Siêu thị PDFTải ngay đi em, trời tối mất

Thư viện tri thức trực tuyến

Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật

© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam

Bài giảng nhãn khoa
PREMIUM
Số trang
236
Kích thước
3.9 MB
Định dạng
PDF
Lượt xem
1764

Bài giảng nhãn khoa

Nội dung xem thử

Mô tả chi tiết

1

TR−êNG ®¹I HäC Y HÀ NéI

Bé M«N M¾T

BµI GI¶NG NH·N KHOA

HÀ NéI 2005

2

lêi nãi ®Çu

3

Môc lôc

trang

§¹I C¦¥NG VÒ GI¶I PHÉU Vµ SINH Lý M¾T ................................................. 1

1. Nh·n cÇu ..................................................................................................................... 1

1.1. Vá bäc nh·n cÇu. .................................................................................................. 1

1.1.1. Gi¸c m¹c ...................................................................................................... 1

1.1.2. Cñng m¹c ..................................................................................................... 2

1.2. Mµng m¹ch ......................................................................................................... 2

1.2.1. Mèng m¾t ..................................................................................................... 2

1.2.2. ThÓ mi .......................................................................................................... 3

1.2.3. H¾c m¹c ....................................................................................................... 3

1.2.4. M¹ch m¸u vµ thÇn kinh cña mµng bå ®µo .................................................... 4

1.3. Vâng m¹c ............................................................................................................ 4

1.3.1. H×nh thÓ ....................................................................................................... 4

1.3.2. CÊu tróc ........................................................................................................ 4

1.3.3. M¹ch m¸u cña vâng m¹c ............................................................................ 6

1.4. TiÒn phßng vµ hËu phßng .................................................................................... 6

1.4.1. TiÒn phßng ................................................................................................... 6

1.4.2. HËu phßng .................................................................................................... 7

1.5. C¸c m«i tr−êng trong suèt ................................................................................... 7

1.5.1. Thuû dÞch ..................................................................................................... 7

1.5.2. ThÓ thuû tinh ................................................................................................ 8

1.5.3. DÞch kÝnh ...................................................................................................... 9

2. C¸c bé phËn b¶o vÖ nh·n cÇu ...................................................................................... 9

2.1. Hèc m¾t ............................................................................................................... 9

2.1.1. KÝch th−íc .................................................................................................... 9

2.1.2. C¸c thµnh cña hèc m¾t ................................................................................. 9

2.1.3. §¸y hèc m¾t ............................................................................................... 10

2.1.4. §Ønh hèc m¾t .............................................................................................. 11

2.1.5. C¸c phÇn tö n»m trong hèc m¾t ................................................................. 11

2.2. Mi m¾t ............................................................................................................... 12

2.2.1. CÊu t¹o mi m¾t ........................................................................................... 12

2.2.2. TuÇn hoµn mi ............................................................................................. 12

2.3. LÖ bé .................................................................................................................. 13

2.3.1. Bé phËn chÕ tiÕt n−íc m¾t .......................................................................... 13

2.3.2. §−êng dÉn n−íc m¾t .................................................................................. 13

3. §−êng thÇn kinh vµ trung khu thi gi¸c ..................................................................... 14

3.1. §−êng thÇn kinh thÞ gi¸c ................................................................................... 14

3.2. Trung khu thÞ gi¸c ë vá n·o ............................................................................... 15

thÞ lùc vµ ph−¬ng ph¸p kh¸m thÞ lùc ................................................. 16

1. Gãc thÞ gi¸c ............................................................................................................... 16

2. B¶ng thÞ lùc ............................................................................................................... 17

3. qui −íc ghi kÕt qu¶ thÞ lùc ........................................................................................ 18

4. C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn thÞ lùc .............................................................................. 18

4

5. Ph−¬ng ph¸p ®o thÞ lùc ............................................................................................. 19

5.1. §o thÞ lùc xa ...................................................................................................... 19

5.3. §o thÞ lùc víi kÝnh lç ......................................................................................... 20

5.4. §o thÞ lùc gÇn .................................................................................................... 20

Nh·n ¸p .................................................................................................................... 21

1. §¹i c−¬ng .................................................................................................................. 21

1.1. §Þnh nghÜa ......................................................................................................... 21

1.2. Nh·n ¸p b×nh th−êng ........................................................................................ 21

1.3. Vai trß cña nh·n ¸p ........................................................................................... 21

2. Sù s¶n xuÊt vµ l−u th«ng thuû dÞch ........................................................................... 21

2.1. Sù s¶n xuÊt thuû dÞch ......................................................................................... 21

2.2. Sù l−u th«ng thuû dÞch ....................................................................................... 22

2.2.1. L−u th«ng qua vïng bÌ .............................................................................. 22

2.2.2. L−u th«ng qua mµng bå ®µo cñng m¹c ...................................................... 22

3. C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn nh·n ¸p ........................................................................... 22

3.1.C¸c yÕu t¹i nh·n cÇu ........................................................................................... 22

3.1.1. §é r¾n cñng m¹c ........................................................................................ 22

3.1.2. TuÇn hoµn cña h¾c m¹c víi nh·n ¸p ......................................................... 22

3.1.3. DÞch kÝnh .................................................................................................... 23

3.1.4. ThÓ thuû tinh .............................................................................................. 23

3.1.5. Trë l−u thuû dÞch ....................................................................................... 23

3.2. C¸c yÕu tè ngoµi nh·n cÇu ................................................................................. 23

3.2.1. ThÇn kinh ................................................................................................... 23

3.2.2. Sù thay ®æi nh·n ¸p trong ngµy ................................................................. 23

3.2.3.Sù thay ®æi t− thÕ ....................................................................................... 23

4. C¸c ph−¬ng ph¸p ®o nh·n ¸p .................................................................................... 24

4.1. Ph−¬ng ph¸p ®o trùc tiÕp ................................................................................... 24

4.2. Ph−¬ng ph¸p ®o gi¸n tiÕp .................................................................................. 24

4.2.1. ¦íc l−îng nh·n ¸p b»ng tay ...................................................................... 24

