10 van cau hoi vi sao.pdf

10 v n câu h i vì sao? ạ ỏ

Đ o Sip thu c châu Á hay châu Âu? ả ộ

- Thu c châu Á. Hòn đ o Đ a Trung H i này b Th Nhĩ Kỳ và Hy l p chi m đóng m i ộ ả ở ị ả ị ổ ạ ế ỗ

bên m t n a (9250 km2 , 735000 dân) ộ ử

· L c đ a nào đ c phát hi n g n đây nh t? ụ ị ượ ệ ầ ấ

- Châu Úc. Ng i Anh đã tìm ra châu l c này th k th 17. Ng i Úc ch y u g c Anh, ườ ụ ế ỷ ứ ườ ủ ế ố

h s ng nh ng vùng ven bi n trù phú còn sâu trong đ t li n ph n l n là sa m c. ọ ố ở ữ ể ấ ề ầ ớ ạ

· Qu c gia nào nh nh t th gi i v di n tích? ố ỏ ấ ế ớ ề ệ

- Toà thánh Vatican đ c thành l p năm 1929 ch r ng 0,44 km2 và có kho ng 1000 dân, ượ ậ ỉ ộ ả

n m gi a th đô Roma c a Italia. ằ ữ ủ ủ

· Thành ph châu Âu nào đ c g i là thành ph vĩnh c u? ố ượ ọ ố ử

- Thành ph Roma, th đô Italia, đ c xây d ng t 750 tr. CN (còn g i là La mã). T m t ố ủ ượ ự ừ ọ ừ ộ

thành ph nh bé nó đã tr thành m t v ng qu c La mã kh ng l chi m mi n b c Phi, ố ỏ ở ộ ươ ố ổ ồ ể ề ắ

xung quanh Đ a Trung H i, và Nam Âu làm thu c đ a. ị ả ộ ị

· Vĩ tuy n 38 chia bán đ o nào làm đôi và cho bi t tên c a hai qu c gia hình thành? ế ả ế ủ ố

- Nó chia bán đ o Tri u tiên năm 1945 thành B c Tri u tiên và Hàn qu c. ả ề ắ ề ố

· Đ o Korsika (Cooc) thu c n c nào? ả ộ ướ

- Thu c Pháp, đây là quê h ng c a Napoleon, ng i hùng ng tr châu Âu th k 18. ộ ươ ủ ườ ự ị ế ỷ

· C ng nào l n nh t Đông Á? ả ớ ấ

- C ng Th ng h i c a Trung qu c. ả ượ ả ủ ố

· H n i đ a nào sâu nh t th gi i? ồ ộ ị ấ ế ớ

- H Bai can, h n c ng t c a Nga g n biên gi i Mông c , sâu 1700 m. ồ ồ ướ ọ ủ ầ ớ ổ

· B n hãy cho bi t tên c a ba đ i d ng! ạ ế ủ ạ ươ

Thái bình d ng (180 tri u km2, Đ i tây d ng (106 tri u km2) n đ d ng (75 tri u ươ ệ ạ ươ ệ Ấ ộ ươ ệ

km2)

· Đ o St. Helena n m đâu? ả ằ ở

- N m gi a Đ i tây d ng , kho ng 3000 km cách b bi n phía tây c a Angola. Napoleon ằ ữ ạ ươ ả ờ ể ủ

b đ y và ch t đây. ị ầ ế ở

· Ng i ta g i vùng r ng vành đai Siberi là gì? ườ ọ ừ

` R ng Taiga. Th c v t đây ch y u là cây lá kim. R ng này có kích th c r t l n ừ ự ậ ở ủ ế ừ ướ ấ ớ

4800km X 1000 km.

