Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam
Bài giảng điều tra rừng
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
1 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
Bμi Më §Çu
0.1 VÞ trÝ, tÝnh chÊt, nhiÖm vô vμ ®èi t−îng cña ®iÒu tra rõng.
§iÒu tra rõng (§TR) lμ m«n khoa häc chuyªn nghiªn cøu nh÷ng c¬ së lý
luËn vμ ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ tμi nguyªn gç cña rõng. Lμ khoa häc øng dông
nªn §TR võa mang tÝnh chÊt cña m«n khoa häc c¬ së võa mang tÝnh chÊt cña
khoa häc chuyªn m«n trong nghμnh L©m NghiÖp .
-NhiÖm vô:
+ Nghiªn cøu c¬ së lý luËn gåm quy luËt h×nh d¹ng th©n c©y, quy luËt kÕt cÊu
l©m phÇn, quy luËt sinh tr−ëng, t¨ng tr−ëng cña c©y rõng vμ l©m phÇn.
+ X©y dùng c¸c ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ tμi nguyªn gç cña rõng vÒ c¸c mÆt : ph©n
bè tμi nguyªn rõng, sè l−îng, chÊt l−îng vμ diÔn biÕn tμi nguyªn rõng.
- §èi t−îng:
+ C©y riªng lÎ (c©y ng¶ vμ c©y ®øng)
+ Tæng thÓ c¸c c©y riªng lÎ trªn mét diÖn tÝch nhÊt ®Þnh (l©m phÇn)
+ Rõng tre nøa.
0.2. Tãm t¾t lÞch sö ra ®êi vμ ph¸t triÓn cña §TR
§iÒu tra rõng ra ®êi khi rõng vμ s¶n phÈm cña nã ®−îc xem lμ ®èi t−îng trao
®æi mua b¸n. LÞch sö §TR trªn thÕ giíi ®· tr¶i qua gÇn 300 n¨m vμ ®−îc chia
lμm 3 giai ®o¹n:
- Giai ®o¹n 1: tõ n¨m 1730 trë vÒ tr−íc, ®Æc ®iÓm cña giai ®o¹n nμy sö dông
ph−¬ng ph¸p suy diÔn (®i tõ c¸i chung ®Õn c¸i riªng) ¸p dông trong §TR ®·
kh«ng phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña ®èi t−îng ®iÒu tra lμ c©y gç, mét c¸ thÓ sinh
vËt ®a d¹ng vμ phong phó.
B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
2 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
- Giai ®o¹n 2: Tõ 1730_1920. ThÞnh hμnh khuynh h−íng thùc nghiÖm trong
§TR vμ b»ng ph−¬ng ph¸p quy n¹p lμ ph−¬ng ph¸p thÝch hîp, ®· ph¸t hiÖn
nh÷ng quy luËt kh¸ch quan tån t¹i trong rõng, tõ ®ã x©y dùng vμ hoμn thiÖn
nhiÒu ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra cho ®Õn nay vÉn cßn ®−îc øng dông.
- Giai ®o¹n 3: Tõ n¨m 1920 ®Õn nay víi 3 ®Æc tr−ng c¬ b¶n:
+ øng dông ngμy cμng réng r·i vμ s©u s¾c to¸n häc thèng kª trong nghiªn cøu vμ
thùc tiÔn §TR.
+ Sö dông nh÷ng kü thuËt tÝnh to¸n hiÖn ®¹i trong §TR.
+ VËn dông nh÷ng thμnh tùu khoa häc hiÖn ®¹i vμo §TR (viÔn th¸m trong §TR).
*Trong n−íc:
+1957 tiÕn hμnh −íc ®o¸n §TR.
+ 1958_1960 thö nghiÖm ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra ngÉu nhiªn cña Céng hoμ liªn
bang §øc.
+ 1960_1965 thö nghiÖm ph−¬ng ph¸p ®iÓn h×nh cña Trung Quèc.
