1.Giáo án lớp 12 ban a .Học kỳ 2(Mới)

Tieát 55 :

Baøi 42 : MAÙY PHAÙT ÑIEÄN XOAY CHIEÀU

I / MUÏC TIEÂU :

• Hieåu nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa caùc maùy phaùt ñieän xoay chieàu.

• Naém ñöôïc caáu taïo cuûa maùy phaùt ñieän xoay chieàu moät pha vaø ba pha.

• Bieát vaän duïng caùc coâng thöùc ñeå tính taàn soá vaø suaát ñieän ñoäng cuûa maùy phaùt ñieän

xoay chieàu.

II / CHUAÅN BÒ :

1 / Giaùo vieân :

Moâ hình maùy phaùt ñieän xoay chieàu moät pha, tranh veõ sô ñoà caùc loaïi maùy phaùt

ñieän xoay chieàu moät pha vaø ba pha.

2 / Hoïc sinh :

Xem laïi hieän töôïng caûm öùng ñieän töø

III / GÔÏI YÙ VEÀ TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY – HOÏC :

Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân

Hoaït ñoäng 1 :

HS : Döïa treân hieän töôïng caûm öùng ñieän töø

HS : Φ = Φ0 cos 2πft

HS : e = − N dt

dΦ

= 2πf N Φ0 sin 2πft

HS : e = 2πf N Φ0 cos ( 2πft − π / 2 )

HS : E0 = 2πf N Φ0

HS : Töø tröôøng coá ñònh, voøng daây quay.

HS : Töø tröôøng quay, voøng daây coá ñònh.

Hoaït ñoäng 2 :

HS : Phaàn caûm vaø phaàn öùng.

HS : Nam chaâm ñieän, nam chaâm vónh cöõu.

HS : Nhöõng cuoän daây

GV : Nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa caùc loaïi

maùy phaùt ñieän xoay chieàu laø gì ?

GV : Vieát bieåu thöùc töø thoâng qua moãi voøng

daây ?

GV : Vieát bieåu thöùc suaát ñieän ñoäng xuaát

hieän trong cuoän daây coù N voøng ?

GV : Höôùng daãn hoïc sinh bieán ñoåi bieåu

thöùc suaát ñieän ñoäng xuaát hieän trong cuoän

daây coù N voøng ?

GV : Vieát bieåu thöùc bieân ñoä cuûa suaát ñieän

ñoäng ?

GV : Neâu hai caùch taïo ra suaát ñieän ñoäng

xoay chieàu thöôøng duøng trong caùc maùy

phaùt ñieän ?

GV : Neâu teân hai boä phaän chính cuûa maùy

phaùt ñieän xoay chieàu ?

GV : Phaàn caûm ñöôïc caáu taïo nhö theá naøo ?

GV : Phaàn öùng ñöôïc caáu taïo nhö theá naøo ?

- 1 -

HS : stato, roto

HS : Phaàn öùng goàm nhieàu cuoän daây, moãi

cuoän daây laïi goàm nhieàu voøng daây maéc noái

tieáp, phaàn caûm goàm nhieàu nam chaâm ñieän.

HS : Quaán treân caùc loõi theùp kyõ thuaät.

HS : Loõi theùp goàm nhieàu laù theùp moûng

gheùp caùch ñieän.

HS : Coù 2 caùch

HS : hai vaønh khuyeân, hai thanh queùt.

Hoaït ñoäng 3 :

HS : Neâu ñònh nghóa.

HS : e1 = Eocosωt

e2 = Eocosω(t -

2

3

π

)

e3 = Eocosω(t +

2

3

π

)

HS : 3 cuoän daây gioáng nhau.

HS : Tam giaùc hoaëc sao

GV : Neâu teân cuûa phaàn quay vaø phaàn coá

ñònh cuûa maùy phaùt ñieän ?

GV : Ngöôøi ta phaûi laøm gì ñeå taêng suaát

ñieän ñoäng cuûa maùy phaùt ?

GV : Ñeå taêng cöôøng töø thoâng qua caùc cuoän

daây ngöôøi ta phaûi laøm gì ?

GV : Muoán traùnh doøng ñieän PhuCoâ ngöôøi

ta phaûi laøm gì ?

GV : Caùc maùy phaùt ñieän xoay chieàu 1 pha

coù maáy caùch hoaït ñoäng ?

GV : Ñeå daãn doøng ñieän ra ngoaøi ngöôøi ta

phaûi laøm baèng caùch naøo ?

