Bàn về các biện pháp khẩn cấp tạm thời được quy định trong Bộ luật tố tụng dân sự

nghiªn cøu - trao ®æi

t¹p chÝ luËt häc sè 5/2011 29

Ths. TrÇn Ph-¬ng Th¶o *

hế định biện pháp khẩn cấp tạm thời

(BPKCTT) là một trong những chế

định pháp lí có ý nghĩa quan trọng trong việc

bảo vệ kịp thời quyền, lợi ích hợp pháp của

đương sự trong tố tụng dân sự. Chế định pháp

lí này ghi nhận về biện pháp tố tụng tương đối

đặc biệt, được toà án sử dụng kết hợp với các

biện pháp tố tụng khác như chứng minh, hoà

giải... nhằm đảm bảo cho việc giải quyết vụ

việc dân sự và thi hành án dân sự. Giải thích

một cách cụ thể hơn, chế định BPKCTT trong

pháp luật tố tụng dân sự (PLTTDS) ghi nhận

cách thức giải quyết tạm thời của toà án khi

vụ việc dân sự có tính khẩn cấp, theo đó toà

án sẽ nhanh chóng quyết định áp dụng ngay

giải pháp trước mắt theo quy định của pháp

luật trên cơ sở có yêu cầu khẩn cấp của các

chủ thể có quyền, lợi ích theo luật định hoặc

do chính toà án xét thấy cần thiết để tạm thời

giải quyết nhu cầu cấp bách của đương sự, để

bảo vệ ngay bằng chứng, tài sản, bảo đảm cho

việc bảo vệ kịp thời quyền, lợi ích hợp pháp

của đương sự trong vụ việc dân sự. Quyết

định áp dụng BPKCTT không phải là quyết

định cuối cùng giải quyết về nội dung vụ việc

dân sự mà chỉ là quyết định tạm thời cho tình

trạng khẩn cấp của vụ việc dân sự. Quyết

định này sẽ hết hiệu lực pháp luật khi toà án

ra bản án, quyết định chính thức giải quyết

nội dung vụ việc dân sự.

Trong pháp luật tố tụng dân sự Việt Nam

hiện nay, chế định BPKCTT chủ yếu được

quy định trong Bộ luật tố tụng dân sự

(BLTTDS) năm 2004, tại Chương VIII, bao

gồm 28 điều luật, quy định về nhiều nội dung

khác nhau có liên quan đến việc áp dụng

BPKCTT trong khi giải quyết các vụ án dân

sự như quyền yêu cầu, thẩm quyền quyết định

áp dụng, trách nhiệm do áp dụng BPKCTT

không đúng, thủ tục, khiếu nại, kiến nghị...

Một nội dung cơ bản nữa được quy định

tương đối rõ trong BLTTDS là các BPKCTT

cụ thể mà đương sự được phép lựa chọn để

yêu cầu toà án áp dụng hoặc toà án có quyền

tự mình áp dụng. Trong phạm vi bài viết này,

tác giả chỉ bàn về các BPKCTT cụ thể được

quy định trong BLTTDS mà không đề cập tất

cả các nội dung của chế định BPKCTT trong

pháp luật tố tụng dân sự.

1. Cơ sở của việc pháp luật tố tụng

dân sự quy định về các biện pháp khẩn

cấp tạm thời

Bên cạnh các nội dung khác như quyền

yêu cầu áp dụng, thẩm quyền áp dụng, thủ tục

áp dụng, trách nhiệm do áp dụng không đúng....

các BPKCTT cụ thể là một trong những nội

dung không thể thiếu của chế định BPKCTT.

Việc PLTTDS phải quy định cụ thể về các

BPKCTT và điều kiện áp dụng từng biện

pháp cụ thể là nhằm đáp ứng đòi hỏi về mặt lí

luận cũng như thực tiễn của tố tụng dân sự.

Nếu trong các quy định của chế định

C

* Giảng viên Khoa pháp luật dân sự

Trường Đại học Luật Hà Nội