an uong khi tieu chay

BS Nguyễn Lân Đính

TC Thuốc & Sức khoẻ số 144 (15/07/1999)

Khi trẻ em bị tiêu chảy, nhiều bà mẹ lúng túng không biết xử trí cách nào cho cháu

bé mau cầm tiêu chảy, trở lại bình thường. Trẻ càng nhỏ, như đang bú mẹ mấy

tháng đầu, bà mẹ lại càng thắc mắc: có phải ngưng cho bú, ngừng cách nuôi dưỡng

bình thường để thay thế bằng một phép kiêng cữ đối phó chăng?

Có bà mẹ chỉ cho ăn nước cháo với đường hay muối kèm với thuốc cầm tiêu chảy.

Nếu chẳng may, tiêu chảy kéo dài thì cứ thế mà tiếp tục vài ngày cho tới trên 10

ngày: kết quả là bé bị suy dinh dưỡng phải đưa vào bệnh viện truyền tĩnh mạch.

Hiện nay, Tổ chức Y tế Thế giới, sau nhiều năm nghiên cứu, đã đưa ra một phác đồ

điều trị tiêu chảy rất đơn giản và hiệu nghiệm, dựa vào những điểm chính yếu sau

đây:

Ưu tiên một là bù nước:

Tiêu chảy là mất nước và muối, phải bù lại càng sớm càng tốt, ngay sau lần đi ỉa

lỏng đầu tiên. Cứ sau mỗi lần tiêu chảy là cho uống bù nước liền (xem phần dưới).

Trẻ dưới 6 tháng, nếu còn bú mẹ thì cứ tiếp tục cho bú mẹ. Nếu bú bình thì cũng tiếp

tục cho bú nhưng pha loãng sữa bột với nước chín: thường đong bao nhiêu muỗng

(thìa) lường sữa cho vào một bình, thì chỉ đong 1/2 thôi (vẫn giữ nguyên lượng nước)

và cho bú nhiều cữ hơn, ít nhất là 3 giờ một lần. Trong trường hợp tiêu chảy nhiều

hơn, thì cần tạm thời chuyển sang một công thức sữa chua hay yaourt. Cho trẻ lớn

hơn, dưới 2 tuổi mỗi lần cho uống từ 1/4 đến 1/2 tách dung dịch bù nước; cho trẻ lớn

hơn - từ 2 đến 10 tuổi - thì cho uống mỗi lần từ 1/2 tách đến 1 tách; cho trẻ trên 10

tuổi và người lớn thì lượng nhiều hơn, tuỳ thích.

Uống gì? Uống hỗn hợp muối - đường Cần pha hỗn hợp muối - đường (Oresol) với

đúng 1 lít nước để cho uống dần dần (nếu không mua được Oresol có thể thay thế

bằng 1 muỗng cà phê (loại 5cc, sâu, bằng inox) gạt muối và 8 muỗng cà phê gạt

đường cát cho 1 lít nước chín. Một lít nước dừa thêm một chút muối cũng có giá trị

tương đương. Viên Hydrite được điều chế để pha với 200ml nước cũng tiện dụng cho

những trường hợp mới bắt đầu tiêu chảy; mới thấy xuất hiện, pha ngay, cho uống

liền, có thể không phải dùng đến viên thứ 2 đã cầm rồi - đỡ tốn thuốc.

Cháo muối, cháo ăn liền, cháo cà rốt

* Cháo muối: Một nắm gạo để nấu cháo với 2 bát nước và một nhúm muối cũng có

tác dụng giống như dung dịch muối đường trên đây; lưu ý phải ăn cả nước lẫn xác và

chỉ để uống bù nước mất đi thôi - không coi đó là thức ăn được.

* Cháo ăn liền: Hiện nay, đã có mặt trên thị trường, sản phẩm cháo ăn liền tiết kiệm

được thời gian nấu cháo, chỉ cần có nước sôi là thực hiện được chén cháo + muối.

* Cháo cà rốt: Sau đây là một "công thức phối hợp Đông Tây y" dễ thực hiện: 30g

cháo ăn liền (tương đương với 1 nắm gạo) + 30g cà rốt (tương đương với 3 lóng

ngón tay cà rốt, nguyên vỏ, rửa sạch xắt nhỏ) + 1 muỗng cà phê nước mắm + 2 lát

gừng (0,2g) = 1 chén cháo cà rốt đem lại chút pectin cho mau "chặt phân" và cũng

có một chút muối (1,25g) do nước mắm mang lại. Gừng có tác dụng làm "ấm bụng",

mau cầm tiêu chảy hơn.

Từ ngày thứ hai cháo gà

GS Molla, chuyên viên Trung tâm chống tiêu chảy quốc tế, đóng ở Băngladesh, trong

một đợt tập huấn tại BV Nhi đồng I, đã nêu lên lợi ích của cháo thịt gà băm nhỏ

trong quá trình điều trị tiêu chảy. Khỏi tiêu chảy, cho ăn bình thường trở lại có nghĩa

là khẩu phần vẫn gồm đủ 4 loại thức ăn

* Giàu bột đường: cơm, bánh mì, khoai…

* Giàu chất béo: là có thêm dầu hay mỡ;

* Giàu chất đạm: là có thịt, cá, trứng hay đậu khô, tàu hũ;

* Giàu muối khoáng và sinh tố: tức là rau và trái cây.

Cẩn thận là về vấn đề vệ sinh: tốt nhất là thức ăn đã nấu chín (như vậy là diệt vi

trùng rồi), mềm, nhừ, dễ tiêu. Tránh ăn sống và có nhiều chất xơ vẫn có tiếng là