GV : Doøng ñieän xoay chieàu 3 pha laø gì ?

GV : Vieát caùc bieåu thöùc suaát ñieän ñoäng

xuaát hieän trong cuoän daây ?

GV : Quan saùt hình veõ 42.4 moâ taû caáu taïo

cuûa maùy phaùt ñieän xoay chieàu 3 pha ?

GV : Taûi tieâu thuï ñieän naêng ñöôïc maéc nhö

theá naøo ?

IV / NOÄI DUNG :

1. Nguyeân taéc hoaït ñoäng maùy phaùt ñieän xoay chieàu

a) Nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa caùc loaïi maùy phaùt ñieän xoay chieàu laø döïa treân hieän

töôïng caûm öùng ñieän töø : khi töø thoâng qua moät voøng daây bieán thieân ñieàu hoøa, trong voøng daây

xuaát hieän moät suaát ñieän ñoäng caûm öùng xoay chieàu.

b) Coù hai caùch taïo ra suaát ñieän ñoäng xoay chieàu thöôøng duøng trong caùc maùy ñieän :

- Töø tröôøng coá ñònh, caùc voøng daây quay trong töø tröôøng.

- Töø tröôøng quay, caùc voøng daây ñaët coá ñònh.

2. Maùy phaùt ñieän xoay chieàu moät pha

a) Caùc boä phaän chính

Coù hai boä phaän chính laø phaàn caûm vaø phaàn öùng.

- Phaàn caûm laø nam chaâm ñieän hoaëc nam chaâm vónh cöûu. Ñoù laø phaàn taïo ra töø tröôøng.

- Phaàn öùng laø nhöõng cuoän daây, trong ñoù xuaát hieän suaát ñieän ñoäng caûm öùng khi maùy

hoaït ñoäng.

- 2 -

Moät trong hai phaàn ñaët coá ñònh, phaàn coøn laïi quay quanh moät truïc. Phaàn coá ñònh goïi

laø stato, phaàn quay goïi laø roâto.

Ñeå taêng suaát ñieän ñoäng cuûa maùy phaùt, phaàn öùng thöôøng goàm nhieàu cuoän daây, moãi

cuoän laïi goàm nhieàu voøng daây maéc noái tieáp vôùi nhau; phaàn caûm goàm nhieàu nam chaâm ñieän

taïo thaønh nhieàu caëp cöïc Baéc – Nam, boá trí leäch nhau. Caùc cuoän daây cuûa phaàn öùng vaø phaàn

caûm thöôøng ñöôïc quaán treân caùc loõi theùp kó thuaät ñeå taêng cöôøng töø thoâng qua chuùng. Loõi

theùp goàm nhieàu laù theùp moûng gheùp caùch ñieän vôùi nhau ñeå giaûm hao phí do doøng Phu – coâ.

b) Hoaït ñoäng

Caùc maùy phaùt ñieän xoay chieàu moät pha coù theå hoaït ñoäng theo hai caùch :

- Caùch thöù nhaát : phaàn öùng quay, phaàn caûm coá ñònh.

- Caùch thöù hai : phaàn caûm quay, phaàn öùng coá ñònh.

Caùc maùy hoaït ñoäng theo caùch thöù nhaát coù stato laø nam chaâm ñaët coá ñònh, roâto laø

khung daây quay quanh moät truïc trong töø tröôøng taïo bôûi stato.

Ñeå daãn doøng ñieän ra maïch ngoaøi, ngöôøi ta duøng hai vaønh khuyeân ñaët ñoàng truïc vaø

cuøng quay vôùi khung daây (Hình 42.1). Moãi vaønh khuyeân coù moät thanh queùt tì vaøo. Khi

khung daây quay, hai vaønh khuyeân tröôït treân hai thanh queùt, doøng ñieän truyeàn töø khung daây

qua hai thanh queùt ra ngoaøi. Caùc maùy hoaït ñoäng theo caùch thöù hai coù roâto laø nam chaâm,

thöôøng laø nam chaâm ñieän ñöôïc nuoâi boûi doøng ñieän moät chieàu; stato goàm nhieàu cuoän daây coù

loõi saét, xeáp thaønh moät voøng troøn. Caùc cuoän daây cuûa roâto cuõng coù loõi saét vaø xeáp thaønh voøng

troøn, quay quanh truïc qua taâm voøng troøn.