+ 1965_1970 ®· x©y dùng ®−îc quy tr×nh §TR thèng nhÊt.
+ §· tiÕn hμnh thö nghiÖm ph−¬ng ph¸p viÔn th¸m trong §TR.
+ §· x©y dùng c¸c b¶ng biÓu phôc vô c«ng t¸c §TR, kinh doanh rõng nh− biÓu
thÓ tÝch c©y ®øng rõng miÒn B¾c ViÖt Nam, biÓu thÓ tÝch loμi mì, th«ng 3 l¸, keo
l¸ trμm...
0.3. Kh¸i qu¸t ®Æc ®iÓm tμi nguyªn gç rõng ViÖt Nam
0.3.1. VÒ diÖn tÝch rõng
- TÝnh ®Õn hÕt n¨m 1999 c¶ n−íc cã 10.915.592ha rõng c¸c lo¹i, ®é che phñ
t−¬ng øng lμ 33,2% trong ®ã:
+Rõng tù nhiªn: 9.444.198 ha chiÕm 86,5% tæng diÖn tÝch rõng c¶ n−íc.
+Rõng trång: 1.471.394 ha chiÕm 13,5% tæng diÖn tÝch rõng c¶ n−íc.
- DiÖn tÝch rõng tõng vïng:
ph©n bè diÖn tÝch rõng theo tõng vïng thÓ hiÖn ë b¶ng sau:
B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
3 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
STT Vïng Tæng diÖn
tÝch(ha)
§é che
phñ(%)
Rõng tù
nhiªn (ha)
Rõng
trång (ha)
1
2
3
4
5
6
7
8
T©y B¾c
§«ng B¾c
§ång B»ng S«ng Hång
B¾c Trung Bé
Duyªn H¶i MiÒn Trung
T©y Nguyªn
§«ng Nam Bé
§ång B»ng S«ng Cöu Long
963.441
2.368982
83.368
2.135.649
1.139.291
2.373.116
1.581.000
270.475
27,0
35,1
6,6
41,6
34,5
53,2
35,5
6,8
884.409
1.890.595
45.333
1.835.633
969.316
2.339.167
1.416.643
63.120
79.032
478.387
38.305
300.016
169.975
33.949
64.357
207.373
+ Cã 3 vïng diÖn tÝch rõng cßn t−¬ng ®èi nhiÒu: T©y Nguyªn chiÕm 21% diÖn
tÝch rõng c¶ n−íc; B¾c Trung Bé chiÕm 19,6%; Duyªn H¶i MiÒn Trung 10,45%.
+§ång B»ng S«ng Hång vμ §ång B»ng S«ng Cöu Long diÖn tÝch qu¸ Ýt.
- DiÖn tÝch rõng ph©n theo chøc n¨ng:
TT Lo¹i rõng Σ DT(ha) Tû
lÖ(%)
RTN
(ha)
Rõng
Trång (ha)
I
1
2
3
Tæng céng toμn quèc
Rõng ®Æc dông
Rõng phßng hé
Rõng s¶n xuÊt
10.915.592
1.524.867.
