18 CDTN tieu thu san pham va doanh thu tieu thu tai tong cong ty rau qua, nong san viet nam

Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp khoa tµi chÝnh doanh nghiÖp

Ch¬ng I

Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ tiªu thô s¶n phÈm vµ

doanh thu tiªu thô cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n￾íc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng

I. Tiªu thô s¶n phÈm vµ doanh thu

1. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm tiªu thô s¶n phÈm trong doanh nghiÖp.

Tiªu thô s¶n phÈm lµ qu¸ tr×nh ®¬n vÞ b¸n xuÊt giao hµng ho¸, s¶n phÈm

cho ®¬n vÞ mua vµ ®¬n vÞ mua thanh to¸n tiÒn hµng hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n tiÒn

hµng theo gi¸ tho¶ thuËn.

§óng trªn gãc ®é lu©n chuyÓn vèn th× tiªu thô s¶n phÈm lµ qu¸ tr×nh chuyÓn

ho¸ vèn tõ h×nh th¸i vËt chÊt sang h×nh th¸i tiÒn tÖ, lµm cho vèn trë l¹i tr¹ng th¸i

ban ®Çu khi nã bíc vµo mçi chu kú s¶n xuÊt míi. Qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn vèn thÓ

hiÖn theo s¬ ®å sau:

Trong c¶ qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn trªn, giai ®o¹n 3 lµ giai ®o¹n biÕn c¸c s¶n

phÈm ®· ®îc t¹o ra thµnh hµng ho¸ hay cßn gäi lµ giai ®o¹n lu th«ng. Nh vËy, tiªu

thô s¶n phÈm lµ kh©u cuèi cïng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. ChØ cã th«ng

qua kh©u nµy, vèn tõ h×nh th¸i hiÖn vËt míi trë thµnh vèn díi h×nh th¸i tiÒn tÖ.

Khi s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô doanh nghiÖp sÏ cã mét kho¶n thu

nhËp, cßn gäi lµ doanh thu tiªu thô s¶n phÈm. Doanh thu tiªu thô s¶n phÈm kh«ng

®ång nhÊt víi tiÒn b¸n hµng. TiÒn b¸n hµng chØ ®îc x¸c nhËn khi doanh nghiÖp

tiªu thô s¶n phÈm ®· thu ®îc tiÒn vÒ, cßn doanh thu tiªu thô ®îc x¸c ®Þnh ngay c¶

khi kh¸ch hµng cha tr¶ tiÒn hµng nhng ®· chÊp nhËn thanh to¸n sè tiÒn ®ã. Trong

trêng hîp cã c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu vµ tiÒn b¸n hµng cßn kh¸c nhau c¶ vÒ

mÆt lîng. Khi ®ã tiÒn b¸n hµng chØ lµ mét phÇn cña doanh thu tiªu thô s¶n phÈm t-

¬ng øng víi sè tiÒn mµ kh¸ch hµng thanh to¸n cho doanh nghiÖp.

TrÇn khang 1

TLL§

T - H §TL§ …. S¶n xuÊt …. H’ - T ’

SL§

Giai ®o¹n 1 Giai ®o¹n 2 Giai ®o¹n 3

Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp khoa tµi chÝnh doanh nghiÖp

Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh hoµn thµnh tiªu thô s¶n phÈm lµ khi doanh nghiÖp thu ®-

îc tiÒn b¸n hµng hoÆc nhËn ®îc giÊy b¸o chÊp nhËn thanh to¸n tiÒn hµng theo gi¸

®· tho¶ thuËn.

ViÖc x¸c ®Þnh ®óng thêi ®iÓm tiªu thô cã ý nghÜa rÊt quan träng. Nã gióp

doanh nghiÖp nh×n nhËn ®óng thùc tr¹ng t×nh h×nh tiªu thô s¶n phÈm. Tõ ®ã, doanh

nghiÖp t×m c¸ch h¹n chÕ nh©n tè tiªu cùc, ph¸t huy nh©n tè tÝch cùc trong qu¶n lý

ho¹t ®éng tiªu thô. Khi x¸c ®Þnh ®óng thêi ®iÓm th× tÝnh doanh thu sÏ cã c¬ së ®Ó

®¸nh gi¸ t×nh h×nh sö dông vËt t, tiÒn vèn trong s¶n xuÊt, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ s¶n xuÊt

kinh doanh trong kú.