· Thành ph Venedig c a Ý g m bao nhiêu đ o? ố ủ ồ ả

- 118 đ o. Đó là m t thành ph đ c bi t vì đ ng ph là kênh r ch sông ngòi , ph ng ả ộ ố ặ ệ ườ ố ạ ươ

ti n giao thông là tàu thuy n ch không ph i ô tô. ệ ề ứ ả

· Năm 79 tr. CN th m ho núi l a và đ ng đ t đã phá hu hoàn toàn hai thành ph ả ạ ử ộ ấ ỷ ố

La mã. Tên hai thành ph y là gì? ố ấ

```- Pompeji và Herculaneum.

`· T i sao ng i ta g i dân da đ là Indianer? ạ ườ ọ ỏ

- Columbus d n chi n thuy n đ n n đ đ tìm châu báu, nh ng ông đã tìm ra m t châu ẫ ế ề ế Ấ ộ ể ư ộ

l c khác mà không bi t. Ông v n đinh ninh đó là n đ nên ông g i th dân đó là ụ ế ẫ Ấ ộ ọ ổ ở

Indianer (ng i n). ườ Ấ

· Tên c a thành ph Köln th i La mã là gì? ủ ố ờ

- Colonia Agippina. H i đó Köln và Bonn bây gi là thu c đ a c a La mã. Năm 9 sau CN ồ ờ ộ ị ủ

ng i Germanen đ i th ng quân La mã và Köln đ c gi i phóng t đ y. ườ ạ ắ ượ ả ừ ấ

· Hãy k tên 4 n c l n nh t v di n tích! ể ướ ớ ấ ề ệ

- Liên bang Nga, Trung qu c, Canada, Brazil. ố

Babylon n m đâu? ằ ở

Bên b sông Euphrat phía nam thành ph Bat đa (Irak). Babylon có m t th i văn minh vào ờ ố ộ ờ

lo i b c nh t th gi i , song song v i các n n văn minh Ai c p c đ i. ạ ậ ấ ế ớ ớ ề ậ ổ ạ

· Chim cánh c t (Pinguin) s ng đâu? ụ ố ở

- châu Nam c c, còn B c c c có g u tr ng. Ở ự ở ắ ự ấ ắ

· Brazil nói ti ng gì? ế

- H nói ti ng B đào nha. Ph n l n các n c khác Nam M nói ti ng Tây ban nha. ọ ế ồ ầ ớ ướ ở ỹ ế

· N c nào n m gi a Pháp và Tây ban nha? ướ ằ ữ

- N c Andora (DT: 453 km2, 65000 dân) ướ

· Sông nào dài nh t châu Âu? ấ

- Sông Volga c a Nga, dài 3700 km, đ ra bi n Kaspie. ủ ổ ể

· Thành ph Istabul tr c kia có tên là gì? ố ướ

- Konstantinopel và Byzanz th i còn là thu c đ a c a La mã. Thành ph này cũng là th đô ờ ộ ị ủ ố ủ

c a v ng qu c Đông La mã. La mã h i đó quá r ng l n nên ph i chi thành đông và tây ủ ươ ố ồ ộ ớ ả

La mã đ chi n đ u ch ng quân Nguyên t Mông c sang và quân Germanen t ph ng ể ế ấ ố ừ ổ ừ ươ

b c xu ng. ắ ố

· Khi m i thành l p, thành ph New York c a M có tên là gì? ớ ậ ố ủ ỹ

- New Amsterdam. Lúc đ u ng i Hà lan chi m và đ t tên theo th đô c a m u qu c. Sau ầ ườ ế ặ ủ ủ ẫ ố

này b quân Anh chi m l i và đ i thành New York. ị ế ạ ổ

· Đ nh núi cao nh t dãy An p tên là gì? ỉ ấ ơ

- Đó là đ nh Mont Blanc, cao 4007 m , n m gi a biên gi i Pháp và Ý. ỉ ằ ữ ớ

· Đ nh núi cao nh t th gi i tên là gì? ỉ ấ ế ớ