5.350.669
4.040.056
100
14
49
37
9.444.198
1.463.746
4.812.671
3.167.781
1.471.394
61.121
537.998
872.275
0.3.2. VÒ tr÷ l−îng
-Tæng tr÷ lùng rõng gç 751,5 triÖu m3
+ Rõng tù nhiªn 720,9 triÖu m3
*Rõng gç 666,1 triÖu m3
*Rõng hçn giao 51,4 triÖu m3
* Rõng ngËp mÆn 0,6 triÖu m3
B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
4 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
*Rõng nói ®¸ 2,8 triÖu m3
* Rõng trång 30,6 triÖu m3
*Rõng tre , nøa 8,4 tû c©y
3.3. NhËn xÐt chung vÒ diÔn biÕn rõng
- Giai ®o¹n 1992-1999:
+ DiÖn tÝch rõng tù nhiªn t¨ng 0,8 triÖu ha, (t¨ng 9,5%) trong ®ã:
* Vïng T©y B¾c t¨ng 403.424 ha, (t¨ng 84%)
* Vïng §«ng B¾c t¨ng 683.294 ha (t¨ng 56%)
* Vïng §ång B»ng S«ng Hång t¨ng22.615 ha, (t¨ng 99.5%)
*Vïng B¾c Trung Bé t¨ng 408.848ha, (t¨ng 28%)
*Duyªn H¶i Nam Bé gi¶m 2.764ha, (gi¶m 0,3%)
* T©y Nguyªn gi¶m 420.767ha, (gi¶m 15,2%)
*§ång B»ng S«ng Cöu Long gi¶m 15.430 ha, (gi¶m 19,6% )
+VÒ tr÷ l−îng: Tæng tr÷ l−îng gç rõng tù nhiªn thuéc lo¹i rõng phßng hé vμ
s¶n xuÊt n¨m 1992 lμ 657,4 triÖu m3
, n¨m 1999 lμ 584,4 triÖu m3
- gi¶m 73 triÖu
m3 ≈ 11,1%.
3.4. Mét sè ®Æc ®iÓm kh¸c.
- VÒ tæ thμnh
Rõng n−íc ta rÊt phong phó vÒ loμi c©y: 12.000 loμi c©y kh¸c nhau. Tuy
nhiªn trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch sè loμi rÊt nhiÒu nh−ng sè c¸ thÓ l¹i rÊt Ýt . §Æc
®iÓm nμy g©y khã kh¨n cho c«ng t¸c ®iÒu tra kinh doanh rõng.
- VÒ cÊu tróc tuæi
§¹i ®a sè rõng tù nhiªn n−íc ta kh¸c tuæi ®Õn cao ®é, rõng ®ång tuæi chØ
chiÕm mét diÖn tÝch rÊt nhá. Tõ ®ã cã thÓ chia rõng n−íc ta thμnh hai ®è t−îng lμ
rõng thuÇn loμi ®ång tuæi vμ rõng hçn giao kh¸c tuæi. Hai ®èi t−îng nμy cã
quy luËt kÕt cÊu kh¸c nhau nªn ph¶i ¸p dông nh÷ng ph−¬ng ph¸p vμ thñ ph¸p
®iÒu tra kh¸c nhau.
B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
5 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
- VÒ d¹ng sèng
RÊt ®a d¹ng phong phó: Thùc vËt th©n gç, th©n th¶o, d©y leo, thùc vËt ngo¹i
tÇng, ký sinh, céng sinh, thùc vËt th¾t nghÑt..
B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
6 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
Ch−¬ng 1
§iÒu tra c©y riªng lÎ
1.1. Nghiªn cøu h×nh d¹ng th©n c©y
1.1.1. ý nghÜa, nh÷ng nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn h×nh d¹ng th©n c©y
Nh− ta ®· biÕt, c¸c khèi h×nh häc chÝnh t¾c nh− viªn trô, h×nh ®Õ, parab«l«id bËc 2,
h×nh nãn cã kÝch th−íc c¬ b¶n gièng nhau cïng tiÕt diÖn ®¸y, vμ chiÒu cao nh−ng thÓ
tÝch cña chóng kh«ng nh− nhau. Së dÜ cã sù sai lÖch trªn lμ do h×nh d¹ng cña chóng
kh«ng gièng nhau.
