50 công ty làm thay đổi thế giới

50 COMPANIES THAT CHANGED THE WORLD

© 2001 Howard Rothman

Original English language edition published by Career Press,

3 Tice Rd., Franklin Lakes, NJ 07417 USA. All rights reserved.

Vietnamese edition © 2008 by First News – Tri Viet.

Published by arrangement with Career Press.

50 COMPANIES THAT CHANGED THE WORLD

50 CÖNG TY LAÂM THAY ÀÖÍI THÏËGIÚÁI

Cöng ty First News-Trñ Viït giû å äban quyï ã n xuê ì t ba ë n va ã âphaát haânh

êën baãn tiïëng Viïåt trïn toaân thïë giúái theo húåp àöng chuyï ì n giao í

ban quyï ã n vú ì i á Career Press, Hoa Kyâ.

Bêt cû ë ásûå sao chep na á o khöng àûú â c sû å å àöng y ì á cua First News va ã â

Career Press àïìu laâbêët húåp phaáp vaâvi phaåm Luêåt Xuêët baãn Viïåt

Nam, Luêt Ba å n quyï ã n Quö ì c tï ë ëvaâCöng ûúc Ba á o hö ã åBan quyï ã n Sú ì ã

hûu Trñ tuï ä å Berne.

CÖNG TY VÙN HOAÁ SANÁ G TAOÅ TRÑ VIÏTÅ - FIRST NEWS

11HNguyïn Thõ Minh Khai, Quê î n 1, TP. Hö å ìChñ Minh

Tel: (84-8) 8227979 - 8227980 - 8233859 - 8233860

Fax: (84-8) 8224560; Email: [email protected]

Website: www.firstnews.com.vn

First News

NHAÂXUÊT BA Ë N TRE Ã Ã

Biïn dõch:

CAO XUÊN VIÏT KHÛÚNG – VÛÚNG BA Å O LONG Ã

50 COMPANIES THAT CHANGED THE WORLD

Howard Rothman

CO-AUTHOR OF COMPANIES WITH A CONSCIENCE

Lúâi taác giaã

Duâtön ta ì i nhû mö å t sû å c ma á nh riïng le å ãhay húp nhê å t, thï ë ëgiúiá

cua ca ã c cöng ty va á âtêp àoa å n àang co â ámöt aå nh hûú ã ng nga ã yâ

cang ma â nh me å ävaâliïn tuc àï å n cuö ë c sö å ng cu ë a mö ã i chu î ng ta. á

Chung ta sö á ng va ë âlam viï â c trong thï å ëgiúi ào á . Chu á ng ta ùn, mù á c, ú å ; chu ã ngá

ta di chuyïn trïn nhû í ng chiï ä c xe húi, ta ë u ho â a, ma ã y bay do thï á ëgiúi ào á á

san xuê ã t ra va ë â giao tiïp liïn lu ë c àõa mö å t ca å ch nhanh cho á ng nhú á â cacá

mang lûú å i truyï á n thöng àiï ì n tû å ã cûc ky å âhûu hiï ä u ma å âthïëgiúi ào á ámang

lai. No å i to á m la á i, mo å i nhu cê å u vï ì ìcuöc sö å ng, sinh hoa ë t, ho å c tê å p, gia å i trñ va ã â

lam viï â c ha å ng nga â y cu â a chu ã ng ta àï á u lï ì å thuöc gê å n nhû hoa ì n toa â n va â oâ

thïëgiúi cu á a ca ã c cöng ty cu á ng ha â ng triï â u sa å n phê ã m va í âdõch vuå maâhoå

cung cêp. ë

Tû kinh nghiï â m àiï å u ha ì nh mö â t cû å a ha ã ng ba â n le á va ã mö â t cöng ty ba å ná

hang tû â àö å ng cu å a gia àònh, töi co ã nhiï á u cú hö ì i quan sa å t thï á giú ë i thûúng á

mai. Töi àa å ächuã àöng tham gia thï å ëgiúi na á y ngay tû â â khi con ho â c phö å í

thöng. Khi trúãthanh mö â t nha å âbao, mö á t cö å ëvên kinh tï ë ëvaâban thên tham ã

gia trûc tiï å p va ë o cöng viï â c kinh doanh, töi àa å äcoádõp lam viï â c vú å i nhiï á uì

cöng ty rêt thu ë võ khi ho á thû å c hiï å n ca å c dû á aå n àö á c àa å o va á quan tro â ng. Töi å

thñch thuáàïn àö ë å àaäviït tha ë nh sa â ch mö á t va å i dû â aå n trong sö á ëào. á