4.2.2. §o b»ng nh·n ¸p kÕ ................................................................................... 25

4.3. Ph−¬ng ph¸p theo dâi nh·n ¸p .......................................................................... 25

thÞ tr−êng ............................................................................................................ 26

1. §Þnh nghÜa ................................................................................................................ 26

2. Giíi h¹n thÞ tr−êng b×nh th−êng ................................................................................ 26

2.1. ThÞ tr−êng mét m¾t ............................................................................................ 26

2.2. ThÞ tr−êng hai m¾t ............................................................................................. 26

4. §−êng ®ång c¶m ....................................................................................................... 27

5. ThÞ tr−êng víi c¸c test mµu ...................................................................................... 28

6. §o thÞ tr−êng ............................................................................................................. 28

6.1. Ph−¬ng ph¸p −íc l−îng trªn l©m sµng ............................................................... 28

6.2. Ph−¬ng ph¸p ®o thÞ tr−êng b»ng thÞ tr−êng kÕ .................................................. 28

6.2.1. C¸c lo¹i thÞ tr−êng kÕ ................................................................................. 28

6.2.2. CÊu t¹o chung cña m¸y ®o thÞ tr−êng ........................................................ 28

6.2.3. C¸ch ®o thÞ tr−êng ...................................................................................... 29

6.2.4. §iÒu kiÖn ®o thÞ tr−êng .............................................................................. 29

7. C¸c tæn h¹i thÞ tr−êng th−êng gÆp ............................................................................. 29

7.1. Thu hÑp thÞ tr−êng ............................................................................................. 29

5

7.2. B¸n manh ........................................................................................................... 30

7.2.1. B¸n manh hai m¾t ë hai bªn th¸i d−¬ng .................................................... 30

7.2.2. B¸n manh hai m¾t ë hai bªn phÝa mòi ........................................................ 30

7.2.3. B¸n manh hai bªn ph¶i hoÆc tr¸i (b¸n manh ®ång danh hai m¾t) .............. 30

7.3. ¸m ®iÓm ............................................................................................................ 30

Nguyªn nh©n mê m¾t ...................................................................................... 31

1. Nh÷ng viÖc cÇn lµm ®Ó chÈn ®o¸n tr−íc mét tr−êng hîp mê m¾t ........................... 31

2. C¸c nguyªn nh©n g©y mê m¾t tõ tõ .......................................................................... 31

2.1. Mê m¾t do tËt khóc x¹ ....................................................................................... 31

2.1.1. CËn thÞ ........................................................................................................ 31

2.1.2. ViÔn thÞ ...................................................................................................... 32

2.1.3. Lo¹n thÞ ...................................................................................................... 33

2.2. Mê m¾t do rèi lo¹n ®iÒu tiÕt .............................................................................. 33

2.3. Mê m¾t do c¸c bÖnh ë m¾t ................................................................................ 33

2.3.1.BÖnh ë phÇn tr−íc nh·n cÇu ........................................................................ 33

2.3.2. BÖnh ë phÇn sau nh·n cÇu .......................................................................... 34

2.3.3. L¸c ............................................................................................................. 35

3. C¸c nguyªn nh©n g©y mê m¾t nhanh ........................................................................ 35

3.1. Mê m¾t do c¸c tæn h¹i thÊy ®−îc ë ®¸y m¾t ..................................................... 35

3.1.1. T¾c ®éng m¹ch trung t©m vâng m¹c .......................................................... 35

3.1.2. T¾c tÜnh m¹ch trung t©m vâng m¹c ............................................................. 35

3.1.3. Viªm thÞ thÇn kinh cÊp .............................................................................. 35

3.1.4. Bong vâng m¹c .......................................................................................... 36

3.1.5. BÖnh Eales .................................................................................................. 36

3.2. Mê m¾t nhanh do c¸c tæn th−¬ng kh«ng thÊy ®−îc ë ®¸y m¾t ......................... 36

3.2.1. BÖnh thÞ thÇn kinh sau nh·n cÇu cÊp .......................................................... 36

3.2.2. Mï t©m c¨n histerie ................................................................................... 37

3.2.3. Mï do vá n·o ............................................................................................. 37

NGUY£N NH¢N §á M¾T ....................................................................................... 38

1. §¹i c−¬ng .................................................................................................................. 38

2. ChÈn ®o¸n ................................................................................................................. 38

2.1. Hoµn c¶nh xuÊt hiÖn bÖnh ................................................................................. 38

2.2. Kh¸m hai m¾t vµ so s¸nh ................................................................................... 38

3. BÖnh häc ................................................................................................................... 38

3.1. §á m¾t cã c−¬ng tô kÕt m¹c .............................................................................. 39

3.1.1. Viªm kÕt m¹c cÊp ...................................................................................... 39

3.1.2. XuÊt huyÕt d−íi kÕt m¹c ............................................................................ 39

3.1.3. §á m¾t do bøc x¹ ....................................................................................... 39

3.1.4. Viªm kÕt m¹c cã môn pháng ..................................................................... 39

3.1.5. Méng thÞt ................................................................................................... 40

3.1.6. Viªm kÕt gi¸c m¹c mïa xu©n ..................................................................... 41

3.2. §á m¾t cã c−¬ng tô s©u ..................................................................................... 41

3.2.1. Viªm vµ viªm loÐt gi¸c m¹c ....................................................................... 41

3.2.2. Viªm mèng m¾t-thÓ mi .............................................................................. 43

3.2.3. Gl«c«m gãc ®ãng c¬n cÊp (xem phÇn bÖnh häc gl«c«m). ......................... 44

3.3. §á m¾t do mét sè bÖnh ë phÇn phô cËn nh·n cÇu ............................................. 44

3.3.1. Viªm tuyÕn lÖ ............................................................................................. 44

6

3.3.2. LÑo mi ........................................................................................................ 44