Th©n c©y rõng lμ mét khèi lËp thÓ. Thùc tiÔn ®o c©y th−êng gÆp nh÷ng c©y cã
cïng ®−êng kÝnh vμ chiÒu cao, song thÓ tÝch cña chóng kh«ng gièng nhau. Sù kh¸c biÖt
nμy do h×nh d¹ng th©n c©y kh¸c nhau g©y nªn. V× vËy cã thÓ nãi: “ Trong mèi liªn hÖ
nhÊt ®Þnh gi÷a chiÒu cao vμ ®−êng kÝnh, h×nh d¹ng trë thμnh nh©n tè quyÕt ®Þnh thÓ tÝch
th©n c©y rõng”
Nh©n tè ¶nh h−ëng:
- Loμi c©y:
- Tuæi:
- VÞ trÝ sèng cña c©y:
- biÖn ph¸p t¸c ®éng:
KÕt luËn: H×nh d¹ng th©n c©y chÞu t¸c ®éng tæng hîp cña nhiÒu nh©n tè khiÕn cho
viÖc c« lËp nghiªn cøu ¶nh h−ëng riªng rÏ cña tõng nh©n tè sÏ rÊt phøc t¹p, tèn kÐm vμ
Ýt mang l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc. Ph¶i coi h×nh d¹ng th©n c©y lμ mét tån t¹i kh¸ch quan,
mét hÖ qu¶ mμ khoa häc ®o c©y cÇn nghiªn cøu chø kh«ng nªn ®i vμo c¸c nguyªn nh©n
t¹o ra h×nh d¹ng ®ã.
1.1.2. H×nh d¹ng tiÕt diÖn ngang th©n c©y.
Dïng mÆt ph¼ng c¾t vu«ng gãc víi trôc däc th©n c©y sÏ ®−îc mét tiÕt diÖn gäi lμ
tiÕt diÖn ngang th©n c©y. H×nh d¹ng tiÕt diÖn ngang th©n c©y biÕn ®æi rÊt phøc t¹p tõ
B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
7 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
gèc ®Õn ngän th©n c©y. §Æc biÖt phÇn gèc th©n c©y do ¶nh h−ëng cña b¹nh vÌ, tiÕt diÖn
ngang kh«ng cã h×nh d¹ng chÝnh t¾c mμ t¹o thμnh c¸c thÓ h×nh sao.
Môc ®Ých cña viÖc nghiªn cøu h×nh d¹ng tiÕt diÖn ngang lμ nh»m t×m c¸ch ®o tÝnh
diÖn tÝch cña nã sao cho ®¬n gi¶n vμ ®ñ ®é tin c©y lμm c¬ së cho nh÷ng tÝnh to¸n tiÕp
theo.
Qua nghiªn cøu ng−êi ta thÊy r»ng, dïng c«ng thøc diÖn tÝch h×nh trßn cã lμm
t¨ng diÖn tÝch tiÕt diÖn so víi dïng c«ng thøc diÖn tichs h×nh elÝp nh−ng viÖc tÝnh
to¸n l¹i ®¬n gi¶n. Tuy nhiªn sai sè nμy t−¬ng ®èi nhá n»m trong giíi h¹n sai sè cho
phÐp trong ®iÒu tra rõng v× vËy §TR ®· chÊp nhËn sai sè nãi trªn vμ dïng c«ng thøc
tÝnh diÖn tÝch h×nh ®Ó tÝnh diÖn tÝch tiÕt diÖn ngang th©n c©y. §Ó ®¬n gi¶n, ng−êi ta
®· lËp s½n b¶ng tra diÖn tÝch vμ chu vi h×nh trßn øng víi c¸c trÞ sè ®−êng kÝnh kh¸c
nhau. (xem sæ tay ®iÒu tra quy ho¹ch rõng NXB N«ng nghiÖp - 1995)
1.1.3. H×nh d¹ng tiÕt diÖn däc th©n c©y.
Mét sè quan ®iÓm khi nghiªn cøu h×nh d¹ng tiÕt diÖn däc th©n c©y:
+ Dùa trªn nh÷ng gi¶ thuyÕt c¬ lý ®Ó gi¶i thÝch h×nh d¹ng th©n c©y.
+ Dùa trªn quan ®iÓm sinh lý häc víi lý luËn ph¸t t¸n.
+ Nghiªn cøu trùc tiÕp h×nh d¹ng th©n c©y th«ng qua di
/dj
.
+ Nghiªn cøu ®−êng sinh th©n c©yqua ph−¬ng tr×nh tæng qu¸t ya
= cxb
.