- Everest (Nepal) cao 8840 m trên dãy Himalaya. Ng i ta g i vùng này là nóc nhà th ườ ọ ế

gi i. ớ

· Kinh tuy n g c (kinh tuy n s 0) đi qua Greenwich. Đ a danh này n m đâu? ế ố ế ố ị ằ ở

`- Nó là m t qu n c a th đô Luân đôn. ộ ậ ủ ủ

· N c nào có nhi u núi l a nh t th gi i? ướ ề ử ấ ế ớ

- N c Ai x len (Island) gi a Đ i tây d ng. Ph n l n nh ng ng n núi là núi l a. Ngoài ướ ơ ữ ạ ươ ầ ớ ữ ọ ử

ra đây còn có nh ng m ch n c nóng phun lên t lòng đ t (Geysir). Ng i ta t n d ng ở ữ ạ ướ ừ ấ ườ ậ ụ

ngu n nhi t t nhiên này đ trông rau và s i m. ồ ệ ự ể ưở ấ

· Tr c năm 1868, th đô Nh t tên là gì? ướ ủ ậ

- Kyoto, t 1868 chuy n v Tokyo. ừ ể ề

· Bi n nào m n nh t th gi i? ể ặ ấ ế ớ

- Bi n H ng h i (Rotes Meer) v i hàm l ng mu i 4%. Đ c bi t bi n ch t (Totes Meer) ể ồ ả ớ ượ ố ặ ệ ể ế

m n g p 10 l n n c Đ a Trung H i nên không sinh v t nào s ng n i (bi n ch t). ặ ấ ầ ướ ở ị ả ậ ố ổ ể ế

Ng i không bi t b i v n n i trên m t n c. Ng i ta dùng bùn p mu i hàng t năm ườ ế ơ ẫ ổ ặ ướ ườ ướ ố ỷ

v tr c đ đ p lên c th , ch a đ c m t s b nh. ề ướ ể ắ ơ ể ữ ượ ộ ố ệ

· Châu l c nào nh nh t th gi i? ụ ỏ ấ ế ớ

- Châu Úc (9 tri u km2), châu Âu nh th hai (10 tri u km2) ệ ỏ ứ ệ

· T l đ t li n chi m bao nhiêu ph n trăm b m t trái đ t? ỷ ệ ấ ề ế ầ ề ặ ấ

- Đ t 30%, bi n 70% ấ ể

· Tên c a con sông dài nh t th gi i là gì? ủ ấ ế ớ

- Sông Nil châu Phi, dài 6600 km, b t ngu n t Trung phi và đ ra Đ a trung h i. Con ở ắ ồ ừ ổ ị ả

s ng này là món quà c a thiên nhiên t ng cho Ai c p. ố ủ ặ ậ

· Cho bi t tên sa m c l n nh t th gi i! ế ạ ớ ấ ế ớ

`- Sa m c Sahara mi n b c châu Phi (chi m 174 di n tích châu Phi). C kho ng 50 ạ ở ề ắ ế ệ ứ ả

năm, sa m c này l i ti n ch ng 200 km xu ng phía nam. ạ ạ ế ừ ố

· Bán đ o nào l n nh t th gi i? ả ớ ấ ế ớ

- Bán đ o A r p. Trên bán đ o này có các n c A r p xê út, Jemen, Oman, CH A r p ả ậ ả ướ ậ ậ

th ng nh t, Cô oét) ố ấ

· Đ ng xích đ o dài bao nhiêu? ườ ạ

- Đ ng xích đ o dài kho ng 40.000 km chia trái đ t thành b c bán c u và nam bán c u. ườ ạ ả ấ ắ ầ ầ

· Băng đ o có di n tích bao nhiêu? ả ệ

- 2175600 km2. Đ o này thu c Đan m ch, quanh năm tuy t ph . N i đây xu t hi n núi ả ộ ạ ế ủ ơ ấ ệ

băng, tr t xu ng bi n gây nguy hi m cho tàu thuy n (Titanic là m t ví d ) ượ ố ể ể ề ộ ụ

· Thành ph nào n m gi a hai l c đ a? ố ằ ữ ụ ị

