Bàn về khái niệm nhân cách trong tâm lý học ngày nay

Đinh Đức Hợi Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 61(12/2): 107 - 110

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

107

BÀN VỀ KHÁI NIỆM NHÂN CÁCH TRONG TÂM LÝ HỌC NGÀY NAY

Đinh Đức Hợi*

Trường Đại học Sư Phạm – Đại học Thái Nguyên

TÓM TẮT

Khái niệm nhân cách được xuất hiện từ rất sớm trong lịch sử nhân loại và là khái niệm then chốt

trong tâm lí học, là một khái niệm rộng nên nhân cách được hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau. Và

đây cũng là khái niệm liên quan đến nhiều lĩnh vực khoa học nên rất được quan tâm, được hiểu

theo nhiều khuynh hướng khác nhau. Trên thế giới cũng như ở Việt Nam khái niệm này chưa có sự

thống nhất. Về cơ bản người ta coi nhân cách là hệ thống các giá trị xã hội nằm trong con người, là

những thuộc tính tâm lí ổn định của cá nhân, hay là tổ hợp đạo đức và năng lực trong con người.

Từ khoá: Nhân cách, cá nhân, cá tính, giá trị xã hội, phẩm chất, năng lực.

ĐẶT VẤN ĐỀ

Có lẽ khoa học nghiên cứu về nhân cách và

hành vi của con người là nghiên cứu thú vị

nhất được thực hiện từ trước đến nay. Tại sao

con người lại cư xử như thế? Tại sao bạn lại

buồn chán, giận dữ, vui sướng hoặc lo âu?

Những chuẩn mực về hành vi được thiết lập

như thế nào và chúng thay đổi ra sao? Những

kiểu hành vi kì quái được con người phát triển

như thế nào và làm sao để xử lí chúng một

cách hiệu quả. Tâm lí học nhân cách là một

khoa học hấp dẫn, sẽ cung cấp câu trả lời cho

toàn bộ vấn đề trên.

Mỗi người đều khác nhau, nhưng chúng ta

cũng có những điểm chung đi đến sự nhất trí

về tính cá nhân ở con người và những gì tạo

ra nhân cách cá nhân là một trong những vấn

đề thu hút nhất trong tâm lí học.

NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

Về bản chất, nhân cách là những giá trị làm

nên bản sắc riêng của con người đó, được

hình thành trong quá trình con người sống và

hoạt động.

* Ngoài nước (có thể phân thành các hướng

nghiên cứu sau):

+ Xu hướng sinh vật cho nhân cách là thuộc

tính sinh vật, bản năng tình dục, đặc điểm

hình thể, siêu đẳng bù trừ...(S. Freud; A.

Adler; K. Jung; Krestchmer).



Tel: 0985 464 848

- Thuật ngữ “nhân cách” bắt nguồn từ chữ

“Persona” trong tiếng Hi Lạp cổ đại dùng để chỉ

cái mặt nạ của diễn viên sân khấu cổ đại, tiếp

đến dùng để chỉ bản thân người diễn viên và các

vai mà người đó đóng. Sau đó nó dùng để chỉ

vai trò thực sự của con người trong xã hội.

- Nhân cách là một cơ cấu có tổ chức của các

quá trình và trạng thái tâm lý liên quan đến cá

nhân (R. Linton).

- Nhân cách là cơ quan điều khiển thể xác,

một thiết chế tác động đến những sự biến đổi

không ngừng từ lúc được sinh ra đến khi chết

(H.A.Murray).

- Con người vượt ra khỏi giới động vật

nhờ lao động và phát triển trong xã hội,

tham gia giao tiếp với những người khác

nhờ tiếng nói, đã trở thành nhân

cách...chủ thể của nhận thức và cải tổ

tích cực hiện thực (A.V. Petrovxki).

- Nhân cách là một tổ chức tâm lí mới về

chất, được hình thành nhờ sống trong xã hội

(A.N. Leonchiev).

- Nhân cách là một tồn tại cá nhân nhất định,

độc nhất vô nhị, không thể phân chia, được

đặc trưng bởi sự thể hiện tính cách do tư chất

và môi trường tạo ra (W.arnold).

- Nhân cách là toàn bộ nội dung tinh thần

với những phẩm chất thể lực và đặc trưng

tâm lí , với giá trị cá nhân trong tập thể,

với vai trò

của cá nhân trong lao động của họ ( I. Edrink)

[6; tr 10]. - Nhân cách là cá nhân cụ thể, lịch

sử, sinh động gắn với những quan hệ thực tế

đối với thế giới hiện thực (X.L.Rubinstêin).