3.3.3. Viªm bao tenon .......................................................................................... 44

3.3.4. Viªm th−îng cñng m¹c, viªm cñng m¹c .................................................... 44

3.3.5. Viªm tæ chøc hèc m¾t ................................................................................ 45

3.3.6.Viªm mñ toµn bé nh·n cÇu ......................................................................... 45

3.3.7. Viªm t¾c tÜnh m¹ch hèc m¾t ...................................................................... 45

VI£M KÕT M¹C ....................................................................................................... 47

TriÖu chøng chñ quan ................................................................................................... 47

TriÖu chøng thùc thÓ ..................................................................................................... 47

1. Viªm kÕt m¹c do vi khuÈn ........................................................................................ 48

1.1. §Æc ®iÓm chung ................................................................................................. 48

1.2. Viªm kÕt m¹c cÊp do phÕ cÇu ............................................................................ 49

1.2.1. TriÖu chøng ................................................................................................ 49

1.2.2. §iÒu trÞ ....................................................................................................... 49

1.3. Viªm kÕt m¹c cÊp do lËu cÇu ........................................................................... 49

1.3.1. Viªm kÕt m¹c cÊp ë trÎ s¬ sinh .................................................................. 49

1.3.2. Viªm kÕt m¹c cÊp do lËu cÇu ë trÎ em ....................................................... 49

1.3.3. Viªm kÕt m¹c cÊp do lËu cÇu ë ng−êi lín .................................................. 49

1.3.4. §iÒu trÞ vµ phßng bÖnh ............................................................................... 49

1.4. Viªm kÕt m¹c cÊp do b¹ch hÇu .......................................................................... 50

1.4.1. H×nh th¸i b¹ch hÇu ..................................................................................... 50

1.4.2. H×nh th¸i t¬ huyÕt ...................................................................................... 50

1.4.3. H×nh th¸i thÓ dÞch ....................................................................................... 50

1.4.4. ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh .................................................................................... 50

1.4.5. ChÈn ®o¸n ph©n biÖt ................................................................................... 51

1.4.6. §iÒu trÞ ....................................................................................................... 51

2. Viªm kÕt m¹c do virut .............................................................................................. 51

2.1.Viªm kÕt m¹c do adenovirut .............................................................................. 51

2.1.1. Viªm kÕt m¹c kÌm sèt, viªm häng, h¹ch ................................................... 51

2.1.2. Viªm kÕt gi¸c m¹c thµnh dÞch ................................................................... 51

2.1.3. Phßng bÖnh vµ ®iÒu trÞ ............................................................................... 52

2.2. Viªm kÕt m¹c do Enterovirut ............................................................................ 52

2.3. Viªm kÕt m¹c do Molluscum contagiosum ....................................................... 52

2.4. Viªm kÕt m¹c do virut herpes ............................................................................ 52

3. Viªm kÕt m¹c cÊp do Chlamydia .............................................................................. 52

3.1. Viªm kÕt m¹c do Chlamydia ë ng−êi lín (viªm kÕt m¹c thÓ vïi) ..................... 52

3.2. Viªm kÕt m¹c do Chlamydia ë trÎ s¬ sinh ......................................................... 53

4. Viªm kÕt m¹c m¹n tÝnh cã hét .................................................................................. 53

5. Viªm kÕt m¹c dÞ øng ................................................................................................. 53

5.1. Viªm kÕt m¹c mÉn c¶m ................................................................................ 53

5.2. Viªm kÕt m¹c vµ viªm da tiÕp xóc ................................................................ 54

5.3. Viªm kÕt m¹c do vi sinh vËt .......................................................................... 54

5.4. Viªm kÕt gi¸c m¹c cã môn pháng ................................................................ 54

5.5. Viªm kÕt m¹c mïa xu©n ............................................................................... 54

6. Nguyªn t¾c phßng bÖnh ............................................................................................ 55

BÖnh m¾t hét ....................................................................................................... 56

1. T×nh h×nh chung vÒ bÖnh m¾t hét ............................................................................. 56

7

1.1. Trªn thÕ giíi ................................................................................................. 56

1.2. T×nh h×nh bÖnh m¾t hét ë ViÖt Nam ............................................................. 56

2. ®Þnh nghÜa ................................................................................................................. 57

3. l©m sµng .................................................................................................................... 57

3.1. C¸c tæn th−¬ng c¬ b¶n cña bÖnh m¾t hét .......................................................... 57

3.1.1. C¸c tæn th−¬ng c¬ b¶n cña bÖnh m¾t hét trªn kết mạc ............................ 57

3.1.2. C¸c tæn th−¬ng c¬ b¶n cña bÖnh m¾t hét trªn gi¸c m¹c ............................ 58

3.2 C¸c giai ®o¹n cña bÖnh m¾t hét .......................................................................... 59

4. Ph©n lo¹i ................................................................................................................... 60

4.1. Môc ®Ých ........................................................................................................... 60

4.2. B¶ng ph©n lo¹i ................................................................................................... 60

5. TiÕn triÓn vµ biÕn chøng cña bÖnh m¾t hét ............................................................... 61

5.1. Tiến triển ....................................................................................................... 61

5.2. Các biến chứng của bệnh mắt hột .................................................................. 61

6. ChÈn ®o¸n bÖnh m¾t hét ........................................................................................... 62

6.1. Tiªu chuÈn chÈn ®o¸n l©m sµng ........................................................................ 62

6.2. Cận lâm sàng ................................................................................................. 62

6.3. Chẩn đoán phân biệt ...................................................................................... 63

7. Nguyªn nh©n vµ dÞch tÔ häc bÖnh m¾t hét. ................................................................ 63

7.1. T¸c nh©n m¾t hét ............................................................................................... 63

7.2. DÞch tÔ häc bÖnh m¾t hét ................................................................................... 64

7.2.1. C¸ch l©y truyÒn bÖnh m¾t hét .................................................................... 64

8. §iÒu trÞ vµ phßng bÖnh m¾t hét ................................................................................ 65

8.1. Điều trị bÖnh m¾t hét b»ng thuèc ...................................................................... 65