2. Doanh thu vµ néi dung doanh thu tiªu thô s¶n phÈm cña doanh nghiÖp

2.1. Doanh thu cña doanh nghiÖp

Khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng, c¸c doanh nghiÖp ph¶i bá ra mét sè vèn ®Çu t vµo

lÜnh vùc kinh doanh nµo ®ã, sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh doanh nghiÖp sÏ cã doanh

thu. Tõ gãc ®é cña doanh nghiÖp, cã thÓ thÊy r»ng doanh thu cña doanh nghiÖp

trong n¨m tµi chÝnh lµ toµn bé c¸c kho¶n tiÒn thu ®îc do c¸c ho¹t ®éng trong kú

mang l¹i. Doanh thu cña doanh nghiÖp bao gåm doanh thu tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt

kinh doanh, tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ tõ c¸c ho¹t ®éng bÊt thêng.

+ Doanh thu tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt chÝnh lµ kho¶n doanh thu vÒ tiªu thô s¶n

phÈm, hµng ho¸, dÞch vô mµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt hoÆc cung øng trong kú.

+ Doanh thu tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh bao gåm nh÷ng kho¶n thu do ®Çu t tµi

chÝnh (kinh doanh vÒ vèn ) mang l¹i.

+Doanh thu tõ ho¹t ®éng bÊt thêng lµ doanh thu c¸c ho¹t ®éng kh«ng thêng

xuyªn nh thu vÒ thanh lý, nhîng b¸n tµi s¶n cè ®Þnh, gi¸ trÞ c¸c vËt t, tµi s¶n thõa

trong s¶n xuÊt, c¸c kho¶n nî v¾ng chñ ho¨c nî kh«ng ai ®ßi…

Doanh thu cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi toµn bé ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp.

Tríc hÕt, doanh thu lµ nguån quan träng ®Ó ®¶m b¶o trang tr¶i c¸c kho¶n chi phÝ

ho¹t ®éng kinh doanh, ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp cã thÓ t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n

còng nh t¸i s¶n xuÊt më réng, lµ nguån tµi chÝnh ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ thùc

hiÖn nghÜa vô víi nhµ níc, cã thÓ tham gia gãp khÈu phÇn, tham gia liªn doanh,

liªn kÕt víi c¸c ®¬n vÞ kh¸c… NÕu doanh thu kh«ng ®ñ ®¶m b¶o cho c¸c kho¶n chi

phÝ bá ra th× doanh nghiÖp sÏ gÆp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh. T×nh tr¹ng nµy kÐo dµi sÏ

lµm cho doanh nghiÖp kh«ng thÓ ho¹t ®éng b×nh thêng vµ tÊt yÕu sÏ ®i tíi ph¸ s¶n.

TrÇn khang 2

Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp khoa tµi chÝnh doanh nghiÖp

Trong ba bé phËn doanh thu nãi trªn, doanh thu tiªu thô s¶n phÈm cña ho¹t

®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ quan träng nhÊt, ®Æc biÖt lµ ®èi víi doanh nghiÖp s¶n

xuÊt s¶n phÈm. Ta cÇn ®i s©u nghiªn cøu bé phËn doanh thu nµy ®Ó cã ®¸nh gi¸ ®-

îc t×nh h×nh tiªu thô s¶n phÈm cña doanh nghiÖp.

2.2. Néi dung doanh thu tiªu thô s¶n phÈm cña doanh nghiÖp

Doanh thu tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô lµ toµn bé sè tiÒn b¸n s¶n

phÈm hµng ho¸, cung øng dÞch vô sau khi ®· trõ ®i c¸c kho¶n gi¶m trõ theo quy

®Þnh vµ ®îc kh¸ch hµng chÊp nhËn thanh to¸n. Trong doanh thu tiªu thô cßn bao

gåm c¶ phÇn trî gi¸ khi thùc hiÖn viÖc cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô theo yªu cÇu

cña Nhµ níc vµ gi¸ trÞ c¸c s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô ®em lµm quµ tÆng, quµ

biÕu cho c¸c ®¬n vÞ kh¸c, hoÆc ®Ó tiªu dïng trong néi bé doanh nghiÖp.

Doanh thu ph¶i ®îc tÝnh c¨n cø vµo gi¸ thÞ trêng cña s¶n phÈm ë thêi ®iÓm

b¸n hµng, cung øng dÞch vô.

C¸c kho¶n lµm gi¶m doanh thu cÇn ®îc x¸c ®Þnh râ theo quy chÕ qu¶n lý ®Ó

tÝnh to¸n ®óng ®¾n doanh thu tiªu thô trong kú. Bao gåm c¸c kho¶n:

+ Gi¶m gi¸ hµng b¸n: lµ sè tiÒn ngêi b¸n gi¶m trõ cho ngêi mua trªn gi¸ ®·

tho¶ thuËn do hµng mua kÐm phÈm chÊt, kh«ng ®óng quy c¸ch mÉu m·, thêi h¹n

ghi trªn hîp ®ång mua b¸n hoÆc u ®·i kh¸ch hµng mua s¶n phÈm, hµng ho¸ dÞch

vô cña doanh nghiÖp víi khèi lîng lín.

Kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n ph¶i ®îc ghi râ trong hîp ®ång kinh tÕ vµ ho¸ ®¬n

b¸n hµng, kho¶n nµy chØ tÝnh cho sè lîng hµng ho¸ b¸n trong kú vµ ph¶i ®¶m b¶o

doanh nghiÖp kinh doanh cã l·i.

+ TrÞ gi¸ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i : lµ gi¸ trÞ tÝnh theo gi¸ thanh to¸n cña sè hµng

ho¸, dÞch vô doanh nghiÖp ®· tiªu thô bÞ kh¸ch hµng tr¶ l¹i do vi ph¹m c¸c ®iÒu

kho¶n trong hîp ®ång nh: hµng kÐm phÈm chÊt, sai quy c¸ch, chñng lo¹i…

Hµng ho¸ bÞ tr¶ l¹i ph¶i cã v¨n b¶n cña ngêi mua ghi râ sè lîng, ®¬n gi¸ vµ

gi¸ trÞ cña l« hµng bÞ tr¶ l¹i kÌm theo chøng tõ nhËp l¹i kho cña l« hµng nãi trªn.

§Ó qu¶n lý doanh thu tiªu thô chóng ta cÇn ph¶i x¸c ®Þnh c¸c néi dung c¸c

thµnh phÇn cña nã.ViÖc ph©n chia doanh thu tiªu thô cña doanh nghiÖp cã thÓ dùa

trªn nhiÒu tiªu thøc

+ Dùa trªn tiªu thøc tiªu thô bªn trong hay bªn ngoµi doanh nhiÖp, doanh

thu tiªu thô ®îc chia thµnh hai néi dung:

TrÇn khang 3

Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp khoa tµi chÝnh doanh nghiÖp

 Doanh thu b¸n hµng ra ngoµi lµ nh÷ng bé phËn doanh thu cã ®îc do tiªu

thô s¶n phÈm cña doanh nghiÖp cho nh÷ng ®¬n vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp víi doanh

nghiÖp.

 Doanh thu b¸n hµng néi bé cã ®îc do b¸n s¶n phÈm cña doanh nghiÖp

cho c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc h¹ch to¸n phô thuéc víi doanh nghiÖp hoÆc c¸c c¸ nh©n

trong néi bé doanh nghiÖp.

+ Dùa vµo ph©n lo¹i s¶n phÈm tiªu thô, doanh thu tiªu thô s¶n phÈm cña

doanh nghiÖp gåm:

 Doanh thu tiªu thô c¸c s¶n phÈm chÝnh. VÝ dô: doanh nghiÖp s¶n xuÊt

kinh doanh døa chÕ biÕn th× doanh thu tiªu thô døa chÕ biÕn c¸c lo¹i lµ nguån

doanh thu chÝnh.

 Doanh thu tiªu thô c¸c s¶n phÈm phô. VÝ dô: doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh

doanh døa chÕ biÕn th× doanh thu tiªu thô døa th«, c¸c lo¹i n«ng s¶n, rau qu¶ kh¸c

lµ nguån doanh thu phô.

Muèn qu¶n lý tèt vµ chñ ®éng trong c«ng t¸c tiªu thô s¶n phÈm, doanh

nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh lËp kÕ ho¹ch doanh thu tiªu thô s¶n phÈm. ChØ tiªu kÕ ho¹ch

nµy cßn lµ môc tiªu phÊn ®Êu vµ ®Þnh híng cho c¸c ho¹t ®éng trong kú cña doanh

nghiÖp

Vµo quý 4 hµng n¨m, doanh nghiÖp lËp kÕ ho¹ch tiªu thô, x¸c ®Þnh chi tiÕt

theo quý hay kú kinh doanh phï hîp víi ®Æc ®iÓm kinh doanh cña mçi doanh

nghiÖp.

C¨n cø ®Ó lËp kÕ ho¹ch doanh thu tiªu thô lµ dùa vµo c¸c ®¬n ®Æt hµng, c¸c

hîp ®ång kinh doanh ®· ®îc ký kÕt, t×nh h×nh thÞ trêng vµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña

doanh nghiÖp. Dùa vµo sè lîng s¶n phÈm vµ gi¸ b¸n ®¬n vÞ s¶n phÈm kú kÕ ho¹ch

ta cã thÓ x¸c ®Þnh chØ tiªu doanh thu kÕ ho¹ch:

T = ∑ (Sti x Gt )

Trong ®ã:

T : doanh thu tiªu thô s¶n phÈm kÕ ho¹ch.