Vúi quyï á n sa í ch na á y, töi muö â n gû ë i àï ã n ca ë c ba á n mö å t bû å c tranh toa á nâ

canh vï ã ìnhûng ca ä ch thû á c ma á âcac cöng ty àa á aä p du á ng va å âlam thay àö â i thï í ë

giúi cu á a chu ã ng ta. Töi àa á ätham khao y ã ákiïn cu ë a ca ã c gia á m àö á c àiï ë u ha ì nh, â

cac chuyïn gia, ky á äsû, giao viïn, nhên viïn, ba á n be å âtrong nhiïu lônh vû ì cå

àïísau cung lê â p ra mö å t danh sa å ch gö á m 50 cöng ty tiïu biï ì u nhê í t, bao ë

quat nhê á t va ë ânoi lïn àûú á c tê å m a ì nh hûú ã ng ma ã âhoå àaätao ra àö å i vú ë i cuö á cå

söng con ngûú ë i trong thï â ky ë XIX va ã XX. Ú â àêy, ba à n se å thê ä y kha ë i niï á m vï å ì

di chuyïn àûú í c dê å n dù î t tû æ âchuãàïìtau ho â a va ã âxe húi sang may bay, hay á

cach thû á c ma á âcuöc ca å ch ma á ng truyï å n thöng àa ì äàûa nhên loai ài tû å âbaoá

6 • 50 CÖNG TY LAM THAY ÀÖ Â I THÏ Í ËGIÚIÁ

chñ àïn àa ë i pha â t thanh, truyï á n hònh rö ì i àï ì n ma ë ng Internet. Xa å ähöi chu å ngá

ta àaäthay àöi ra sao sau sû í å xuêt hiï ë n cu å a àiï ã n va å âàiïn thoa å i, cu å a chuö ã iî

khach sa á n va å âthûc ùn nhanh… á

Coáthïí noi, sû á å hònh thanh va â â phat triï á n cu í a xa ã ähöi no å i chung va á â

nganh thûúng ma â i no å i riïng nù á m trong tê ç m a ì nh hûú ã ng cu ã a nhû ã ng con ä

ngûúi kiï â t xuê å t, co ë átêm nhòn vûú ì t thú å i gian, nhû â ng ngûú ä i khú â i xûú ã ng ca á cá

trao lûu, lö â i sö ë ng, cöng nghï ë åmúi bù á ng nhû ç ng y ä átûúng àö ã t pha å ámanh me å ä

nhêt. Vò thï ë , khöng co ë ágò àang nga á c nhiïn khi biï å t rù ë ng gê ç n nhû tê ì t ca ë ã

nhûng cöng ty àûú ä c àï å ìcêp àï å n trong danh sa ë ch á 50 Cöng ty lam thay â

àöi thï í ëgiúiá, duâàûúc tha å nh lê â p khi na å o va â úâ ãàêu, vên co î aá nh hûú ã ng rê ã të

lún àï á n cuö ë c sö å ng cu ë a chu ã ng ta. Sû á thê å t la å töi viï â t quyï ë n sa í ch na á y trïn â

möt chiï å c ma ë y tñnh cu á a ha ã ng ä Apple vúi sû á å trúå giup cu á a trònh duyï ã tå

Netscape, phên mï ì m soa ì n tha å o vùn ba ã n ã Microsoft Word vaâ may in á

Hewlett-Packard. Töi nhên àûú å c thû tû å âqua dõch vuå FedEx khoang ba ã

lên mö ì t tuê å n, va ì âthûúng gia â i trñ cu ã ng nhû cê ä p nhê å t tin tû å c tû á âcac kïnh á

truyïn hònh ì CNN, CBS nhúâhïåthöng truyï ë n hònh ca ì p cu á a nha ã âcung cêpë

AT&T. Chiïc xe àê ë u tiïn cu ì a töi la ã â san phê ã m cu í a tê ã p àoa å n â General

Motors, chiïc tiï ë p theo mang nha ë n hiï ä u å Toyota, vaâchiïc xe hiï ë n nay å

töi àang sûã dung co å á voã xe cua ha ã ng ä Firestone. Töi têp thï å í duc ha å ngâ

ngay bù â ng àöi gia ç y â Nike vaâ nghe nhac bù å ng àê ç u àôa ì Sony. Con caiá

chung töi thûú á ng xem ca â c bö á åphim hoat hònh å Walt Disney vaâthñch vaoâ

cac cû á a ha ã ng àö â ìchúi Toy “R” Us khi con be â . Töi tû á ng ài ma â y bay cu á aã

hang ä People Express àöi ba lên. Gia àònh töi thûú ì ng ài mua sù â m ú æ ãhïå

thöng ba ë n le á ãWal-Mart vaâmua vïìsan phê ã m cu í a rê ã t nhiï ë u cöng ty nhû ì