8.2. Đường lối và phương pháp phòng chống bệnh mắt hột trong y tế cộng đồng 66

8.2.1. §èi t−îng bÖnh m¾t hét trong y tÕ céng ®ång ........................................... 66

8.2.2. Phát hiện bệnh mắt hột lưu địa ............................................................... 66

8.2.3. Lập kế hoạch điều trị và dự phòng .......................................................... 66

8.2.4. Tuyªn truyÒn-gi¸o dôc phßng chèng bÖnh m¾t hét ë céng ®ång ............... 67

VIªM LOÐT GI¸C M¹C ......................................................................................... 68

1. §Þnh nghÜa ............................................................................................................... 68

2. Nguyªn nh©n vµ c¸c yÕu tè nguy c¬ ......................................................................... 68

2.1. Nguyªn nh©n g©y bÖnh ...................................................................................... 68

2.1.1. Nguyªn nh©n g©y viªm gi¸c m¹c ............................................................... 68

2.1.2. Viªm loÐt gi¸c m¹c .................................................................................... 68

2.2. C¸c yÕu tè nguy c¬ g©y viªm loÐt gi¸c m¹c ...................................................... 69

2.3. DÞch tÔ häc ........................................................................................................ 69

3. L©m sµng .............................................................................................................. 69

3.1. Viªm gi¸c m¹c .................................................................................................. 69

3.1.1. TriÖu chøng ................................................................................................ 69

3.2. Viªm loÐt gi¸c m¹c ............................................................................................ 72

4. ChÈn ®o¸n ................................................................................................................. 73

4.1. ë céng ®ång ...................................................................................................... 73

4.2. ë bÖnh viÖn chuyªn khoa .................................................................................. 73

5. Nguyªn t¾c ®iÒu trÞ .................................................................................................... 73

5.1. ë céng ®ång ...................................................................................................... 73

5.2. ë bÖnh viÖn chuyªn khoa .................................................................................. 74

8

5.2.1. §iÒu trÞ néi khoa ........................................................................................ 74

5.2.1. §iÒu trÞ ngo¹i khoa .................................................................................... 74

6. Phßng bÖnh ............................................................................................................... 74

BÖnh ®ôc thÓ thuû tinh ................................................................................ 76

1. §Þnh nghÜa ................................................................................................................ 76

2. C¸c nguyªn nh©n g©y ®ôc thÓ thuû tinh ................................................................... 76

2.1. Đục thể thuỷ tinh bẩm sinh, đục thể thuỷ tinh ở trẻ em. ................................. 76

2.2. Đục thể thuỷ tinh do tuổi già .......................................................................... 77

2.3. Đục thể thuỷ tinh do chấn thương .................................................................. 79

2.3.1. Đục thể thuỷ tinh sau chấn thương đụng dập .......................................... 79

2.3.2. Đục thể thuỷ tinh sau chấn thương xuyên ............................................... 79

2.3.3. Đục thể thuỷ tinh do bức xạ .................................................................... 79

2.3.4. Đục thể thuỷ tinh do hoá chất ................................................................. 79

2.4. Đục thể thuỷ tinh bệnh lý ............................................................................... 80

3. Kh¸m bÖnh nh©n ®ôc thÓ thuû tinh ........................................................................... 81

3.1. Khai thác bệnh sử .......................................................................................... 81

3.2. Khám bệnh nhân đục thể thuỷ tinh ................................................................ 81

4. Nguyªn t¾c ®iÒu trÞ ®ôc thÓ thñy tinh ...................................................................... 82

4.1. Điều trị đục thể thuỷ tinh bằng thuốc ............................................................. 82

4.2. Điều trị đục thể thuỷ tinh bằng phẫu thuật ..................................................... 82

4.2.1. Đánh giá trước mổ .................................................................................. 82

4.2.2. Các phương pháp mổ đục thể thuỷ tinh .................................................. 83

5. §Ò phßng mét sè nguyªn nh©n g©y ®ôc thÓ thuû tinh .............................................. 83

VI£M MµnG Bå §µO ............................................................................................. 84

1. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i bÖnh viªm mµng bå ®µo ...................................................... 84

1.1. §Þnh nghÜa ......................................................................................................... 84

1.2. Ph©n lo¹i viªm msng bå ®µo ............................................................................ 84

1.2.2. Ph©n lo¹i theo nguyªn nh©n ....................................................................... 84

1.2.2. Ph©n lo¹i theo tiÕn triÓn cña bÖnh .............................................................. 84

1.2.3. Theo tæn th−¬ng gi¶i phÉu bÖnh ................................................................. 84

1.2.4. Ph©n lo¹i theo vÞ trÝ gi¶i phÉu .................................................................... 85

2. Sinh lý bÖnh viªm mµng bå ®µo ................................................................................ 85

3. TriÖu chøng cña viªm mµng bå ®µo .......................................................................... 85

3.1. Viªm mèng m¾t-thÓ mi ..................................................................................... 85

3.1.1. TriÖu chøng chñ quan ................................................................................ 85

3.1.2. TriÖu chøng kh¸ch quan ............................................................................. 85

3.2. Viêm màng bồ đào trung gian (viªm pars-plana) .............................................. 88

3.2.1. TriÖu chøng chñ quan ................................................................................ 88

3.2.2. TriÖu chøng kh¸ch quan ............................................................................. 88

3.3. Viªm h¾c m¹c .................................................................................................... 88

3.3.1. TriÖu chøng chñ quan ................................................................................ 88

3.3.2. TriÖu chøng thùc thÓ .................................................................................. 89

4. TriÖu chøng cËn l©m sµng ......................................................................................... 89

4.1. XÐt nghiÖm sinh ho¸ .......................................................................................... 89

4.2. Siªu ©m .............................................................................................................. 89

4.3. §o ®iÖn nhãn cầu ........................................................................................... 89

9

4.4. Chôp huúnh quang ®¸y m¾t ............................................................................... 89

5. ChÈn ®o¸n ph©n biÖt ................................................................................................. 89