Dïng mÆt ph¼ng c¾t däc th©n c©y theo trôc trung t©m th©n c©y sÏ ®−îc mét tiÕt
diÖn giíi h¹n bëi hai ®−êng cong gäi lμ tiÕt diÖn däc th©n c©y.
Môc ®Ých cña viÖc nghiªn cøu tiÕt diÖn däc nh»m t×m c¸ch biÓu thÞ h×nh d¹ng vμ
lμm c¬ së cho viÖc tÝnh to¸n thÓ tÝnh to¸n thÓ tÝch th©n c©y.
Qua nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶, thÊy r»ng h×nh d¹ng th©n c©y cã thÓ ®−îc biÓu thÞ
b»ng ph−¬ng tr×nh:
Y2
= AXm
trong ®ã y lμ b¸n kÝnh ( hoÆc ®−êng kÝnh, hay hÖ sè thon) lÊy ë vÞ trÝ nμo ®ã trªn
th©n c©y. X lμ ®é cao t−¬ng øng cña y tÝnh tõ ngän c©y. A lμ hÖ sè cña ph−¬ng tr×nh.
B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
8 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
Khi m lÊy c¸c gi¸ trÞ kh¸c nhau sÏ cã c¸c ph−¬ng tr×nh ®−êng sinh t−¬ng øng cña c¸c
thÓ h×nh häc trßn xoay kh¸c nhau:
NÕu m = 0 th× y2
= A
m = 1 y2 = AX
m = 2 y2
= AX2
m = 3 y2
= AX3
Khi cho c¸c ®−êng biÓu diÔn xoay quanh trôc hoμnh sÏ ®−îc c¸c thÓ h×nh häc trßn
xoay t−¬ng øng: Viªn trô, paraboloit bËc 2, nãn vμ h×nh ®Õ. C¸c thÓ h×nh häc nμy t−¬ng
øng víi tõng bé phËn trªn th©n c©y. Trong ®ã thÓ paraboloit bËc 2 chiÕm ®¹i bé phËn
th©n c©y(75%)
KÕt luËn chung: Cã thÓ coi tiÕt diÖn ngang th©n c©y lμ h×nh trßn vμ kh«ng nªn
xö dông tiÕt diÖn phÇn gèc c©y ®Ó tÝnh thÓ tÝch th©n c©y. Trong nhiÒu tr−êng hîp
cã thÓ coi th©n c©y nh− mét khèi paraboloit bËc 2 vμ mét ®o¹n ng¾n th©n c©y lμ
h×nh viªn trô. Th©n c©y lμ tæ hîp cña nhiÒu thÓ h×nh häc, h×nh ®Õ, viªn trô, Pa2,
nãn. Mét ph−¬ng ph¸p ®o tÝnh thÓ tÝch chØ ®¶m b¶o tin cËy khi ®· xem xÐt ®Çy ®ñ
tíi ®Æc ®iÓm nμy.
1.1.4. C¸c chØ tiªu biÓu thÞ h×nh d¹ng th©n c©y.
- ChØ sè h×nh d¹ng m:
y2 = AXm
d1
2
= AXm
1 ⇒ 2logd1 = mlogx1
d2
2
= AXm
1 ⇒ 2logd2 = mlogx2
m = 2logd1 – 2logd2 = m (log x1-log x2)
2log d1/d2 = m.log x1/x2
m = 2log d1/d2/ log x1/x2
VD: d1 = 15cm x1 = 10,5
d2 = 13cm x2 = 8,5
m = 1,35
B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
9 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
ChØ sè h×nh d¹ng m tÝnh to¸n phøc t¹p, m biÕn ®æi rÊt phøc t¹p tõ ngän ®Õn gèc c©y nªn
kh«ng thÓ t×m ®−îc mét trÞ sè m b×nh qu©n chung cho mét c©y c¸ biÖt. V× vËy chØ sè m
rÊt Ýt ®−îc øng dông trong thùc tiÔn ®iÒu tra rõng.