Kellogg, Procter & Gamble, Philip Morris, H.J. Heinz, L.L. Bean, Coca￾Cola…

50 cöng ty nay ro â ärang àa â ätao ra mö å t ky å ãnguyïn múi cu á a nï ã n thûúng ì

mai toa å n cê â u. Ho ì å àaäcoá nhûng pha ä t kiï á n vö cu ë ng quan tro â ng vï å ì dêy

chuyïn sa ì n xuê ã t, nhûú ë ng quyï å n kinh doanh, mú ì ãröng thûúng hiï å u va å â

nhên viïn thúi vu â . Ho å å àaätao ra nhû å ng dê ä u ê ë n àù ë c biï å t àö å i vú ë i thï á ëgiúiá

noi chung va á âtûng ngûú â i chu â ng ta no á i riïng bù á ng ca ç ch thay àö á i ca í c loa á iå

lûúng thûc - thû å c phê å m ma í âchung ta sû á ãdung ha å ng nga â y, nhû â ng tro ä âgiaiã

trñ chung ta yïu thñch va á âphûúng thûc giu á p chu á ng ta liïn la á c vú å i nhau. á

Trïn thûc tï å , ca ë c cöng ty na á y luön pha â i àö ã i àê ë u vú ì i nhû á ng tha ä chá

thûc thûú á ng trû â c àï å íduy trò anh hûú ã ng cu ã a mònh, nhûng hê ã u hï ì t ho ë åàïuì

LÚÂI TAÁC GIAÃ • 7

thanh cöng trïn thûúng trûú â ng. Ào â á laâ möt trong nhû å ng ly ä á do chñnh

khiïn tïn tuö ë i cu í a ho ã å àûúc àûa va å o sa â ch. Hy vo á ng nhû å ng cêu chuyï ä nå

thuávõ vïìcon àûúng chinh phu â c thï å ëgiúi cu á a ho ã å seähêp dê ë n va î âmang laiå

nhiïu àiï ì u bö ì íñch cho cac ba á n. å

Möt sö å ëàöc gia å ãhoi töi vï ã ìkhaãnùng àêu tû va ì o ca â c cöng ty trïn. Ào á á

laâmöt cêu ho å i thöng minh va ã tâ öi àaäkhuyïn hoå hay ha ä nh àö â ng ngay. å

Möt va å i “ngûú â i khö â ng lö í ” trong sö ì ë50 cöng ty kï tí rïn laâ “thanh viïn â

thûúng trû â c” cu å a chó sö ã ë Down Jones. Möt sö å ë khac la á â nhûng doanh ä

nghiïp àû å ng àê á u sa ì n giao dõch NASDAQ. Tuy nhiïn, sû â å bêt öë n cu í a thõ ã

trûúng chû â ng khoa á n nû á a cuö ã i nùm 2000 àa ë ägêy cho hoå möt va å i cu â ásöcë

khaá nùng. Microsoft, AT&T va å â Ford cung khöng miï ä n nhiï î m trûú î c sû á å

biïn àö ë ng cu å a thõ gia ã ácöíphiïu trong nhiï ë u phên khu ì c thõ trûú á ng. Tuy â

nhiïn, cac nha á âàêu tû lêu da ì i co â áthïíyïn têm rùng nhû ç ng cöng ty àûú ä cå

noi àï á n trong quyï ë n sa í ch co á á möt bï å ì day hoa â t àö å ng vû å ng chù ä c, co æ á

nguön lû ì c ta å i chñnh dö â i da ì o va â âchiïn lûú ë c kinh doanh hiï å u qua å . Hy vo ã ngå

rùng ca ç c nha á âtiïn phong nay se â ätiïp tu ë c duy trò võ trñ dê å n àê î u cu ì a mònh ã

trong thïëkyã21.