5.1. Gl«c«m gãc ®ãng c¬n cÊp ................................................................................. 89

5.2. BÖnh h¾c vâng m¹c trung t©m thanh dÞch ......................................................... 90

6. BiÕn chøng cña viªm mµng bå ®µo ........................................................................... 90

7. §iÒu trÞ ...................................................................................................................... 90

7.1. §iÒu trÞ néi khoa ................................................................................................ 90

7.1.1. §iÒu trÞ theo nguyªn nh©n b»ng thuèc ®Æc hiÖu ......................................... 91

7.1.2. Thuèc lµm gi·n ®ång tö vµ liÖt thÓ mi ....................................................... 91

7.1.3. Thuèc chèng viªm ...................................................................................... 91

7.1.4. Thuèc øc chÕ miÔn dÞch ............................................................................. 91

7.2. PhÉu thuËt .......................................................................................................... 91

BÖnh gl«c«m ....................................................................................................... 92

1. §¹i c−¬ng ................................................................................................................... 92

1.1. §Þnh nghÜa ......................................................................................................... 92

1.2. DÞch tÔ häc ....................................................................................................... 92

1.3. C¬ chÕ bÖnh sinh ............................................................................................... 93

1.3.1. C¬ chÕ bÖnh sinh trong bÖnh Gl«c«m gãc ®ãng nguyªn ph¸t .................. 93

1.3.2. C¬ chÕ bÖnh sinh trong Gl«c«m gãc më nguyªn ph¸t ............................... 93

2. TriÖu chøng l©m sµng, chÈn ®o¸n .............................................................................. 93

2.1. TriÖu chøng l©m sµng ........................................................................................ 93

2.1.1. Gl«c«m gãc ®ãng nguyªn ph¸t .................................................................. 93

2.1.2. Gl«c«m gãc më .......................................................................................... 95

2.2. ChÈn ®o¸n .......................................................................................................... 96

2.2.1. ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh .................................................................................... 96

2.2.2. ChÈn ®o¸n h×nh th¸i ................................................................................... 96

2.2.3. ChÈn ®o¸n ph©n biÖt ................................................................................... 96

3. §iÒu trÞ ...................................................................................................................... 97

3.1. Gl«c«m gãc ®ãng .............................................................................................. 97

3.1.1. Nguyªn t¾c ................................................................................................. 97

3.1.2. C¸c ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ ........................................................................... 97

3.2. Gl«c«m gãc më ................................................................................................. 98

3.2.1. Nguyªn t¾c ®iÒu trÞ .................................................................................... 98

3.2.3. C¸c ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ ........................................................................... 98

4. Phßng bÖnh ............................................................................................................... 99

4.1. Ph¸t hiÖn sím Gl«c«m ...................................................................................... 99

4.1.1. §èi t−îng cÇn thiÕt ®−îc ph¸t hiÖn sím Gl«c«m ....................................... 99

4.1.2. Ph−¬ng ph¸p ph¸t hiÖn sím Gl«c«m ......................................................... 99

4.1.3. C¸ch ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ .............................................................................. 100

4.1.4. Mét sè phu¬ng ph¸p gãp phÇn ph¸t hiÖn sím bÖnh gl«c«m .................... 100

4.2. Phßng bÖnh ..................................................................................................... 100

4.1.2. Mét sè nguyªn nh©n g©y bÖnh Gl«c«m thø ph¸t ..................................... 100

4.2.2. Mét sè ®iÒu cÇn tuyªn truyÒn t¹i céng ®ång ............................................ 101

ChÊn th−¬ng m¾t .......................................................................................... 102

1. §¹i c−¬ng ................................................................................................................ 102

2. Hoµn c¶nh ph¸t sinh ............................................................................................... 102

3. Ph©n lo¹i ................................................................................................................. 102

10

4. ChÊn th−¬ng ®ông dËp m¾t ..................................................................................... 102

4.1. Tæn th−¬ng mi m¾t vµ kÕt m¹c ........................................................................ 103

4.1.1. Tô m¸u mi m¾t ......................................................................................... 103

4.1.2. Trµn khÝ d−íi da mi vµ kÕt m¹c ................................................................ 103

4.1.3. Sôp mi ...................................................................................................... 103

4.2. Vì x−¬ng hèc m¾t .......................................................................................... 102

4.2.1. Vì thµnh trªn ........................................................................................... 104

4.2.2. Vì thµnh d−íi ......................................................................................... 104

4.3. Tæn th−¬ng cña nh·n cÇu ................................................................................ 104

4.3.1. §ông dËp gi¸c m¹c .................................................................................. 104

4.3.2. XuÊt huyÕt tiÒn phßng .............................................................................. 104

4.3.3. §ông dËp mèng m¾t - thÓ mi ................................................................... 105

4.3.4. Di lÖch thÓ thñy tinh ................................................................................. 106

4.3.5. XuÊt huyÕt dÞch kÝnh ................................................................................ 106

4.3.6. Tæn th−¬ng vâng m¹c .............................................................................. 107

4.3.7. Vì cñng m¹c ............................................................................................ 107

4.3.8. Nh÷ng tæn th−¬ng muén .......................................................................... 107

5. VÕt th−¬ng m¾t ....................................................................................................... 107

5.1. VÕt th−¬ng n«ng .............................................................................................. 107

5.1.1. R¸ch kÕt m¹c ........................................................................................... 108

5.1.2. R¸ch líp gi¸c m¹c .................................................................................... 108

5.1.3. DÞ vËt gi¸c m¹c ........................................................................................ 108

5.1.4. R¸ch líp cñng m¹c ................................................................................... 108

5.2. VÕt th−¬ng xuyªn thñng nh·n cÇu ................................................................... 108

5.2.1. Tæn h¹i gi¸c m¹c, cñng m¹c ................................................................... 108

5.2.2. TtiÒn phßng .............................................................................................. 109

5.2.3. Mèng m¾t ................................................................................................. 109

5.2.4. ThÓ thñy tinh ............................................................................................ 109

6.2.5. DÞ vËt néi nh·n ......................................................................................... 110

6.3. VÕt th−¬ng mi m¾t ........................................................................................... 110

7. Phßng bÖnh ............................................................................................................. 110