Hình 42.1 Sô ñoà maùy phaùt ñieän xoay chieàu moät pha coù phaàn öùng quay, phaàn caûm coá ñònh

3. Maùy phaùt ñieän xoay chieàu ba pha

a) Doøng ñieän xoay chieàu ba pha

Doøng ñieän xoay chieàu ba pha laø heä thoáng ba doøng ñieän xoay chieàu, gaây bôûi ba suaát

ñieän ñoäng cuøng taàn soá, cuøng bieân ñoä nhöng leäch nhau veà pha laø 2

3

π

e1 = Eocosωt

e2 = Eocosω(t -

2

3

π

)

e3 = Eocosω(t +

2

3

π

)

- 3 -

b) Caáu taïo vaø hoaït ñoäng cuûa maùy phaùt ñieän xoay chieàu ba pha

Doøng ñieän xoay chieàu ba pha ñöôïc taïo ra bôûi maùy phaùt ñieän xoay chieàu ba pha. Maùy

naøy coù caáu taïo gioáng nhö maùy phaùt ñieän moät pha hoaït ñoäng theo caùch thöù hai nhöng stato

coù ba cuoän daây rieâng reõ, hoaøn toaøn gioáng nhau quaán treân ba loõi saét ñaët leäch nhau 120o

treân

moät voøng troøn. Roâto laø moät nam chaâm ñieän (Hình 42.4).

Hình 42.4 Sô ñoà caáu taïo cuûa moät maùy phaùt ñieän xoay chieàu ba pha

Khi roâto quay ñeàu, caùc suaát ñieän ñoäng caûm öùng xuaát hieän trong ba cuoän daây coù cuøng

bieân ñoä, cuøng taàn soá nhöng leäch nhau veà pha laø 2

3

π

. Neáu noái caùc ñaàu daây cuûa ba cuoän vôùi

ba maïch ngoaøi gioáng nhau thì ta coù heä ba doøng ñieän cuøng bieân ñoä, cuøng taàn soá nhöng leäch

nhau veà pha laø 2

3

π

.

V / CUÛNG COÁ VAØ DAËN DOØ :

Traû lôøi caâu hoûi 1, 2, 3 vaø laøm baøi taäp 1, 2

Xem baøi 43

- 4 -

Tieát 56 :

Baøi 43 : ÑOÄNG CÔ KHOÂNG ÑOÀNG BOÄ BA PHA

I / MUÏC TIEÂU :

• Hieåu theá naøo laø töø tröôøng quay vaø caùch taïo ra töø tröôøng quay nhôø doøng ñieän ba pha.

• Hieåu nguyeân taéc caáu taïo vaø hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô khoâng ñoàng boä ba pha.

II / CHUAÅN BÒ :

1 / Giaùo vieân :

Nam chaâm chöõ U, kim nam chaâm, khung daây quay, caùc boä phaän cuûa ñoäng cô

khoâng ñoàng boä ba pha. Tranh veõ sô ñoà caùc boä phaän cuûa ñoäng cô khoâng ñoàng boä 3 pha.

2 / Hoïc sinh :

Xem laïi caáu taïo cuûa maùy phaùt ñieän xoay chieàu 1 pha vaø 3 pha.

III / GÔÏI YÙ VEÀ TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY – HOÏC :

Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân

Hoaït ñoäng 1 :

HS : Coù caùc ñöôøng söùc töø quay trong khoâng

gian.

HS : Töø tröôøng quay.

HS : Kim nam chaâm quay theo vôùi cuøng

vaän toác goùc.

HS : Quay ñoàng boä.

Hoaït ñoäng 2 :

HS : Quay ñeàu nhöng vôùi vaän toác goùc nhoû

hôn vaän toác goùc cuûa nam chaâm.

HS : Quay khoâng ñoàng boä.

HS : Töø thoâng qua khung daây bieán thieân.

HS : Moät doøng ñieän caûm öùng.

HS : Moät moment löïc nam khung daây quay

HS : Quay theo chieàu quay cuûa töø tröôøng

ñeå laøm giaûm toác ñoä bieán thieân cuûa töø thoâng

qua khung ?

HS :Nhoû hôn

HS : Nhôø coù hieän töôïng caûm öùng ñieän töø

vaø taùc duïng cuûa ñieän tröôøng quay.

GV : Khi quay moät nam chaâm quanh moät

truïc, töø tröôøng do nam chaâm gaây ra coù ñaëc

ñieåm gì ?