- Howard Rothman

1

MICROSOFT

Ngöi nhaâkhöng thïíthiïu cû ë a sö ã , í

cuöc sö å ng khöng thï ë íthiïu… Windows! ë

• Ngûúâi saáng lêåp:

• Logo:

• Võ trñ trong nïn ì

kinh tïëMyä:

• Net àù á c trûng: å

• Saãn phêím chñnh:

• Doanh thu:

• Lúåi nhuêån:

• Söënhên viïn:

• Àöëi thuãchñnh:

• Kiïn tru ë c sû trûú á ngã

Phat triï á n Phê í n mï ì m: ì

• Chuãtõch kiïm CEO:

• Truåsúãchñnh:

• Nùm thaânh lêåp:

• Website:

William H. Gates III vaâPaul Allen

Hang 49 (Fortune 500 – nùm 2007) å

Taåo ra nhûäng hïå àiïìu haânh àûúåc sûãduång búãi

gêìn nhû toaân böå caác maáy tñnh caánhên trïn

khùæp thïëgiúái

Phên mï ì m ma ì y tñnh va á âcac dõch vu á åInternet

51,12 tó àö la (nùm 2007)

12,6 tó àö-la (nùm 2007)

79.000 ngûúi (nùm 2007) â

America Online (AOL), Oracle, Sun Microsystems

William H. Gates III

Steve A. Ballmer

Redmond, Washington, Hoa Kyâ

1975

www.microsoft.com

Tom tù á tæ

10 • 50 CÖNG TY LAM THAY ÀÖ Â I THÏ Í ËGIÚIÁ

Duâmuöën duâkhöng, vö tònh hay cöë yá, trûåc tiïëp hay giaán tiïëp, baån

àang sû du ã ng sa å n phê ã m va í dõch vu â cuå a Microsoft. Va ã , ba â n cu å ng khöng ä

thïí phuã nhên àiï å u na ì y: Microsoft la â â cöng ty quyïn lû ì c nhê å t thï ë ë giúiá

hiïn nay. å

Àûúåc thaânh lêåp caách àêy hún 30 nùm búãi hai ngûúâi baån thên tûâ

thúâi niïn thiïëu, têåp àoaân naây àang ngaây caâng lúán maånh cuâng vúái sûå

phaát triïín cuãa maáy tñnh caánhên. Microsoft khöng phaãi laâcöng ty lúán

nhêët, cuäng khöng phaãi laâ cöng ty coá giaátrõ nhêët thïë giúái. Noá khöng

thêåt sûå xuêët sùæc vïìmùåt caãi tiïën, phaát triïín cöng nghïå hay thiïët lêåp

àûúåc möëi quan hïå töët àeåp vúái nhên viïn. Noákhöng hêëp dêîn nhû möåt

trang web hay, löi cuöën nhû möåt thûúng vuå thïíthao àònh àaám, hay

thu huát nhû möåt troâ giaãi trñ thúâi thûúång. Nhûng, noá àaäsaãn xuêët ra

möåt phêìn mïìm vêån haânh àïën 90% söëmaáy tñnh caánhên trïn toaân thïë

giúái – vaâàiïìu naây àaämang àïën cho noámöåt võ trñ thöëng trõ tuyïåt àöëi

maâ chûa coá cöng ty naâo, úã bêët kyâlônh vûåc naâo, coáthïí bò kõp.

***

Cêu chuyïn àûú å c bù å t àê æ u va ì o nùm 1975, khi Bill Gates va â â Paul

Allen chuyïn àö í i ngön ngû í ä lêp trònh cu å a loa ã i ma å y tñnh lú á n àú á i àê â uì

thanh mö â t loa å i ngön ngû å äcoáthïí àûúc sû å ã dung trïn chiï å c ma ë y tñnh ca á á

nhên àêu tiïn. Cöng ty ma ì âhoåàaäàùt tïn bù å ng ca ç ch ghe á p hai tû á âàêu cu ì aã

“microcomputers”(1) vaâ “software”(2) àaä thanh cöng ngoa â i sû â c tûú á ngã

tûúng. Lú å i nhuê å n nùm àê å u tiïn chó la ì â16.000 àö-la, nhûng àïn nùm thû ë á

nùm nhay vo ã t lïn àï å n 7,5 triï ë u àö-la va å âmúãröng kinh doanh ra toa å nâ

cêu, thiï ì t lê ë p quan hï å vú å i tê á t ca ë ca ã c nha á sa â n xuê ã t ma ë y vi tñnh ha á ng àê â uì

thïëgiúi, mú á ãröng ca å c do á ng sa â n phê ã m mö í t ca å ch ma á nh me å , va ä âàaäthu vïì

gên 150 triï ì u àö-la lú å i nhuê å n trong nùm 1985. Sau ào å , Microsoft àûú á cå

cöíphên ho ì a trong khi vê á n duy trò mû î c lú á i nhuê å n àa å ng kinh nga á c 25% å

trïn doanh thu ban ha á ng. Bill Gates “àoa â t” danh hiï å u tó phu å á treã tuöií

nhêt nûú ë c My á äkhi àoávaâtrúãthanh ngûú â i gia â u nhê â t thï ë ëgiúi sau na á y. â