Báng m¾t .............................................................................................................. 112

1. T¸c nh©n g©y báng .................................................................................................. 112

1.1. Báng nãng ....................................................................................................... 112

1.3. Báng do bøc x¹ ................................................................................................ 112

1.2. Báng ho¸ chÊt .................................................................................................. 112

2. L©m sµng ................................................................................................................. 113

2.1. Báng nãng ....................................................................................................... 113

2.2. Báng m¾t do bøc x¹ ......................................................................................... 113

2.2.1. Báng m¾t do nh÷ng bøc x¹ ion ho¸ .......................................................... 113

2.2.2. Báng m¾t do tia laser ............................................................................... 113

2.2.3. Báng m¾t do tia cùc tÝm (tia tö ngo¹i) ..................................................... 113

2.3. Báng m¾t do ho¸ chÊt ...................................................................................... 114

2.3.1. TriÖu chøng c¬ n¨ng ................................................................................ 114

2.3.2. TriÖu chøng thùc thÓ ................................................................................ 114

3. TiÕn triÓn vµ biÕn chøng ......................................................................................... 115

3.1. TiÕn triÓn ......................................................................................................... 115

3.2. BiÕn chøng cña báng m¾t ................................................................................ 115

11

3.3. Di chøng cña báng m¾t .................................................................................... 116

4. Ph©n lo¹i báng m¾t ................................................................................................. 116

4.1. Theo t¸c nh©n g©y báng .................................................................................. 116

4.2. Theo møc ®é tæn th−¬ng kÕt gi¸c m¹c ............................................................ 116

5. §iÒu trÞ báng m¾t .................................................................................................... 117

5.1. Nguyªn t¾c chung ............................................................................................ 117

5.2. Xö trÝ s¬ cøu .................................................................................................... 117

5.3. Xö trÝ t¹i chuyªn khoa m¾t .............................................................................. 117

5.4. PhÉu thuËt cÊp cøu ........................................................................................... 118

5.5. §iÒu trÞ biÕn chøng vµ di chøng báng m¾t ...................................................... 118

5.5.1. BiÕn chøng ............................................................................................... 118

5.5.2. Di chøng ................................................................................................... 118

6. Phßng bÖnh ............................................................................................................. 119

Thuèc vµ ®iÒu trÞ trong nh·n khoa .................................................. 120

1. c¸c ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ t¹i m¾t ........................................................................... 120

1.1. Tra thuèc t¹i m¾t ............................................................................................. 120

1.1.1. Thuèc n−íc .............................................................................................. 120

1.1.2. Thuèc mì ................................................................................................. 121

1.2. §Æt thuèc t¹i m¾t ............................................................................................. 121

1.3. Tiªm thuèc t¹i m¾t ........................................................................................... 121

1.3.1. Tiªm d−íi kÕt m¹c .................................................................................. 121

1.3.2. Tiªm d−íi bao Tenon .............................................................................. 122

1.3.3. Tiªm sau nh·n cÇu .................................................................................. 122

1.3.4. Tiªm c¹nh nh·n cÇu ................................................................................ 122

1.3.5. Tiªm trong tiÒn phßng .............................................................................. 123

1.3.6. Tiªm trong dÞch kÝnh ................................................................................ 123

1.4. §iÖn di (iontophoresis) ................................................................................... 123

1.5. Röa m¾t liªn tôc .............................................................................................. 123

2. C¸c thuèc tra m¾t th−êng dïng .............................................................................. 123

2.1. Thuèc g©y tª t¹i chç ........................................................................................ 123

2.2. Thuèc s¸t trïng ................................................................................................ 124

2.3. Thuèc kh¸ng sinh ........................................................................................... 124

2.4. Thuèc chèng nÊm ........................................................................................... 125

2.5. Thuèc chèng vi rót .......................................................................................... 125

2.6. Thuèc chèng viªm ........................................................................................... 126

2.6.1. Thuèc chèng viªm steroid ........................................................................ 126

2.6.2. Thuèc chèng viªm kh«ng steroid ............................................................. 127

2.7. Thuèc gi¶m c−¬ng tô, co m¹ch vµ chèng dÞ øng ............................................ 127

2.8. Thuèc lµm gi·n ®ång tö vµ liÖt thÓ mi ............................................................. 128

2.9. Thuèc ®iÒu trÞ bÖnh gl«c«m ............................................................................ 128

2.9.1. Thuèc gièng phã giao c¶m ....................................................................... 129

2.9.2. Thuèc gièng giao c¶m .............................................................................. 129

2.9.3. Thuèc phong bÕ beta ................................................................................ 129

2.9.4. Thuèc øc chÕ anhydraza carbonic ............................................................ 129

2.9.5. Thuèc t−¬ng tù prostaglandin .................................................................. 130

2.10. N−íc m¾t nh©n t¹o ......................................................................................... 130

2.11. Thuèc gióp cho sù liÒn sÑo gi¸c m¹c ............................................................ 130

2.12. Thuèc nhuém dïng cho chÈn ®o¸n ................................................................ 130

12

3. T¸c dông phô t¹i m¾t cña mét sè thuèc ®iÒu trÞ bÖnh toµn th©n ............................. 131

3.1. Thuèc ®iÒu trÞ bÖnh tim m¹ch ........................................................................ 131

3.2 Thuèc ®iÒu trÞ bÖnh thÇn kinh ......................................................................... 131

3.3. Thuèc ®iÒu trÞ sèt rÐt ....................................................................................... 131

3.4. Thuèc ®iÒu trÞ lao ............................................................................................ 132

2.5. Thuèc ®iÒu trÞ bÖnh khíp ................................................................................. 132

BÖnh m¾t liªn quan víi bÖnh toµn th©n ......................................... 133

1. bÖnh nhiÔm trïng ................................................................................................... 133

1.1 BÖnh lao ............................................................................................................ 133