GV : Neáu ñaët giöõa hai cöïc cuûa nam chaâm

hình chöõ U ñang quay ñeàu moät kim nam

chaâm thì kim nam chaâm seõ nhö theá naøo ?

GV : Neáu ñaët giöõa hai cöïc cuûa nam chaâm

hình chöõ U ñang quay ñeàu moät khung daây

daãn kín thì kim nam chaâm seõ nhö theá naøo

GV : Töø tröôøng quay laøm cho töø thoâng qua

khung daây nhö theá naøo ?

GV : Luùc naøy trong khung daây xuaát hieän

caùi gì ?

GV : Töø tröôøng quay taùc duïng leân doøng

ñieän khung daây nhö theá naøo ?

GV : Theo ñònh luaät Lenxô, khung daây

quay theo chieàu nhö theá naøo ?

GV : Vaän toác cuûa khung daây so vôùi vaän toác

goùc cuûa töø tröôøng nhö theá naøo ?

GV : Nhôø caùi gì maø khung daây quay vaø

sinh coâng.

- 5 -

Hoaït ñoäng 3 :

HS : Boá trí leäch nhau 1/3 voøng troøn vôùi

maïng ñieän ba pha.

HS : Cuøng bieân ñoä, cuøng taàn soá, nhöng

leäch pha nhau 2π/3.

HS : Coù phöông naèm theo truïc cuoän daây vaø

bieán ñoåi tuaàn hoaønvôùi cuøng taàn soá goùc ω

nhöng leäch pha nhau 2π/3

HS : Coù ñoä lôùn khoâng ñoåi vaø quay trong

maët phaúng song sonh vôùi ba truïc cuoän daây

vôùi vaän toác goùc baèng ω.

Hoaït ñoäng 4 :

HS : Coù ba cuoän daây gioáng nhau quaán treân

ba loõi saét boá trí leäch nhau 1/3 voøng troøn.

HS : Roâto laø moät hình truï taïo bôûi nhieàu laù

theùp moûng gheùp laïi. Trong caùc raõnh xeû ôû

maët ngoaøi roâto coù ñaët caùc thanh kim loaïi.

Hai ñaàu moãi thanh ñöôïc noái vaøo caùc vaønh

kim loaïi taïo thaønh moät chieác loàng. Loàng

naøy caùch ñieän vôùi loõi theùp vaø coù taùc duïng

nhö nhieàu khung daây ñoàng truïc leäch nhau.

HS : Coù vaän toác goùc baèng taàn soá goùc cuûa

doøng ñieän.

HS : Taùc duïng leân caùc khung daây ôû roâto

caùc momen löïc laøm roâto quay vôùi vaän toác

nhoû hôn vaän toác quay cuûa töø tröôøng

HS : Ñeå laøm quay caùc maùy khaùc.

GV : Ñeå taïo ra töø tröôøng quay ba cuoän daây

gioáng nhau ñöôïc boá trí nhö theá naøo ?

GV : Neâu ñaëc ñieåm cuûa ba doøng ñieän xuaát

hieän trong ba cuoän daây ?

GV : Moãi cuoän daây gaây ra ôû vuøng xung

quanh truïc O moät töø tröôøng nhö theá naøo ?

GV : Vectô caûm öùng töø B toång hôïp taïi O coù

ñaëc ñieåm gì ?

GV : Höôùng daãn hoïc sinh quan saùt moâ hình

vaø traû lôøi ?

GV : Stato coù caáu taïo nhö theá naøo ?

GV : Höôùng daãn hoïc sinh quan saùt moâ hình

vaø traû lôøi ?

GV : Roâto coù caáu taïo nhö theá naøo ?

GV : Khi maéc caùc cuoän daây ôû stato vôùi

nguoàn ñieän ba pha, töø tröôøng quay taïo

thaønh coù ñaëc ñieåm gì ?

GV : Töø tröôøng quay naøy coù taùc duïng gì ?

GV : Chuyeån quay cuûa roâto ñöôïc söû duïng

ñeå laøm gì ?