(1) Microcomputer - May vi tñnh. á

(2) Software - Phên mï ì m. ì

MICROSOFT • 11

Bill Gates vaâPaul Allen, ngay ào â ávaâbêy giúâ

Ngoai nhû â ng tha ä nh qua â ãto lún kï á ítrïn, Microsoft cung nhê ä n àûú å cå

vö söë lúi khen tiï â ng chï kha ë c nhau. Ho á å bõ töë cao la á â àaä chiïm àoa ë tå

nhûng ca ä i tiï ã n cöng nghï ë å àûúc pha å t triï á n bú í i nhû ã ng cöng ty kha ä c va á â

biïn nhû ë ng tha ä nh tû â u chê å t xa ë m na á y tha â nh ta â i sa â n thu lú ã i riïng; ho å å àaä

lam du å ng quyï å n lû ì c vö ha å n cu å a mònh àï ã í chen e â p ca á c àö á i thu ë ã canhå

tranh vaâ buöc ngûú å i tiïu du â ng pha â i mua nhû ã ng ba ä n nêng cê ã p phê ë nì

mïm vú ì i gia á ca á àö ã c quyï å n. Tuy nhiïn, ho ì cu å ng àa ä bo ä lúã cú hö ä i khi cún å

söt Internet bu ë ng nö â íàïíröi sau ào ì áphai vê ã t va ë ãchay àua vú å i ca á c àö á i thu ë ã

canh tranh trong lônh vû å c na å y. â

Vaâo giûäa nùm 1998, Böå Tû phaáp Hoa Kyâ vaâmöåt liïn minh göìm

20 àaåi biïíu liïn bang àaä töë caáo Microsoft vi phaåm caác àiïìu luêåt

chöëng àöåc quyïìn – möåt caáo buöåc dêîn àïën viïåc hoaåt àöång cuãa hoå phaãi

bõ taách ra laâm hai maãng. Duâ vêåy, trong khi chúâ phaán quyïët cuãa toâa

aán àûúåc thi haânh thò Microsoft àaäkõp phuåc höìi àïí lêëy laåi quyïìn lûåc

àaämêët.

Paul Allen àaäthêy trûú ë c tûúng lai khi öng nhòn thê á y chiï ë c ma ë yá

tñnh MITS Altair trïn trang bòa tap chñ å Popular Mechanics vao nùm â

1975. Allen, luác àoáàang laâm viïåc úãHoneywell, ngay lêåp tûác nhêån ra

rùng thiï ç t bõ mang tñnh tiïn phong na ë y se â äthay àöi hoa í n toa â n ca â ch sû á ã

duång maáy vi tñnh. Allen àûa túâ taåp chñ cho ngûúâi baån àöìng hûúng

Seattle Bill Gates, khi àoá àang laâ sinh viïn nùm thûá hai Àai ho å cå

Harvard. Gates àaäviït chûúng trònh ma ë y tñnh àê á u tiïn cu ì a mònh va ã â

12 • 50 CÖNG TY LAM THAY ÀÖ Â I THÏ Í ËGIÚIÁ

tûâ àoá bùt àê æ u sû ì å nghiïåp kinh doanh maáy tñnh khi chûa àïn tuö ë íi 20.

Thñch thuávúi viï á n ca î nh tha ã nh cöng, Gates cu â ng vú â i Allen lao va á o la â mâ

viïåc suöët ngaây àïm àïí chuyïín hoáa thûángön ngûälêåp trònh coátïn goåi

laâBASIC, vöën àang àûúåc duâng trïn nhûäng chiïëc may tñnh lú á án, thaânh

möt ngön ngû å ämaânhûng chiï ä c ma ë y tñnh ca á ánhên coáthïí hiïu àûú í c. å

Khi caã hai hoaân têët cöng viïåc, Allen àaáp maáy bay àïën truå súã cuaã

MITS úã Albuquerque àïí trònh baây nhûäng yá tûúãng vaâ thaânh quaã lao

àöång cuãa hoå. Caác nhaâlaänh àaåo cuãa MITS àaä êën tûúång àïën mûác giao

ngay cho Allen möt võ trñ trong cöng ty. Öng cu å äng bùæt àêìu phaát triïín

hiïåu quaã ngön ngûäBASIC cho doâng maáy Altair, vaâ àiïìu naây àaäthu

huát sûå chuá yá cuãa nhûäng ngûúâi uãng höå doâng maáy naây - hoå chúâ àúåi möåt

sûå cai tiï ã n nhû vê ë åy tûâquaálêu röìi. Gates bùt àê æ u say mï va ì âboã hoc ú å ã

Harvard àïítheo Allen àïën New Mexico. ÚÃ àoá, caã hai lêåp ra möåt liïn

doanh khöng chñnh thûác vúái tïn goåi Micro-soft, dêu ga ë ch nö å ëi àïínhênë

maånh nguöìn göëc cuãa cöng ty, vaâbùæt àêìu phaát triïín yátûúãng cuãa mònh.

