Andrographolit và lupenyleste từ cây ngọc nữ biển việt nam (clerodendrum inerme gaertn.)

166

T¹p chÝ Hãa häc, T. 45 (6A), Tr. 166 - 170, 2007

ANDROGRAPHOLIt Vµ LUPENYLESTE Tõ C¢Y NGäC N÷ BIÓN

VIÖT NAM (CLERODENDRUM INERME GAERTN.)

§Õn Tßa so¹n 15-11-2007

TrÇn ThÞ Minh1

, NguyÔn ThÞ Hong Anh2

, Vò §o Th¾ng1

, TrÇn V¨n Sung2

1

Tr êng §¹i häc B¸ch khoa H' Néi

2

ViÖn Ho¸ häc, ViÖn Khoa häc v' C«ng nghÖ ViÖt Nam

Summary

Andrographolide and lup-20(29)-ene-3
-O-yl hexacosanoic acid ester have been isolated

from an ethyl acetate extract of Clerodendrum inerme’s leaves collected in Thai Binh province.

Their structures have been elucidated on the basis of spectral studies.

I - Më §ÇU

C©y Ngäc n÷ biÓn cßn gäi l Väng ®¾ng, Chïm

gäng, V¹ng h«i, cã tªn khoa häc l Clerodendrum

inerme Gaertn., hä Verbenaceae, l loi c©y sèng

phæ biÕn ë c¸c n-íc ven biÓn nhiÖt ®íi, §«ng Nam

¸, Ên §é, Trung Quèc. ë n-íc ta, c©y mäc ë c¸c

vïng bê biÓn v cöa s«ng tõ B¾c vo Nam. C.

inerme th-êng ®-îc sö dông trong d©n gian ®Ó ch÷a

c¸c bÖnh nh- bÖnh ngoi da, sèt rÐt, viªm gan. L¸

®-îc gi? n¸t dïng lm thuèc ®¾p ngoi ®Ó tiªu

h¹ch, rÔ ®-îc nÊu thnh cao dïng xoa bãp ngoi trÞ

thÊp khíp,….[1]

§Ó gãp phÇn nghiªn cøu thnh phÇn ho¸ häc

c¸c c©y thuèc cæ truyÒn ViÖt Nam chóng t«i tiÕn

hnh nghiªn cøu c©y Ngäc n÷ biÓn. GÇn ®©y chóng

t«i ®? c«ng bè vÒ ho¹t tÝnh kh¸ng vi sinh vËt kiÓm

®Þnh v mét sè chÊt ph©n lËp ®-îc tõ c©y ny [2].

Bi b¸o ny tr×nh by vÒ viÖc ph©n lËp v x¸c ®Þnh

cÊu tróc cña hexacosanoic axit lup-20(29)-en-3
-O-yl

este v andrographolit. §©y l lÇn ®Çu tiªn hai chÊt

ny ®-îc t×m thÊy tõ c©y Ngäc n÷ biÓn.

II - THùC NGHIÖM

1. Ph¬ng ph¸p chung

§iÓm nãng ch¶y ®-îc ®o trªn m¸y Botius

cña §øc. IR(KBr): IMPACT-410 cña h?ng

Nicolet. ESI-MS: AGILENT 1100 LC-MSD

trap. 1

H-, 13C-NMR: Bruker Avance-500, chÊt

néi chuÈn TMS. S¾c ký líp máng (TLC): b¶n

máng nh«m tr¸ng s½n silicagel 60G F254, ®é dy

0,2 mm. S¾c ký cét (CC): silcagel cì h¹t 40 - 60

µm.

2. MÉu thùc vËt

L¸ c©y Ngäc n÷ biÓn ®-îc thu h¸i t¹i Th¸i B×nh

vo th¸ng 2 n¨m 2006 do TS Ng« V¨n Tr¹i, ViÖn

D-îc liÖu, Bé Y tÕ x¸c ®Þnh tªn khoa häc.

L¸ Ngäc n÷ biÓn kh« (2 kg) xay nhá v ng©m

chiÕt b»ng metanol (80%) 3 lÇn (24 tiÕng/lÇn) ë nhiÖt

®é phßng. DÞch chiÕt metanol ®-îc cÊt lo¹i dung

m«i, thªm n-íc v chiÕt ph©n bè lÇn l-ît b»ng n￾hexan v etyl axetat. C¸c dÞch chiÕt ®-îc lm kh« víi

Na2SO4 v cÊt lo¹i dung m«i ®Ó thu ®-îc c¸c cÆn

chiÕt n-hexan (29,93g) v etyl axetat (27,74 g).

3. Ph©n lËp c¸c hîp chÊt

10g cÆn chiÕt etyl axetat ®-îc cho qua cét

silicagel, röa gi¶i b»ng hÖ dung m«i CH2Cl2/MeOH

víi tû lÖ MeOH t¨ng dÇn tõ 0 - 100%, kiÓm tra c¸c

ph©n ®o¹n b»ng s¾c ký líp máng thu ®-îc 23 ph©n

®o¹n.

Ph©n ®o¹n 1 thu ®-îc khi gi¶i hÊp b»ng