IV / NOÄI DUNG :

1. Nguyeân taéc hoaït ñoäng

a) Töø tröôøng quay. Söï quay ñoàng boä

Khi quay moät nam chaâm quanh moät truïc, töø tröôøng do nam chaâm gaây ra coù caùc

ñöôøng söùc töø quay trong khoâng gian. Ñoù laø moät töø tröôøng quay. Neáu ñaët giöõa hai cöïc cuûa

moät nam chaâm hình chöõ U moät kim nam chaâm vaø quay ñeàu nam chaâm chöõ U thì kim nam

chaâm quay theo vôùi cuøng vaän toác goùc. Ta noùi kim nam chaâm quay ñoàng boä vôùi töø tröôøng.

b) Söï quay khoâng ñoàng boä

- 6 -

Thay kim nam chaâm baèng moät khung daây daãn kín. Khung naøy coù theå quay quanh truïc

xx’ truøng vôùi truïc quay cuûa nam chaâm. Neáu quay ñeàu nam chaâm ta thaáy khung daây quay

theo cuøng chieàu, ñeán moät luùc naøo ñoù khung daây cuõng quay ñeàu nhöng vôùi vaän toác goùc nhoû

hôn vaän toác goùc cuûa nam chaâm. Do khung daây vaø töø tröôøng quay vôùi caùc vaän toác goùc khaùc

nhau neân ta noùi chuùng quay khoâng ñoàng boä vôùi nhau. Nhôø coù hieän töôïng caûm öùng ñieän töø

vaø taùc duïng cuûa töø tröôøng quay maø khung daây quay vaø sinh coâng cô hoïc. Ñoäng cô hoaït

ñoäng döïa theo nguyeân taéc noùi treân goïi laø ñoäng cô khoâng ñoàng boä.

2. Taïo ra töø tröôøng quay baèng doøng ñieän ba pha.

Töø tröôøng quay coù theå ñöôïc taïo ra baèng doøng ñieän ba pha nhö sau : Maéc ba cuoän daây

gioáng nhau, boá trí leäch nhau 1/3 voøng troøn vôùi maïng ñieän ba pha.

Trong ba cuoän daây coù ba doøng ñieän cuøng bieân ñoä, cuøng taàn soá nhöng leäch pha nhau

2

3

π

. Moãi cuoän daây ñeàu gaây ôû vuøng xung quanh truïc O moät töø tröôøng maø caûm öùng töø coù

phöông naèm doïc theo truïc cuoän daây vaø bieán ñoåi tuaàn hoaøn vôùi cuøng taàn soá ω nhöng leäch

pha nhau

2

3

π

.

3. Caáu taïo vaø hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô khoâng ñoàng boä ba pha

Ñoäng cô khoâng ñoàng boä ba pha coù hai boä phaän chính :

- Stato coù ba cuoän daây gioáng nhau quaán treân ba loõi saét boá trí leäch nhau 1/3 voøng troøn.

- Roâto laø moät hình truï taïo bôûi nhieàu laù theùp moûng gheùp laïi. Trong caùc raõnh xeû ôû maët ngoaøi

roâto coù ñaët caùc thanh kim loaïi. Hai ñaàu moãi thanh ñöôïc noái vaøo caùc vaønh kim loaïi taïo thaønh

moät chieác loàng (Hình 43.4). Loàng naøy caùch ñieän vôùi loõi theùp vaø coù taùc duïng nhö nhieàu

khung daây ñoàng truïc leäch nhau. Roâto noùi treân ñöôïc goïi laø roâto loàng soùc.

Hình 43.4 Loàng kim loaïi cuûa moät roâto loàng soùc.

Khi maéc caùc cuoän daây ôû stato vôùi

nguoàn ñieän ba pha, töø tröôøng quay taïo thaønh

coù vaän toác goùc baèng taàn soá goùc cuûa doøng

ñieän. Töø tröôøng qua taùc duïng leân caùc khung

daây ôû roâto caùc momen löïc laøm roâto quay vôùi

vaän toác nhoû hôn vaän toác quay cuûa töø tröôøng.

Chuyeån ñoäng quay cuûa roâto ñöôïc söû duïng ñeå

laøm quay caùc maùy khaùc.

Hieäu suaát cuûa ñoäng cô ñöôïc xaùc ñònh

baèng tæ soá giöõa coâng suaát cô hoïc höõu ích Pi

maø ñoäng cô sinh ra vaø coâng suaát tieâu thuï P

cuûa ñoäng cô.

