Bàn về cơ cấu nguồn nhân lực Việt Nam

B A N VE C 0 CA U NGUO N NHA N LU C VIET NA M

• PGS.TS. NGUYEN LOC

Vien Khoa hoc Giao due Viet Nam

Co the noi, cd cau nguon nhan life (NNL) luon

la mot de tai thu hut sd chu y cua hau het

cac nha nghien cdu khi ban ve NNL va phat trien

nguon nhan Idc (PTNNL) (Pham Minh Hac,

Nguyen Minh Oddng, 06 Minh Ci/dng, Nguyen

Ode Tri, Tran Khanh Ode...). 6 nddc ngoai, ngay

tir nhdng nam 70 Harbison F. va Myer CA. cung

da dat nhdng cd sd dau tien ve viec phan loai

thanh phan nguon nhan Idc theo nhdng dau hieu

nhat dinh. Trong thdi gian gan day, nhieu td chdc

qudc te dda ra nhieu so sanh khac nhau ve cd

cau nguon nhan Idc nham xep hang cac qudc

gia ve cac khia canh khac nhau nhd tinh canh

tranh, tinh rui ro, tinh minh bach cua nen kinh te.

Cac nha nghien cdu trong nddc cung thddng

dung cac chi so ve cd cau NNL de dda ra cac

khuyen cao quan trong dinh hddng phat trien

cho giao due - dao tao Viet Nam.

1. Khai niem ve cd cau nguon nhan Idc

Cd cau NNL thddng dddc hieu nhd la cau

true cua NNL, bao gdm cac thanh to phan loai

theo mot tieu chi nao dd cung vdi ti trong

tddng quan gida cac thanh to dd. Noi dung cu

the cua cd cau NNL phu thupc vao quan niem

ve NNL. Cho den nay, cac dinh nghTa va quan

niem ve NNL thddng dddc xem xet theo hai

hddng chu yeu.

Hddng thd nhat cho rang NNL la nang Idc

cua nhdng ngddi dang tham gia hoac cd tiem

nang tham gia vao hoat dong lao dpng nao dd

de tae ra san phaVn hoac dich vu cd ich cho xa

hpi. Vdi nghTa rpng nhd the ve NNL, cac thanh to

co ban cua NNL cua mot qudc gia se gdm:

So giao vien (tieu hoc va trung hoc) tren

10.000 dan; so kT sd va nha khoa hoc tren

10.000 dan; so y bac sT, nha sTtren 10.000 dan;

ti le hoc sinh di hoc d cap tieu hoc (%) cua nhdm

tudi td 5 den 14; ti le hoc sinh di hoc ca cap tieu

hoc va trung hoc; ti le hoc sinh di hoc d cap trung

hoc (%) cua nhdm tudi td 15 den 19; ti le hoc

sinh di hoc dai hoc (%) trong nhdm tudi td 20-24.

Trong cd cau chung nay, ngddi ta con phan biet

NNL trinh dp cao, bao gdm: Nhan Idc lam viec

trong cac nganh kinh doanh, quan li, hanh chinh

d ca cac co quan, doanh nghiep nha nddc va td

nhan, trong dd cd cac cd sd giao due: cac nha

khoa hoc, kT sd, kien true sd, nha ndng hoc, bac

sT, bac sTthu y, cac nha kinh te, luat sd, ke toan,

nha bao, nghe sT; dpi ngu giao vien cd trinh dp,

ddpc hieu la nhdng ca nhan ddpc giao due tdi

thieu 12 nam; dpi ngG kT thuat gdm nhdng ngddi

hd trp ve ndng nghiep, y ta, trd li ve cd khi, dpi

ngu kT thuat vien, nhan vien cao cap, quan doc,

thp thu cdng trinh dp cao, cdng nhan cd tay nghe

cao nhd nhan vien toe ki; nha lanh dao chinh tri

hang dau, cac nha lanh dao ve lao dpng, tham

phan, cac quan chdc cua nganh cong an va quan

dpi (Harbison F. va Myer CA. 1964).

Hddng thd hai cho rang NNL bao gdm Idc

Idpng lao dpng cd dp tudi td 15 trd len (06 Minh

Cddng, 2002, Nguyen Minh Oddng va Phan

Van Kha, 2006). Theo quan niem nay, CP cau

NNL cd the phan loai theo trinh dp dao tao va

theo vi tri cong viec. Cd cau NNL theo trinh dp

dao tao thddng bao gdm cac thanh to sau:

- So Idpng (ti le) lao dpng tot nghiep dai hoc/

cao dang trd len;

- So Iddng (ti le) lao dpng tot nghiep trung cap

chuyen nghiep;

- So Idpng (ti le) lao dpng cd bang cap cong

nhan lanh nghe;

- So Idpng (ti le) lao dpng khong cd bang cap.

Cd cau NNL theo vi tri cong viec thddng bao

gdm cac thanh to sau:

- So Iddng (ti le) cac nha quan li;

- So Iddng (ti le) cac nha phat minh sang che;

- So Idpng (ti le) cac nha chuyen mdn bac

cao (bang dai hoc);

- So Iddng (t? le) cac nha chuyen mdn bac

trung;

- So Idpng (ti le) cong nhan lanh nghe;

- So Iddng (ti le) cong nhan khong lanh nghe.

Ngoai ra, ngddi ta cd the xem xet cd cau

NNL dddi cac khia canh nganh nghe, cung cau,

trinh dp nghe nghiep, dia phddng. v.v...

2. Nhurng tranh luan ve cd cau nguon

nhanIdc

Nhdng tranh luan gan day ve cd cau NNL

thddng tap trung vao ti le cac thanh to cua NNL.

Chang han, kha nhieu tai lieu tn'ch dan cac so

KHGD so 57, thang 6 - 2010 21