- Thành ph Istanbul c a Th nhĩ kỳ n m gi a châu Á và châu Âu. Hai l c đ a đ c n i ố ủ ổ ằ ữ ụ ị ượ ố

v i nhau b ng nh ng chi c c u qua eo bi n ch r ng kho ng 150m. ớ ằ ữ ế ầ ể ỉ ộ ả

· Sông nào có l ng n c nhi u nh t th gi i? ượ ướ ề ấ ế ớ

- Sông Amazonas Nam M , nó cũng là con sông r ng nh t th gi i, có nh ng ch đ n ở ỹ ộ ấ ế ớ ữ ỗ ế

300 km.

· Sri Lanka tr c kia có tên là gì? ướ

- Ceylon. Đó là m t đ o v nh Băng ga len ( n đ d ng). ộ ả ở ị Ấ ộ ươ

· Mũi c c nam c a Argentina tên là gì? ự ủ

- Đ t l a. Ng i ta g i n i này là t n cùng c a th gi i. Phía đông là qu n đ o Falkland ấ ử ườ ọ ơ ậ ủ ế ớ ầ ả

(Anh) n i x y ra chi n s tranh ch p 1982 gi a Anh và Argentina. Trên đ o có 2000 dân, ơ ả ế ự ấ ữ ả

bà Th t ng Anh Thatcher đã g i 5000 thu quân l c chi n đ l y l i đ o. ủ ướ ử ỷ ụ ế ể ấ ạ ả

· Sa m c Victoria n m đâu? ạ ằ ở

- N m mi n nam n c Úc. ằ ở ề ướ

· Washington n m bên b sông nào? ằ ở

`- Sông Potomac

· Qu ng tr ng Wenzel n m thành ph nào? ả ườ ằ ở ố

`- Thành ph Praha c a Ti p kh c. Đây là qu ng tr ng bi u t ng c a th đô. ố ủ ệ ắ ả ườ ể ượ ủ ủ

· Thành ph nào có Cung đi n mùa đông? ố ệ

- Thành ph St. Petersburg ( Leningrad x a kia). Tên St. Petersburg đ c công nh n sau ố ư ượ ậ

khi Liên xô s p đ . ụ ổ

`· Capitol có thành ph nào? ở ố

- Roma (Italia) và Washington (M ) Ở ỹ

· Thành ph nào l n nh t n c Úc? ố ớ ấ ướ

- Sydney, thành ph tuy t đ p bên b bi n. ố ệ ẹ ờ ể

· Sông Themse đ ra bi n nào? ổ ể

`- Bi n b c (Nordsee), sông này ch y qua Luân đôn. ể ắ ả

· Di n tích b m t trái đ t bao nhiêu? ệ ề ặ ấ

- 510 tri u km2 ệ

· H n c ng t l n nh t th gi i có tên là gì? ồ ướ ọ ớ ấ ế ớ

- Lake Superior b c M (biên gi i Canada và M ) ở ắ ỹ ớ ỹ

· Tên c a r ng núi cao nh t Nam M là gì? ủ ặ ấ ỹ

`- R ng Anden ch y d c b bi n Thái bình d ng t Trung M đ n Đ t l a. ặ ạ ọ ở ể ươ ừ ỹ ế ấ ử

· Hãy cho bi t tên con sông dài nh t châu Á! ế ấ

- Sông Tr ng giang Trung qu c. ườ ở ố

· Hãy cho bi t tên con sông dài nh t b c M ! ế ấ ắ ỹ

`- Sông Mississippi M . ở ỹ

· Tên c a sa m c l n nh t châu Á là gì? ủ ạ ớ ấ

`- Sa m c Go bi Mông c . ạ ở ổ

· Tên c a đ nh núi n i ti ng Hy l p là gì? ủ ỉ ổ ế ở ạ

- Đ nh Olymp, Ng i Hy l p c đ i coi đây là ch c a các v th n. ỉ ườ ạ ổ ạ ỗ ở ủ ị ầ

T i sao trên lá c Olympic l i có năm vòng tròn? ạ ờ ạ

Đ i h i th d c th thao long tr ng và có quy mô l n nh t trên th gi i là Th v n h i ạ ộ ể ụ ể ọ ớ ấ ế ớ ế ậ ộ