V / CUÛNG COÁ VAØ DAËN DOØ :

Traû lôøi caâu hoûi 1, 2, 3 vaø laøm baøi taäp 1, 2

Xem baøi 44

- 7 -

Tieát 57 :

Baøi 44 : CHÆNH LÖU DOØNG ÑIEÄN XOAY CHIEÀU

MAÙY BIEÁN THEÁ

TRUYEÀN TAÛI ÑIEÄN

I / MUÏC TIEÂU :

• Naém ñöôïc nguyeân taéc chænh löu vaø veõ ñöôïc maïch chính löu duøng ñioât baùn daãn.

• Naém ñöôïc nguyeân taéc hoaït ñoäng, caáu taïo vaø caùc ñaëc ñieåm cuûa maùy bieán theá.

• Hieåu nguyeân taéc chung cuûa söï truyeàn taûi ñieän ñi xa.

• Giaûi ñöôïc caùc baøi taäp ñôn giaûn veà bieán theá vaø truyeàn taûi ñieän.

II / CHUAÅN BÒ :

1 / Giaùo vieân :

Ñioât, moâ hình maùy bieán theá, sô ñoà veõ tröôùc caùc maïch chænh löu vaø doøng ñieän

sau chænh löu.

2 / Hoïc sinh :

Xem laïi kieán thöùc veà ñioât, loõi saét trong caùc maùy phaùt ñieän, truyeàn taûi ñieän

naêng trong ñôøi soáng haèng ngaøy.

III / GÔÏI YÙ VEÀ TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY – HOÏC :

Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân

Hoaït ñoäng 1 :

HS : Neâu ñònh nghóa trong saùch giaùo khoa

HS : Duïng cuï cho doøng ñieän qua chæ coù

moät chieàu, veõ kyù hieäu, chæ chieàu cuûa doøng

ñieän.

HS : Maéc sô ñoà maïch ñieän 44.1

HS : uAB > 0

HS : Doøng moät chieàu nhaáp nhoâ.

Hoaït ñoäng 2 :

HS : Maéc sô ñoà maïch ñieän 44.3

HS : Hoïc sinh nhìn hình moâ taû

HS : Hoïc sinh nhìn hình moâ taû

GV : Phöông phaùp chænh löu doøng ñieän

xoay chieàu laø gì ?

GV : Haõy cho bieát tính chaát, kyù hieäu cuûa

ñioát ? ñænh cuûa tam giaùc chæ caùi gì ?

GV : Höôùng daãn hoïc sinh maéc sô ñoà maïch

ñieän ?

GV : Khi naøo ñioát môùi cho doøng ñieän ñi

qua ?

GV : Quan saùt vaø neâu nhaän xeùt ñöôøng bieåu

dieãn cöôøng ñoä doøng ñieän sau khi chænh löu

moät nöõa chu kyø ?

GV : Höôùng daãn HS maéc sô ñoà maïch ñieän

GV : Khi uAB > 0 doøng ñieän chaïy theo

chieàu naøo ?

GV : Khi uAB > 0 doøng ñieän chaïy theo

chieàu naøo ?

- 8 -

HS : Cuøng chieàu.

Hoaït ñoäng 3 :

HS : Hoïc sinh neâu ñònh nghóa ?

HS : Quan saùt hieän vaät, moâ hình hoaëc baèng

tranh aûnh.

HS : Hai voøng daây

HS : Soá voøng khaùc nhau, quaán treân loõi saét,

loõi saét goàm caùc laù theùp moûng gheùp caùch

ñieän vôùi nhau, laøm baèng ñoàng coù ñieän trôû

nhoû vaø caùch ñieän vôùi loõi.

HS : Noái vôùi nguoàn ñieän.

HS : Noái vôùi taûi tieâu thuï.

Hoaït ñoäng 4 :

HS : Khi boû qua söï maát maùt töø thoâng.

HS : Khi boû qua ñieän trôû cuûa caùc cuoän daây.

HS : Khi hao phí naêng löôïng trong bieán theá

coù theå boû qua.

Hoaït ñoäng 5 :

HS : Tìm hieåu yù nghóa vaät lyù cuûa caùc ñaïi

löôïng R, P, U, cos ϕ , ∆P

HS : Giaûm R cuûa ñöôøng daây, thay ñoåi U

GV : Em coù nhaän xeùt gì veà chieàu doøng

ñieän ñi qua R trong hai tröôøng hôïp treân ?

GV : Maùy bieán theá laø gì ?

GV : GV cho hoïc sinh quan saùt caùc loaïi

maùy bieán theá thöôøng duøng trong ñôøi soáng

hoaëc trong kó thuaät baèng hieän vaät, moâ hình

hoaëc baèng tranh aûnh.