Nùm àêìu tiïn, hoå thu àûúåc 16.005 àö-la lúåi nhuêån.

Hai ngûúâi múã nhiïìu vùn phoâng úã Albuquerque vaâ kyá húåp àöìng

vúái vaâi cöng ty lúán, trong söë àoá coáGeneral Electric vaâNCR(1). Caã hai

cöng ty nay àï â u bõ thu hu ì t bú á i tiï ã ng vang cu ë a do ã ng ma â y Altair. Allen á

vaâ Gates bùt àê æ u tuyï ì n nhên viïn, va í â vao nùm 1977 ho â å chñnh thûcá

khùng àõnh sû è åtön ta ì i cu å a cöng ty. Gates cu ã ng bù ä t àê æ u lïn tiï ì ng pha ë nã

àöëi viïåc vi phaåm baãn quyïìn àöëi vúái saãn phêím cuãa Microsoft, vaâàiïìu

naây àaä laâm mêët loâng rêët nhiïìu ngûúâi vò hoå cho rùçng daång chûúng

trònh may tñnh nhû thï á ë phai àûú ã c cung cê å p miï ë n phñ. Àêy dô nhiïn î

khöng phaãi laâ lêìn cuöëi cuâng Gates vaâ cöng ty bõ buöåc töåi aáp àùåt yá

muön cu ë a mònh lïn phê ã ìn con la â i cu å a thï ã ëgiúi ma á y tñnh. á

Nhiïìu giêëy pheáp sûã duång ngön ngûä BASIC nhanh choáng àûúåc

thûúng thaão nhùçm phuåc vuå cho caác doâng maáy vûâa múái ra àúâi nhû

Commodore PET vaâTRS-80 (cuâng vúái sûå vûún lïn maånh meäcuãa möåt

cöng ty úã Bùæc California coá tïn goåi Apple). Vaâo cuöëi nùm 1977

Microsoft bùæt àêìu phaát triïín möåt ngön ngûä maáy tñnh múái tïn laâ

FORTRAN, vaâbùæt àêìu kïëhoaåch chiïën lûúåc bùçng viïåc baán leãngön ngûä

(1) NCR laâmöt cöng ty cung cê å p gia ë i pha ã p cöng nghï á å toan cê â u nù ì m trong Danh sa ç ch á Fortune 500.

MICROSOFT • 13

lêåp trònh BASIC. Khi lúiå

nhuêån àaåt mûác 400.000

àö-la, Gates vaâ Allen

quyïët àõnh dúâi truå súã àïën

Bellevue, Washington.

Sau khi thoa thuê ã nå

àûúc vú å i mö á t àö å i ta ë c Nhê á tå

Ban àï ã í quang ba ã á BASIC

ra nûúc ngoa á i, hoa â t àö å ngå

kinh doanh cua Microsoft ã

bùt àê æ u tùng tö ì c. Sau ào ë ,á

ngay trûúc lï á îkyãniïm tha å nh lê â p cöng ty lê å n thû ì ánùm, Microsoft kyámötå

húp àö å ng sú bö ì åvúi IBM àï á íphat triï á n mö í t hï å åàiïu ha ì nh da â nh riïng cho â

dong ma â y tñnh ca á ánhên maâIBM sùp cho ra àú æ i. Microsoft – giú â âàêy àaä

coá40 nhên viïn, trong àoácoámöt thanh niïn tïn la å âSteve Ballmer vûaâ

chuyïn àï í n tû ë â Procter & Gamble – hiïn khöng co å á möt dû å aå n hay y á á

tûúng kha ã thi na ã o trong tay, vò thï â Gates àa ë mua la ä i mö å t chûúng trònh å

goi la å âQDOS(1) tûâcöng ty San phê ã m ma í y tñnh Seattle vú á i gia á á50.000 àö￾la. Cöng ty cua Gates sau ào ã á chónh sûa la ã i chûúng trònh na å y àï â í àapá