- §é thon
+ TuyÖt ®èi Std = (d0 -dn)/1m = d0 -dn
+ B×nh qu©n Sbq = (d0 -dn)/L víi c©y ®øng Sbq = d1.3/h- 1,3
+T−¬ng ®èi K, q
- H×nh suÊt Schiffel q2 = d1/2/d1.3
- H×nh sè tù nhiªn f0j
B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
10 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
1.2. §o tÝnh thÓ tÝch c©y ng¶.
1.2.1 §Æc ®iÓm ®o tÝnh th©n c©y ng¶ vμ dông cô ®o.
C©y ng¶ lμ c©y ®· ®−îc chÆt ng¶ n»m trªn mÆt ®Êt, dÔ dμng ®o ®¹c víi ®é
chÝnh x¸c mong muèn. Tuy nhiªn trªn c©y ng¶ th−êng kh«ng cã bé phËn gèc
chÆt nªn cÇn ph¶i ®o tÝnh bæ xung. Muèn x¸c ®Þnh thÓ tÝch th©n c©y ph¶i x¸c
®Þnh ®−îc ®−êng kÝnh vμ chiÒu dμi. §Ó ®o chiÒu dμi th−êng dïng th−íc mÐt hoÆc
th−íc d©y. Lo¹i th−íc mÐt th−êng cã ®é dμi 1m, 2m, hai ®Çu cã hai kim nhän ®Ó
h¹n chÕ sai sè tÝch luü, khi ph¶i ®o nh÷ng kho¶ng c¸ch lín.
§Ó ®o ®−êng kÝnh th−êng dïng c¸c dông cô:
+ Th−íc kÑp kÝnh, d©y ®o ®−êng kÝnh, d©y ®o chu vi.
+ CÊu t¹o th−íc kÑp kÝnh: gåm ba bé phËn: Th©n th−íc, ch©n th−íc cè
®Þnh, th©n th−íc di ®éng cã thÓ tr−ît trªn th©n th−íc.
§Ó x¸c ®Þnh thÓ tÝch th©n c©y ng¶ cã 3 ph−¬ng ph¸p: VËt lý, c©n träng l−îng,
dïng c«ng thøc h×nh häc.
1.2.2. X¸c ®Þnh thÓ tÝch th©n c©y ng¶ b»ng c«ng thøc ®¬n
Nguyªn lý chung lμ: T×m mét khèi viªn trô t−ëng t−îng cã chiÒu cao b»ng
chiÒu dμi th©n c©y, tiÕt diÖn ®¸y lμ mét tiÕt diÖn trung b×nh nμo ®ã. ThÓ tÝch viªn
trô t−ëng t−îng sÏ lμ:
V = g.l = (1/4Π).c. l = (Π/4) d2
. l
Trong ®ã:
V: lμ thÓ tÝch
l: lμ chiÒu dμi th©n c©y
g: lμ tiÕt diÖn ngang
c: lμ chu vi cña tiÕt diÖn ngang
d: lμ ®−êng kÝnh cña tiÕt diÖn ngang trung b×nh ®ã.
B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
11 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
1.2.2.1. C«ng thøc ®¬n tiÕt diÖn gi÷a
NÕu coi th©n c©y nh− mét khèi pa rabol bËc 2 th× thÓ tÝch cña nã chÝnh b»ng thÓ tÝch
mét h×nh viªn trô cã chiªï cao b»ng chiÒu dμi th©n c©y cßn tiÕt diÖn ®¸y b»ng tiÕt diÖn
gi÷a cña nã.