GV : Maùy bieán theá coù maáy voøng daây ?

GV : Hai cuoän daây coù ñaëc ñieåm gì ?

GV : Caùc voøng daây ñöôïc quaán ôû ñaâu ?

GV : Loõi saét naøy ñöôïc caáu taïo nhö naøo ?

GV : Caùc cuoän daây ñöôïc caáu taïo nhö theá

naøo ?

GV : Theá naøo laø cuoän sô caáp ?

GV : Theá naøo laø cuoän thöù caáp ?

GV : Khi naøo vieát ñöôïc coâng thöùc 1 1

2 2

E n

E n

=

GV :Khi naøo vieát ñöôïc coâng thöùc 1 1

2 2

U n

U n

=

GV :Khi naøo vieát ñöôïc coâng thöùc 1 2

2 1

U I

U I

=

ñuùng

GV : Höôùng daãn hoïc sinh thaønh laäp bieåu

thöùc : ∆P = R

2

2

( cos )

P

U ϕ

GV : Coù maáy caùch giaûm ∆P ?

IV / NOÄI DUNG :

1. Chænh löu doøng ñieän xoay chieàu

Phöông phaùp chænh löu doøng ñieän xoay chieàu laø phöông phaùp bieán ñoåi doøng ñieän

xoay chieàu thaønh doøng ñieän moät chieàu.

a) Chænh löu moät nöûa chu kì.

Chæ ôû nhöõng nöûa chu kì coù uAB > 0 thì ñioât môùi cho doøng ñi qua.

- 9 -

Hình 44.2 Ñöôøng bieåu dieãn cöôøng ñoä doøng ñieän sau khi chænh löu moät nöûa chu kì

b) Chænh löu hai nöûa chu kì

Trong moät nöûa chu kì uAB > 0, caùc ñioát D2 vaø D4 khoâng cho doøng ñi qua. Doøng ñieän

chaïy theo ñöôøng AMNRQPB. Trong nöûa chu kì tieáp theo, uAB < 0, caùc ñioât D1 vaø D3 khoâng

cho doøng ñi qua. Doøng ñieän chaïy theo ñöôøng BPNRQMA.

Hình 44.4 Ñöôøng bieåu dieãn cöôøng ñoä doøng ñieän sau khi chænh löu hai nöûa chu kì

2. Maùy bieán theá

Maùy bieán theá laø thieát bò laøm vieäc döïa treân hieän töôïng caûm öùng ñieän töø, duøng ñeå taêng

hoaëc giaûm hieäu ñieän theá xoay chieàu maø khoâng laøm thay ñoåi taàn soá cuûa noù.

a) Caáu taïo vaø nguyeân taéc hoaït ñoäng

Maùy bieán theá goàm hai cuoän daây coù soá voøng khaùc nhau quaán treân moät loõi saét kín. Loõi

thöôøng laøm baèng caùc laù saét hoaëc theùp pha silic, gheùp caùch ñieän vôùi nhau ñeå giaûm hao phí

ñieän naêng do doøng Phu-coâ. Caùc cuoän daây thöôøng laøm baèng ñoàng ñeå coù ñieän trôû nhoû vaø

ñöôïc caùch ñieän vôùi loõi.

Moät trong hai cuoän cuûa maùy bieán theá ñöôïc noái vôùi nguoàn ñieän xoay chieàu, ñöôïc goïi

laø cuoän sô caáp. Cuoän thöù hai ñöôïc noái vôùi taûi tieâu thuï, ñöôïc goïi laø cuoän thöù caáp. Doøng ñieän

xoay chieàu chaïy trong cuoän sô caáp gaây ra töø thoâng bieán thieân qua cuoän thöù caáp, laøm xuaát

hieän trong cuoän thöù caáp moät suaát ñieän ñoäng xoay chieàu. Neáu maïch thöù caáp kín thì coù doøng

ñieän chaïy trong cuoän thöù caáp.

b) Söï bieán ñoåi hieäu ñieän theá vaø cöôøng ñoä doøng ñieän qua maùy bieán theá.

Suaát ñieän ñoäng caûm öùng trong moãi cuoän daây tæ leä vôùi soá voøng daây cuûa noù :

1 1

2 2

e n

e n

= (44.1)

1 1

2 2

n

n

=

E

E

(44.2)

U1 = E1, U2 = E2

1 1

2 2

U n k

U n

= = (44.3)

- 10 -