Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam

Áp dụng nguyên lí mâu thuẫn của Triz giảng bài tập sáng tạo về vật lí ở trường phổ thông
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
A P DUN G NGUYE N U MA U THUA N CU A TRI Z
GIAI BA I TAP SANG TAO VE VAT l i 0 TRUONG PHO THONG
• • •
i
I
i
1. Nguyen li mau thuan trong TRIZ
Li thuyet gidi cdc bdi todn sdng che TRIZ
(phien dm h> tieng Nga: TPH3 -Teopua PewemiH
i H3o6peTaTejn>cKHx 3aaaq; thudt ngu tieng Anh:
Theory of inventive problem solving tips) ra ddi d
Lien Xd, do Genrikh Saulovich Altshuler (1926 -
1998) xdy dyng. Day Id li thuyet ve qua trinh
sdng tqo khoa hoc vdi cdch tiep can dya tren cdc
quy ludt phdt trien he thdng, nhdm xdy dyng ca
che dinh hudng trong tu duy sdng tqo; khdc phuc
nhuqc diem ca bdn cua phuong phdp thu vd sai
la thieu ca che djnh hudng tu duy ve phia Idi gidi,
Idm cho qua trinh tu duy mang tfnh chdt md mam.
Ca sd triet hoc cua TRIZ Id phep bien chung
duy vdt vdi ba quy ludt ca bdn: - Quy ludt chuyen
hda tu nhung sy thay ddi ve luqng thdnh nhung
sy thay ddi ve chdt vd nguqc Iqi; - Quy ludt phu
djnh cua phu djnh; - Quy ludt thdng nhdt vd ddu
tranh giua cdc mat ddi lap.
De d l dp dung phep bien chung trong thyc te,
cd the bieu diln sy phdt trien cua mdt ddi tuqng
(bdt ki) nhu mdt he thdng: He thdng d trqng thdi 1
(thdng nhdt cua cdc mat ddi lap), do sy van ddng
tuang tdc giua cdc mat ddi lap, trong he thdng
ndy sinh mdu thuan (sy khdng thdng nhdt cua cdc
mat ddi lap); mdu thuan duqc gidi quyet se dua
he thdng sang trqng thdi 2 (thdng nhdt mdi cua
cdc mat ddi lap) - trqng thdi 2 cd tinh mdi so vdi
trqng thdi 1. Cu nhu the khdng ket thuc - dd Id ca
che triet hoc cua sy phdt trien.
Sdng tqo tqo ra sy phdt trien vua cd tinh mdi
vua cd tinh ich Iqi nhd bd ndo con ngudi cung
khdng ndm ngodi ca che dd. Bdi todn sdng tqo
chinh Id bdi todn ndy sinh khi cd mdu thudn trong
he thdng, gidi bdi todn sdng tqo Id phdt hien
mdu thudn vd gidi quyet mdu thudn de dua he
thdng sang trqng thdi thdng nhdt mdi (tinh mdi),
ddp ung nhu cdu cua ngudi gidi - chu the sdng
tqo (tinh ich Iqi). TRIZ tim ra nhung cdng cy cy the
giup chii the phdt hien mdu thudn vd gidi quyet
Tap chi Giao due so 232 (•«• a • a/aoio)
O TS. NGUY§N OINH THUOC*
mdu thudn trong bdi todn sdng tqo. TRIZ phdn
biet ba loqi mdu thudn:
- /Vidu thuan hanh chinh (Administrative
Contradiction) Id mdu thudn giua «biet myc dich
can dqt" vd «khdng biet cdch dqt den myc dich".
Mdu thudn ndy tqo ra sy khdng rhdng nhdt: ngudi
gnai khdng cd duqc cdi minh mudn cd - day Id
bdi todn van de (bdi todn sdng tqo) cua ngudi
gidi, mdu thudn ndy Id mdu thudn ben ngodi
(be ndi).
- Mau thuan kT thuat (Technical Contradition)
duqc phdt bieu: bdng cdch Idm quen biet ndy de
gidi bdi todn thi mdt mat A ndo dd cua ddi tuqng
tdt len (duqc Iqi) - hieu ung duong nhung Iqi keo
theo mat B cua ddi tuqng bj xdu di (bj hqi) - hieu
ung dm; md hinh hda mdu thudn kl thudt: At—>Bi.
De gidi quyet mdu thudn kl thudt can luu y:
+ Khi dua ra Idi gidi Idm A cd hieu ung duang
can cd y thuc tim hieu lieu cd mat B ndo khdc
ddng thdi bj hieu ung dm khdng; + Neu phdn bj
hieu ung dm chdp nhdn duqc, bu tru duqc nhd
hieu ung duang thi ngudi gidi cd the su dyng
cdch Idm quen biet; tdt han Id sdng tqo cdch Idm
mdi sao cho hieu ung duang ddi vdi A khdng
Idm ndy sinh hieu ung dm d B; + Neu phdn bj
hieu ung dm khdng chdp nhdn duqc, khdng bu
tru duqc, ngudi gidi phdi tim cdch Idm mdi de
duqc hieu ung duang ddi vdi cd A Idn B.
- Mau thuan vgt li (Physical Contradition) Id
mdu thudn sdu sdc nhdt, Id cdi huyet cua bdi todn
duqc phdt bieu: He thdng phdi cd mat ndy (D)
dem Iqi Iqi ich ndy vd phdi cd mat dd'i lap cua
nd (-D) dem Iqi Iqi ich kia, trong khi hai mat (D)
vd (-D) Iqi loqi tru Idn nhau.
Gidi quyet mdu thudn vdt li Id Idm cho D vd
- D trd nen thdng nhdt cung tdn tqi song song tren
ddi tuqng, bd sung hd trq Idn nhau.
2. Phuang phdp chung gidi bdi todn sdng
tqo dya tren nguyen \'\ mdu thudn
Tu ca sd triet hoc vd phuang phdp ludn sdng
'Truong Dai hoc Vinh