1.2 BÖnh giang mai ................................................................................................. 134

1.3. BÖnh sarcoit (sarcoidosis) ................................................................................ 135

1.4. BÖnh toxoplasma (toxoplasmosis) ................................................................... 136

1.5 BÖnh nÊm Candida (candidiasis) ...................................................................... 137

2. bÖnh vi rót ............................................................................................................... 138

2.1. BÖnh herpes ..................................................................................................... 138

2.2. BÖnh zona ........................................................................................................ 139

2.3. BÖnh AIDS (héi chøng suy gi¶m miÔn dÞch m¾c ph¶i) .................................. 140

3. bÖnh tim m¹ch ........................................................................................................ 141

3.1. BÖnh vâng m¹c do cao huyÕt ¸p ...................................................................... 141

3.2. C¸c bÖnh tim m¹ch kh¸c ................................................................................. 143

4. bÖnh m¸u ................................................................................................................. 144

4.1. C¸c bÖnh hång cÇu .......................................................................................... 144

4.2. C¸c bÖnh b¹ch cÇu ........................................................................................... 144

4.3. BÖnh cña dßng tiÓu cÇu .................................................................................... 145

4.4. T¨ng ®é qu¸nh cña m¸u .................................................................................. 145

5. bÖnh néi tiÕt ............................................................................................................ 146

5.1 BÖnh ®¸i th¸o ®−êng ......................................................................................... 146

5.1.1. BÖnh vâng m¹c ®¸i th¸o ®−êng ch−a cã t¨ng sinh ................................... 146

5.1.2. BÖnh vâng m¹c ®¸i th¸o ®−êng t¨ng sinh ................................................ 147

5.2. BÖnh Basedow ................................................................................................ 147

6. bÖnh dÞ øng-miÔn dÞch ............................................................................................ 148

6.1. Héi chøng Stevens-Johnson (ban ®á ®a d¹ng) ................................................. 149

6.2. Héi chøng Lyell (bong biÓu b× ho¹i tö) ........................................................... 149

7. bÖnh tù miÔn ........................................................................................................... 149

7.1. BÖnh nh−îc c¬ ................................................................................................. 150

7.2. Héi chøng Vogt-Koyanagi-Harada ................................................................. 150

7.3. BÖnh luput ban ®á hÖ thèng ............................................................................. 151

7.4. BÖnh viªm khíp d¹ng thÊp .............................................................................. 151

7.5. BÖnh viªm khíp d¹ng thÊp cña thiÕu niªn (bÖnh Still) .................................... 151

7.6. BÖnh viªm cøng khíp sèng .............................................................................. 151

7.7. BÖnh Behçet ..................................................................................................... 151

7.8. BÖnh Reiter ...................................................................................................... 152

7.9. Héi chøng Sjögren ........................................................................................... 152

8. BÖnh thÇn kinh ........................................................................................................ 152

8.1. ThÞ thÇn kinh ................................................................................................... 152

8.2. Giao thoa thÞ gi¸c ............................................................................................ 153

8.3. §−êng thÞ gi¸c sau giao thoa ........................................................................... 154

8.4. Tæn h¹i ®ång tö ............................................................................................... 155

13

8.4.1. Héi chøng Claude-Bernard-Horner .......................................................... 155

8.4.2. §ång tö Argyll Robertson ....................................................................... 155

Mét sè bÖnh m¾t trÎ em ............................................................................. 156

1. BÖnh gl«c«m bÈm sinh ............................................................................................ 156

1.1 ChÈn ®o¸n ........................................................................................................ 156

1.2. ChÈn ®o¸n ph©n biÖt ....................................................................................... 158

1.3. BÖnh sinh ........................................................................................................ 158

1.4. Mét sè h×nh th¸i gl«c«m bÈm sinh ®Æc biÖt ................................................... 158

1.5. §iÒu trÞ ........................................................................................................... 159

2. BÖnh ung th− vâng m¹c .......................................................................................... 160

2.1. ChÈn ®o¸n ........................................................................................................ 160

2.2. ChÈn ®o¸n ph©n biÖt ....................................................................................... 161

2.3. §iÒu trÞ ........................................................................................................... 162

3. BÖnh ®ôc thÓ thñy tinh ............................................................................................ 162

3.1. ChÈn ®o¸n ........................................................................................................ 162

3.2. ChÈn ®o¸n ph©n biÖt ........................................................................................ 162

3.3. C¸c h×nh th¸i .................................................................................................... 163

3.4. BÖnh c¨n .......................................................................................................... 163

3.5. §iÒu trÞ ............................................................................................................ 163

4. BÖnh l¸c m¾t ë trÎ em ............................................................................................. 164

4.1. Kh¸m l¸c ......................................................................................................... 164

4.2. C¸c h×nh th¸i l¸c ............................................................................................... 165

4.2.1. L¸c trong ................................................................................................... 165

4.2.2. L¸c ngoµi .................................................................................................. 166

4.2.3. Mét sè h×nh th¸i l¸c ®Æc biÖt ..................................................................... 166

5. BÖnh vâng m¹c trÎ ®Î non ....................................................................................... 166

5.1. BÖnh sinh ......................................................................................................... 166

5.2. ChÈn ®o¸n ........................................................................................................ 167

5.3. ChÈn ®o¸n ph©n biÖt ........................................................................................ 168

5.4. §iÒu trÞ ............................................................................................................ 168

Tµi liÖu tham kh¶o ........................................................................................... 169

C©u hái tù l−îng gi¸ ........................................................................................ 171

1

§¹I C¦¥NG VÒ GI¶I PHÉU Vµ SINH Lý M¾T

Môc tiªu häc tËp

- M« t¶ ®−îc cÊu tróc gi¶i phÉu cña nh·n cÇu, c¸c bé phËn b¶o vÖ nh·n cÇu vs ®−êng

dÉn truyÒn thÞ gi¸c

- Tr×nh bsy ®−îc mét sè qu¸ tr×nh sinh lý c¬ b¶n diÔn ra trong nh·n cÇu

Néi dung

M¾t lµ c¬ quan c¶m gi¸c ®¶m nhiÖm chøc n¨ng thÞ gi¸c. Nhê cã m¾t con ng−êi míi t×m

hiÓu vµ nhËn biÕt ®−îc m«i tr−êng xung quanh, t¹o ®iÒu kiÖn cho trÝ tuÖ ngµy cµng ph¸t

triÓn.