Olympic. M i khi khai m c Th v n h i Olympic, trên h i tr ng bao gi cũng ph i kéo ỗ ạ ế ậ ộ ộ ườ ờ ả

lên lá c Th v n h i. Vì trên lá c này có in năm cái vòng, cho nên nó cũng đ c g i là ờ ế ậ ộ ờ ượ ọ

c “năm vòng tròn”. ờ

Lá c năm vòng tròn đã đ c thi t k năm 1913, theo ý ki n c a Ch t ch U ban ờ ượ ế ế ế ủ ủ ị ỷ

Olympic Qu c t , ông Cubectanh. Năm 1914, nó đã đ c s d ng l n đ u tiên t i Đ i ố ế ượ ử ụ ầ ầ ạ ạ

h i Đ i bi u Olympic c hành Paris, n c Pháp. Lá c Olympic làm b ng v i màu ộ ạ ể ử ở ướ ờ ằ ả

tr ng không vi n, thêu năm vòng tròn v i ba vòng bên trên màu xanh, đen, đ , còn hai ắ ề ớ ỏ

vòng bên d i màu vàng và màu l c, l n l t x p t trái sang ph i. ướ ụ ầ ượ ế ừ ả

Ông Cubectanh đã ch n năm màu này vì đây là màu qu c kỳ c a các n c tham gia cu c ọ ố ủ ướ ộ

v n đ ng Olympic th i b y gi . ậ ộ ờ ấ ờ

V sau ng i ta l i có m t cách gi i thích khác v màu s c c a năm cái vòng, cho r ng ề ờ ạ ộ ả ề ắ ủ ằ

năm cái vòng này t ng tr ng cho năm l c đ a trên th gi i: màu xanh t ng tr ng cho ượ ư ụ ị ế ớ ượ ư

châu Âu, màu vàng t ng tr ng cho châu Á, màu đen t ng tr ng cho châu Phi, màu l c ượ ư ượ ư ụ

t ng tr ng cho châu Đ i D ng, còn màu đ t ng tr ng cho châu M . ượ ư ạ ươ ỏ ượ ư ỹ

Vì tính r ng ng i ta có th có nh ng cách gi i thích khác nhau v lá c năm cái vòng, ằ ườ ể ữ ả ề ờ

cho nên năm 1979 t t p chí Olympic, U ban Olympic Qu c t đã chính th c nêu rõ r ng ờ ạ ỷ ố ế ứ ằ

d a theo hi n ch ng Olympic, ý nghĩa c a năm cái vòng này là t ng tr ng cho s đoàn ự ế ươ ủ ượ ư ự

k t gi a năm l c đ a, đ ng th i t ng tr ng cho tinh th n thi đua công b ng th ng th n ế ữ ụ ị ồ ờ ượ ư ầ ằ ẳ ắ

và h u ngh gi a các v n đ ng viên toàn th th gi i đ n t p trung t i Th v n h i ữ ị ữ ậ ộ ể ế ớ ế ậ ạ ế ậ ộ

Olympic.

B t đ u Th v n h i Olympic l n th 7, khi khai m c Th v n h i Olympic, bao gi ắ ầ ế ậ ộ ầ ứ ạ ế ậ ộ ờ

cũng c hành nghi th c đ i bi u thành ph ch nhà c a Th v n h i l n này đem lá c ử ứ ạ ể ố ủ ủ ế ậ ộ ầ ờ

Olympic trao cho th tr ng thành ph t ch c Th v n h i Olympic l n sau. Ti p đó ị ưở ố ổ ứ ế ậ ộ ầ ế

thành ph này s gi lá c t i phòng chính c a toà th chính, r i b n năm sau s l i c ố ẽ ữ ờ ạ ủ ị ồ ố ẽ ạ ử

hành m t nghi th c nh th . ộ ứ ư ế

V n Lý Tr ng Thành có đúng là m t v n d m hay không? ạ ườ ộ ạ ặ