ûng nhu cê á u cu ì a IBM, rö ã i àö ì i tïn no í áthanh MS-DOS â (2), vaâ phên mï ì mì

nay àa â äthñch ûng mö á t ca å ch tuyï á t vú å i vú â i chiï á c ma ë y tñnh ca á ánhên thïëhïå

múi cu á a IBM. Lûú ã ng sa å n phê ã m ba í n ra cao àï á n cho ë ng mù á t ngay khi vû å aâ

múi trònh la á ng va â o nùm 1981. Lú â i nhuê å n àa å t àï å n con sö ë ë16 triïu àö-la å

vaâsöënhên viïn cua cöng ty tùng lïn gê ã p ba lê ë n. ì

Mûúi sa â u tha á ng sau khi phiïn ba á n àê ã u tiïn xuê ì t hiï ë n, cöng ty àa å ä

cêp giê ë ëy pheáp sûãduång MS-DOS cho 50 nhaâsaãn xuêët phêìn cûáng khaác

nhau, vaâMicrosoft àaäthêt sû å å cêt ca ë nh. Cöng ty mú á ã thïm nhiïu vùn ì

phoâng úã chêu Êu, àöìng thúâi sûã duång lúåi nhuêån thu àûúåc àïí saãn xuêët

möåt loaåi baãng tñnh àiïån tûã vaâ bûúác chên vaâo thõ trûúâng kinh doanh

phêìn mïìm àang ngaây möåt phaát triïín. Ngûúâi àöìng saáng lêåp Paul Allen

rúâi khoãi cöng ty vaâo nùm 1983 vò lyádo sûác khoãe, nhûng nhûäng bûúác

Nhûng nhên viïn àê ä u tiïn cu ì a Microsoft nùm 1978, ã

Bill Gates úãhang àê â u, bòa tra ì iá

(1) QDOS - Quick and Dirty Operating System.

(2) MS-DOS - Microsoft’s Disk Operating System.

14 • 50 CÖNG TY LAM THAY ÀÖ Â I THÏ Í ËGIÚIÁ

ài tiïn phong maâöng vaâBill Gates àaäxaác lêåp thò vêîn àûúåc phaát huy.

Nùm kyãniïåm thaânh lêåp lêìn thûá10 laâthúâi kyâcûåc thõnh cuãa Microsoft,

khi hoå cho xuêt xûú ë ng phiïn ba ã n àê ã u tiïn cu ì a mö ã t hï å å àiïu ha ì nhâ

mang tñnh àöìhoåa coátïn laâWindows. Ban àêìu doanh söëcuãa saãn phêím

naây khaáchêåm, möåt phêìn vò lûúång phêìn mïìm tûúng thñch vúái noáchûa

àûúc pha å t triï á n, nhûng nguyïn nhên chu í yï ã u la ë hï â àiï å u ha ì nh na â y àa â ä

vêp pha ë ãi sûå chó trñch khaánùng nï å ì. Nhûng ngûú ä i hoa â i nghi àa â ächó ra

rùçng hïå àiïìu haânh Macintosh cuãa Apple àaä laâm àûúåc moåi thûá

Windows laâm, vaâthêåm chñ coân laâm töët hún.

Microsoft àap tra á ã nhûng lú ä i chó trñch bù â ng ca ç ch cö á í phên ho ì a va á â

chuyïn àï í n mö ë t tru å å súãmúi gö á m bö ì n to ë a nha â úâ ãRedmond, Washington

vao nùm 1986. â Microsoft tiïp tu ë c ca å i thiï ã n hï å å àiïu ha ì nh Windows â

àöìng thúâi tòm kiïëm lúåi nhuêån trong möåt söë lônh vûåc khaác khiïën cho

lúåi nhuêån haâng nùm nhanh choáng àaåt àïën con söë 150 triïåu àö-la vaâ

töíng söë nhên viïn lïn àïën 1.000 ngûúâi. Gates, cöí àöng lún nhê á t cu ë aã

cöng ty, luc na á y àa â ätrúãthanh tó phu â úá ãtuöi 31. Nhûng bïn ca í nh sû å å giauâ

coá vaâ sûc ma á nh nga å y ca â ng tùng lïn thò nhû â ng lú ä i ca â o buö á c, pha å n àö ã ië

chöng la ë i àï å ë chïënon treã nay cu â ng xuê ä t hiï ë n nga å y ca â ng nhiï â u. Nhû ì ngä

cöng ty canh tranh thûú å ng buö â c tö å i Microsoft la å âàaälam gia â u bê â t chñnh ë

tûâmöi chiï î c ma ë y tñnh ca á ánhên àûúc ba å n ra trïn toa á n thï â ëgiúi. Du á âvêy, å

nhûng ngûú ä i uâ ng hö ã cuå ng tùng lïn àa ä ng kï á khi Microsoft mú í rö ã ng tê å mì

anh hûú ã ng. Ào ã álaânhûng ngûú ä i luön hoan nghïnh nhiï â t liï å t nhû å ng sa ä nã

phêm la í m cho ma â y tñnh cu á a ho ã å trúãnïn hiïu qua å ã vaâàat nùng suê å t cao ë

hún.