Theo tÝnh chÊt cña mét khèi h×nh häc trßn xoay:”B×nh ph−¬ng b¸n kÝnh
biÕn ®æi tØ lÖ víi luü thõa bËc m ®é cao t−¬ng øng cña chóng” nªn:
r0
2
/rm
2
= (h/(h/2))m
Víi Parapol bËc 2 th× m = 1 nªn:
r0
2
/rm
2
= h/(h/2) = 1/2 tøc lμ r0
2
= 2rm
2
Thªm Πh vμo hai vÕ, ta cã:
Π.r0
2
.h = 2Π rm
2
.h hay: Π rm
2
.h = 1.r0
2
.h
VÕ ph¶i chÝnh lμ c«ng thøc thÓ tÝch cña Parapol bËc hai. VËy thÓ tÝch th©n c©y
cã thÓ tÝnh b»ng c«ng thøc:
V = (1/4Π).cm
2
. h = (Π/4) .dm
2
. h = gm.h= Π rm
2
.h
h: lμ chiÒu dμi, rm , dm, cm, gm lÇn l−ît lμ b¸n kÝnh, ®−êng kÝnh, chu vi vμ
tiÕt diÖn gi÷a cña chóng.
C«ng thøc trªn do Huber ®Ò xuÊt nªn cßn ®−îc gäi lμ c«ng thøc Huber.
B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
12 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
1.2.2.2. C«ng thøc ®¬n tiÕt diÖn b×nh qu©n
NÕu coi bé phËn th©n c©y nh− mét parapol côt th× thÓ tÝch cña nã sÏ b»ng
thÓ tÝch mét h×nh viªn trô cã chiÒu cao b»ng chiÒu dμi th©n c©y cßn tiÕt diÖn ®¸y
sÏ b»ng trÞ sè b×nh qu©n tiÕt diÖn ®Çu vμ cuèi.
V = (Π/4).((d0
2
+dn
2
)/2). l = (1/4Π).((C0
2
+Cn
2
)/2). l = ((g0+gn)/2).l
C«ng thøc trªn gäi lμ c«ng thøc Smalian
1.2.3.X¸c ®Þnh thÓ tÝch th©n c©y b»ng c«ng thøc kÐp:
Nguyªn lý chung cña ph−¬ng ph¸p lμ: NÕu coi th©n c©y lμ khèi h×nh häc
trßn xoay víi ph−¬ng tr×nh cã d¹ng tæng qu¸t: y2
= AXm th× thÓ tÝch cña nã sÏ
b»ng tÝch ph©n tõ gèc ®Õn ngän c©y cña ph−¬ng tr×nh ®ã. Thùc chÊt lμ thÓ tÝch
th©n c©y b»ng tæng mét sè lín v« h¹n thÓ tÝch nh÷ng h×nh viªn trô cã tiÕt diÖn lμ
Πy
2 cßn chiÒu cao lμ dx.
Trong thùc tÕ kh«ng thÓ vμ còng kh«ng cÇn thiÕt ph¶i chia th©n c©y thμnh v«
h¹n ®o¹n, mμ chØ cÇn chia thμnh mét sè ®o¹n nhÊt ®Þnh. ThÓ tÝch cña mçi ®o¹n
®−îc ®o tÝnh b»ng c«ng thøc ®¬n. Riªng ®o¹n ngän sö dông c«ng thøc h×nh nãn
®Ó tÝnh thÓ tÝch. Céng thÓ tÝch c¸c ph©n ®o¹n sÏ ®−îc thÓ tÝch th©n c©y.
1.2.3.1. C«ng thøc kÐp chia th©n c©y thμnh c¸c ®o¹n cã ®é dμi tuyÖt ®èi
b»ng nhau.
Cã thÓ chia thμnh c¸c ®o¹n cã ®é dμi 1,2 hoÆc 0,5m. §o¹n ngän cã l ≠ L,
th−êng lÊy 1m ≤ l < 3m.
V = v1+ v2 +...+ vn-2+vn-1+Vn
Tuú c¸ch tÝnh thÓ tÝch tõng ph©n ®o¹n mμ t¨ng tr−ëng cã:
+ C«ng thøc kÐp tiÕt diÖn gi÷a.
v = g1l + g3l + ...+gn-1l+1/3gn-ln
= (g1+ g3+ ...+gn-1)l + 1/3gn-ln