VÒ cÊu t¹o cña m¾t bao gåm 3 phÇn: nh·n cÇu, bé phËn b¶o vÖ nh·n cÇu, ®−êng thÇn

kinh vµ trung khu ph©n tÝch thÞ gi¸c

1. Nh·n cÇu

Nh·n cÇu cã h×nh cÇu, chiÒu dµi trôc nh·n cÇu ë ng−êi tr−ëng thµnh lµ 22 - 24 mm.

Trôc nh·n cÇu ng¾n hoÆc dµi sÏ g©y tËt khóc x¹ h×nh cÇu cËn thÞ hoÆc viÔn thÞ.

1.1. Vá bäc nh·n cÇu.

1.1.1. Gi¸c m¹c:

Lµ mét mµng trong suèt, rÊt dai, kh«ng cã m¹ch m¸u

cã h×nh chám cÇu chiÕm 1/5 phÝa tr−íc cña vá nh·n

cÇu.

§−êng kÝnh cña gi¸c m¹c kho¶ng 11 mm, b¸n kÝnh ®é

cong lµ 7,7 mm. ChiÒu dµy ë trung t©m lµ 0,5 mm, ë

vïng r×a lµ 1mm. C«ng suÊt khóc x¹ kho¶ng 45D.

VÒ ph−¬ng diÖn tæ chøc häc gi¸c m¹c cã 5 líp, kÓ tõ

ngoµi vµo trong bao gåm:

- BiÓu m«: lµ biÓu m« l¸t tÇng kh«ng sõng ho¸

- Mµng Bowman: cã vai trß nh− líp mµng ®¸y

cña biÓu m«

- Nhu m«: chiÕm 9/10 chiÒu dµy gi¸c m¹c- Mµng Descemet: rÊt dai

H×nh 1 : Gi¸c m¹c

2

- Néi m«: chØ cã mét líp tÕ bµo

Gi¸c m¹c ®−îc nu«i d−ìng nhê thÈm thÊu tõ c¸c m¹ch m¸u quanh r×a, tõ n−íc m¾t vµ

thuû dÞch.

ThÇn kinh chi phèi c¶m gi¸c gi¸c m¹c gåm nhiÒu nh¸nh xuÊt ph¸t tõ d©y thÇn kinh m¾t

(V1

).

1.1.2. Cñng m¹c

Cñng m¹c lµ mét m« x¬ rÊt dai, mµu tr¾ng chiÕm 4/5 sau nh·n cÇu. Cñng m¹c ®−îc cÊu

t¹o tõ nhiÒu líp b¨ng x¬ dµy ®an chÐo nhau rÊt v÷ng ch¾c cã nhiÖm vô b¶o vÖ cho c¸c

mµng vµ c¸c m«i tr−êng bªn trong.

§é dµy cña cñng m¹c thay ®æi tuú theo tõng vïng. Cñng m¹c dµy nhÊt lµ ë vïng cùc

sau (1 - 1,35mm), máng nhÊt lµ ë chç b¸m cña c¸c c¬ trùc, chØ kho¶ng 0,3mm. ë vïng

r×a ®é dµy cñng m¹c lµ 0,6mm vµ ë xÝch ®¹o lµ 0,4 - 0,6mm. Cùc sau cñng m¹c cã mét

lç thñng ®−êng kÝnh 1,5mm che lç thñng cã l¸ sµng cã nhiÒu lç nhá ®Ó c¸c sîi thÇn

kinh thÞ gi¸c ®i qua.

1.2. Mµng m¹ch

Mµng m¹ch hay cßn gäi lµ mµng bå ®µo gåm ba phÇn lµ mèng m¾t, thÓ mi vµ h¾c m¹c.

Trong ®ã mèng m¾t vµ thÓ mi gäi lµ mµng bå ®µo tr−íc cßn h¾c m¹c gäi lµ mµng bå

®µo sau. NhiÖm vô chung cña mµng bå ®µo lµ nu«i d−ìng nh·n cÇu vµ ®iÒu hoµ nh·n

¸p.

1.2.1. Mèng m¾t

Mèng m¾t cã h×nh ®ång xu thñng ë gi÷a. MÆt tr−íc lµ giíi h¹n phÝa sau cña tiÒn phßng,

cã mµu n©u, xanh hay ®en thuú theo chñng téc. MÆt sau cña mèng m¾t cã mÇu n©u sÉm

®ång nhÊt vµ lµ giíi h¹n tr−íc cña hËu phßng. ë gi÷a mèng m¾t cã mét lç trßn gäi lµ

®ång tö.

VÒ m« häc mèng m¾t gåm 3 líp chÝnh:

- Líp néi m« ë mÆt tr−íc, liªn tiÕp víi líp néi m« cña gi¸c m¹c

- Líp ®Öm: lµ tæ chøc bÊc xèp trong cã hai lo¹i sîi c¬ tr¬n lµ c¬ vßng ®ång tö cã t¸c

dông lµm co ®ång tö, do d©y thÇn kinh sè III chi phèi vµ c¬ nan hoa cã t¸c dông lµm

d·n ®ång tö, do d©y thÇn kinh giao c¶m chi phèi. ë líp nµy cßn cã nh÷ng tÕ bµo mang

s¾c tè quyÕt ®Þnh mµu s¾c mèng m¾t.

- Líp biÓu m« ë mÆt sau, gåm nh÷ng tÕ bµo mang s¾c tè xÕp rÊt dµy ®Æc lµm cho mÆt

sau cña mèng m¾t cã mµu n©u sÉm.

Vai trß chÝnh cña mèng m¾t lµ ®iÒu chØnh l−îng ¸nh s¸ng ®Õn vâng m¹c th«ng qua viÖc

thay ®æi kÝch th−íc cña ®ång tö.

Tải ngay đi em, còn do dự, trời tối mất!