất nhập khẩu

Đồ thị 2.1: Cơ cấu phần thanh toán XNK của các NH tại Việt Nam tính đến 31/12/05

Đồ thị 2.2: Cơ cấu dư nợ phân theo các hình thức cho vay tài trợ XNK năm 2004

5

6

LỜI MỞ ĐẦU

1. Sự cần thiết của đề tài

Hiện nay, cùng với xu thế hội nhập nền kinh tế khu vực và thế giới, mối quan hệ

xuất nhập khẩu giữa các quốc gia ngày càng được tăng cường nhằm phục vụ lợi ích

của quốc gia. Những lợi ích mà hoạt động xuất nhập khẩu mang lại cho nền kinh tế của

một nước là không thể kể hết. Do vậy, trong điều kiện nền kinh tế thị trường, xuất nhập

khẩu trở thành vấn đề quan trọng.

Nắm bắt được xu thế của thời đại, các ngân hàng thương mại trên thế giới đã,

đang cho ra đời và áp dụng nhiều hình thức tài trợ xuất nhập khẩu mới với nhiều hình

thức khác nhau để đáp ứng các nhu cầu đang phát sinh, đồng thời qua đó tạo lập được

thị phần mới.

Chính sách mở cửa nền kinh tế của Đảng và Nhà nước đã tạo điều kiện cho các

ngân hàng nước ngoài xuất hiện và hoạt động tại Việt Nam và những ngân hàng này đã

xin phép ngân hàng Nhà nước và tiến hành áp dụng thêm những hình thức tài trợ mới

mà trước đây các ngân hàng trong nước chưa áp dụng như factoring, forfeiting,...để thu

hút lượng khách hàng có nhu cầu về những nghiệp vụ này và tạo lập thị phần.

Ở các Ngân hàng nước ngòai trên thế giới và các chi nhánh Ngân hàng nước

ngòai tại Việt Nam thì hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu diễn ra mạnh mẽ như vậy, còn

ở hệ thống các ngân hàng thương mại Việt Nam thì vẫn đang chỉ áp dụng một vài hình

thức tài trợ xuất nhập khẩu và đa số các hình thức này được thực hiện dưới điều kiện

đảm bảo an toàn cao trong việc thu nợ của ngân hàng.

Nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh của các ngân hàng thương mại Việt Nam

trong lĩnh vực tài trợ xuất nhập khẩu, tác giả xin chọn đề tài “Banker’s acceptance –

một phương thức tài trợ Xuất Nhập Khẩu mới của các Ngân hàng thương mại Việt nam

đối với doanh nghiệp” làm luận văn tốt nghiệp của mình, để giới thiệu một phương

thức tài trợ mới trong hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu của các Ngân hàng trên thế giới

6