Sti : sè lîng s¶n phÈm tiªu thô cña tõng lo¹i kú kÕ ho¹ch.

Gt : gi¸ b¸n ®¬n vÞ s¶n phÈm.

i : lo¹i s¶n phÈm tiªu thô.

TrÇn khang 4

Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp khoa tµi chÝnh doanh nghiÖp

KÕ ho¹ch doanh thu cã quan hÖ chÆt chÏ víi kÕ ho¹ch s¶n xuÊt vµ lµ

ph¬ng híng cho viÖc ph©n phèi s¶n phÈm tiªu thô theo thêi ®iÓm kh¸c nhau.

II. Sù cÇn thiÕt ®Èy m¹nh tiªu thô s¶n phÈm vµ t¨ng doanh thu trong c¸c doanh nghiÖp nhµ níc hiÖn nay

1. XuÊt ph¸t tõ ý nghÜa vai trß cña tiªu thô s¶n phÈm vµ doanh thu

S¶n phÈm ®îc tiªu thô chøng tá s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®îc thÞ trêng

chÊp nhËn, ®ång thêi thÓ hiÖn sù ®ãng gãp cña doanh nghiÖp víi nÒn kinh tÕ. Tiªu

thô s¶n phÈm sÏ t¹o ra doanh thu, cã doanh thu lµm c¬ së cho qu¸ tr×nh ph©n phèi

tµi chÝnh, bï ®¾p c¸c chi phÝ bá ra, thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt vµ lµm nghÜa vô tµi

chÝnh víi nhµ níc, doanh nghiÖp míi cã thÓ gi¶i quyÕt 3 mÆt lîi Ých: lîi Ých cña

doanh nghiÖp, lîi Ých cña ngêi lao ®éng vµ lîi Ých cña c¸c tæ chøc kh¸c (nhµ níc,

ngêi cho vay…).

§Èy m¹nh tiªu thô s¶n phÈm lµm t¨ng doanh thu, t¨ng lîi nhuËn kh«ng

nh÷ng lµ diÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng, ®Çu t ®æi míi

d©y truyÒn c«ng nghÖ, më rréng quy m« s¶n xuÊt mµ cßn lµ ®iÒu kiÖn ®Ó t¨ng thu

nhËp cho ngêi lao ®éng, t¨ng c¸c ho¹t ®éng phóc lîi cña doanh nghiÖp.

Tiªu thô lµ kh©u cuèi cïng ®Ó ®ång vèn quay vÒ h×nh th¸i gi¸ trÞ ban dÇu.

Tiªu thô s¶n phÈm nhanh chãng, kÞp thêi võa gãp phÇn tiÕt kiÖm c¸c kh¶n chi phÝ

b¸n hµng, chi phÝ b¶o qu¶n… võa ®Èy nhanh tèc ®é lu©n chuyÓn vèn, nhÊt lµ vèn lu

®éng.Vèn lu ®éng cã ®Æc ®iÓm lµ bá toµn bé mét lÇn vµo chu kú s¶n xuÊt kinh

doanh, nÕu kh«ng hoµn thµnh c«ng t¸c tiªu thô th× vèn lu ®éng bÞ ø ®äng, ®Ó kÐo

dµi th× vèn lu ®éng bÞ gi¶m dÇn. V× vËy c«ng t¸c tiªu thô s¶n phÈm cã ý nghÜa

quan träng trong sö dông vµ b¶o toµn vèn.

Kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ trêng, c¸c doanh nghiÖp ®Òu sö dông vèn vay

vµ ®· vay vèn th× doanh nghiÖp ph¶i chÞu l·i, sè l·i nµy lín dÇn theo thêi h¹n tr¶

nî. Tiªu thô s¶n phÈm ®îc thùc hiÖn tèt sÏ gióp doanh nghiÖp thanh to¸n c¸c

kho¶n nî ®óng h¹n, cñng cè uy tÝn cña doanh nghiÖp trong quan hÖ víi tæ chøc

cho vay.

Tiªu thô s¶n phÈm thùc hiÖn ®îc th× lu th«ng tiÒn tÖ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó

doanh nghiÖp ®ãng gãp vaß ng©n s¸ch nhµ níc th«ng qua nghÜa vô nép thuÕ. §Èy

m¹nh tiªu thô s¶n phÈm, t¨ng doanh thu, t¨ng lîi nhuËn th× doanh nghiÖp sÏ ®ãng

TrÇn khang 5