Tr ng Thành là m t trong nh ng công trình vĩ đ i nh t trong l ch s th gi i và cũng là ườ ộ ữ ạ ấ ị ử ế ớ

ni m t hào c a nhân dân Trung Qu c. Tr ng Thành g i đ y đ là V n Lý Tr ng ề ự ủ ố ườ ọ ầ ủ ạ ườ

Thành. V y có th t nó dài m t v n s m không? ậ ậ ộ ạ ặ

Th t ra V n Lý Tr ng Thành g m nhi u đo n Tr ng Thành n i li n v i nhau do các ậ ạ ườ ồ ề ạ ườ ố ề ớ

n c ch h u đã xây d ng h n hai ngàn năm tr c đây. ướ ư ầ ự ơ ướ

Trong hai th i Chi n Qu c và Xuân Thu, chi n tranh luôn luôn n ra, các n c ch h u ờ ế ố ế ổ ướ ư ầ

mu n ch ng l i l n nhau đã xây d ng nh ng đo n Tr ng Thành t i các n i có hình th ố ố ạ ẫ ự ữ ạ ườ ạ ơ ế

hi m y u nh m phòng v cũng nh ngăn ch n s c t n công t các n c khác. ể ế ằ ệ ư ặ ứ ấ ừ ướ

Đ n năm 251 tr c Công nguyên, T n Thu Hoàng th ng nh t toàn cõi Trung Qu c, m t ế ướ ầ ỷ ố ấ ố ộ

m t ông ra l nh phá b các b c t ng thành tr c kia d ng lên gi a các n c; m t khác, ặ ệ ỏ ứ ườ ướ ự ữ ướ ặ

nh m ngăn ch n k binh Hung Nô mi n B c xâm l c xu ng mi n Nam, ông ra l nh ằ ặ ỵ ở ề ắ ượ ố ề ệ

n i li n các đo n Tr ng Thành ph ng B c c a ba n c T n, Tri u, Yên. Ngoài ra ố ề ạ ườ ở ươ ắ ủ ướ ầ ệ

còn c ng c và kéo dài đ hoàn thành b c Tr ng Thành c a nhà T n, b t đ u t phía ủ ố ể ứ ườ ủ ầ ắ ầ ừ

Tây t Lâm Thao (nay là huy n Mân t nh Cam Túc), phía Đông kéo dài t i Liêu Đông, ừ ệ ở ỉ ớ

v i chi u dài h n m t v n d m Trung Qu c, v sau đ c g i là V n Lý Tr ng Thành. ớ ề ơ ộ ạ ặ ố ề ượ ọ ạ ườ

Công trình này đã đ c ti n hành v i quy mô c c kỳ l n. Th i b y gi đã đi u đ ng t i ượ ế ớ ự ớ ờ ấ ờ ề ộ ớ

h n năm m i v n dân công và ph i m t h n m i năm m i hoàn thành, r t nhi u nhân ơ ươ ạ ả ấ ơ ườ ớ ấ ề

công đã ch có đi mà không có v . ỉ ề

Truy n thuy t v nàng M ch Kh ng khóc đ Tr ng Thành chính là đã n y sinh trong ề ế ề ạ ươ ổ ườ ả

th i kỳ này. V sau nhi u tri u đ i đã tu s a và xây d ng thêm Tr ng Thanh, trong đó ờ ề ề ề ạ ử ự ườ

hai tri u đ i Hán và Minh ti n hành v i quy mô l n nh t. Tr ng Thành mà ngày nay ề ạ ế ớ ớ ấ ườ

chúng ta trông th y là Tr ng Thành xây d ng vào đ i Minh, nó b t đ u t S n H i ấ ườ ự ờ ắ ầ ừ ơ ả

Quan thu c t nh Hà B c, ch y ngang qua Hà B c, B c Kinh, S n Tây, N i Mông, Thi m ộ ỉ ắ ạ ắ ắ ơ ộ ể

Tây, Ninh H , Cam Túc, t ng c ng b y t nh, khu t tr và thành ph tr c thu c, kéo dài ạ ổ ộ ả ỉ ự ị ố ự ộ

sáu ngàn b y trăm km t c là h n m i ba ngàn d m Trung Qu c ả ứ ơ ườ ặ ố