Nhûng nùm cuö ä i thê ë p niïn 80, ngûú å i ta tiï â p tu ë c chû å ng kiï á n nhiï ë uì

bûúác tiïën khaác cuãa Microsoft. Hoå giúái thiïåu möåt “goái” ûáng duång coátïn

laâ Office, nhûäng saãn phêím àûúåc baán dûúái daång àôa CD nhû möåt böå

sûu têåp goåi laâBookshelf. Vúái lûúång saãn phêím chiïëm hún möåt nûãa thõ

phêìn trïn toaân thïë giúi, Microsoft àa á ä trúã thaânh cöng ty phaát triïní

phêìn mïìm lúán nhêët vaâ Apple àaä kiïån Microsoft vò… vi phaåm baãn

quyïìn. Tuy thïë, nhûäng ngûúâi àûáng àêìu cöng ty úãRedmond coáveãnhû

khöng quan têm lùæm àïën lúâi caáo buöåc naây vaâtiïëp tuåc múãröång truå súã

àïí coáthïí chûa thïm nhiï á u nhên viïn hún nû ì a. ä

MICROSOFT • 15

Bûúác ngoùåt lúán nhêët xaãy ra vaâo nùm 1990 khi phiïn baãn múái nhêët

laâWindows 3.0 àûúc ra mù å æt. Microsoft tin rùçng san phê ã ím naây seävônh

viïîn laâm thay àöíi thïë giúái maáy tñnh caá nhên, vaâ àaäkhúãi xûúáng möåt

chiïn dõch tiï ë p thõ vú ë ái chi phñ lïn àïn 100 triï ë u àö-la. Nhû å ng nö ä îlûåc

naây àaäàûúåc àïìn àaáp xûáng àaáng khi Windows 3.0 àaåt con söë baán ra

100.000 ban chó trong vo ã ng ba tuê â ìn lïî, biïn Microsoft tha ë nh cöng ty â

àêìu tiïn trong lônh vûåc maáy tñnh coádoanh thu vûúåt quaámöåt tó àö-la.

Cöåt möëc quan troång naây àûúåc thiïët lêåp vaâo luác Microsoft töí chûác ùn

mûng sinh nhê â t thû å á 15. Tuy nhiïn, khöng lêu sau ào, To á a a â n Liïn á

bang tuyïn böërùng mö ç t cuö å c àiï å ìu tra àang àûúåc tiïn ha ë nh vò nghi â

ngúâMicrosoft vi phaåm luêåt chöëng àöåc quyïìn.

Windows 3.0 (1990) vaâWindows 3.1 (1993)

Nhûäng thaânh cöng to lúán cuãa Microsoft, vaâ nhûäng chûúáng ngaåi

vêåt cuäng to lúán khöng keám, tiïëp tuåc tùng lïn theo cêëp söënhên trong

suöët thêåp niïn 90. Haâng triïåu ngûúâi trïn thïëgiúái àaäàùng kyásûãduång

Windows cho may tñnh ca á ánhên cung nhû cho mu ä c àñch kinh doanh å

khi cac phiïn ba á n va ã â phên mï ì m mú ì i cu á a hï ã å àiïu ha ì nh na â y liïn tu â cå

xuêët hiïån. Röìi vuå tranh chêëp keáo daâi 63 thaáng vúái haäng Apple cuöëi

cuâng cuäng kïët thuác vúái phêìn coá lúåi nghiïng vïì phña Microsoft. Duâ

vêåy, nhûäng àöëi thuã caånh tranh vêîn khöng ngûâng gêy khoá dïî hoâng

ngùn can bûú ã c tiï á n cu ë a Microsoft. ã

Cöng ty àanh dê á u sinh nhê ë t lê å n thû ì á20 cua mònh bù ã ng viï ç c ra mù å tæ

phiïn ban Windows 95. Vú ã i phiïn ba á n na ã y, cuö â i cu ë ng hï â å àiïu ha ì nhâ