Th gi i có bao nhiêu dân t c? ế ớ ộ

Trung Qu c có 56 dân t c. Có ng i cho r ng Trung Qu c có th là qu c gia có nhi u ố ộ ườ ằ ố ể ố ề

dân t c nh t th gi i, kỳ th c không ph i nh th . châu Á, n u tính các qu c gia có ộ ấ ế ớ ự ả ư ế Ở ế ố

h n 50 dân t c thì còn có n Đ , Philippin, Indonesia. Nghe nói Indonesia có 150 dân t c. ơ ộ Ấ ộ ộ

Qu c gia có nhi u dân t c nh t th gi i là Nijenia, có t i 250 dân t c l n nh v i h n 80 ố ề ộ ấ ế ớ ớ ộ ớ ỏ ớ ơ

tri u ng i, chi m 1/8 t ng s dân t c trên th gi i. ệ ườ ế ổ ố ộ ế ớ

Nói tóm l i trên th gi i có bao nhiêu dân t c? Theo nh ng th ng kê ch a đ y đ , con s ạ ế ớ ộ ữ ố ư ầ ủ ố

ch ng 2000. ừ

S l ng nhân kh u c a các dân t c trên th gi i khác nhau r t xa. Dân t c l n nh t lên ố ượ ẩ ủ ộ ế ớ ấ ộ ớ ấ

t i nghìn tri u, dân t c nh nh t ch có vài ch c ng i. B y dân t c có t ng s nhân ớ ệ ộ ỏ ấ ỉ ụ ườ ả ộ ổ ố

kh u lên t i quá 100 tri u ng i là ng i Hán, ng i Inđuxtan, ng i M ng i ẩ ớ ệ ườ ườ ườ ườ ỹ ườ

Bănggan, ng i Nga, ng i Nh t, ng i Braxin, 60 dân t c có nhân kh u t 10 tri u, 92 ườ ườ ậ ườ ộ ẩ ừ ệ

dân t c có nhân kh u t m i v n đ n m t tri u. Nhân kh u các dân t c khác không có ộ ẩ ừ ườ ạ ế ộ ệ ẩ ộ

đ m i v n. ủ ườ ạ

T ng s các dân t c châu Á là trên m t nghìn, đ i khái chi m n a t ng dân s trên th ổ ố ộ ở ộ ạ ế ử ổ ố ế

gi i, châu Á là đ i l c có nhi u dân t c nh t trên th gi i, châu Âu c tính có 170 dân ớ ạ ụ ề ộ ấ ế ớ ướ

t c, kho ng 20 qu c gia c b n ch có m t dân t c. ộ ả ố ơ ả ỉ ộ ộ

“Chi n tranh l nh” là gì? ế ạ

Sau khi Chi n tranh th gi i II k t thúc, trong tình hình chính tr th gi i đã x y ra m t s ế ế ớ ế ị ế ớ ả ộ ự

thay đ i r t l n: phe t b n ch nghĩa ph ng Tây do các n c M , Anh, Pháp đ ng đ u ổ ấ ớ ư ả ủ ươ ướ ỹ ứ ầ

và phe xã h i ch nghĩa ph ng Đông do Liên Xô cũ đ ng đ u, vì có ni m tin chính tr ộ ủ ươ ứ ầ ề ị

khác nhau, cho nên có thái đ thù đ ch v i nhau. Nh ng s c m nh quân s c a c hai bên ộ ị ớ ư ứ ạ ự ủ ả

đ u h t s c to l n. V i vài tri u quân và vài ngàn đ u đ n h t nhân, n u đem s c m nh ề ế ứ ớ ớ ệ ầ ạ ạ ế ứ ạ

quân s này ra s d ng thì bên nào cũng có th tiêu di t đ c đ i ph ng đ n vài l n, vì ự ử ụ ể ệ ượ ố ươ ế ầ

th ch ng có ai dám s d ng s c m nh quân s đ phát đ ng chi n tranh. Tuy nhiên bên ế ẳ ử ụ ứ ạ ự ể ộ ế

nào cũng mu n làm cho đ i ph ng b suy y u, đi t i tan v , cho nên t t c các th đo n ố ố ươ ị ế ớ ỡ ấ ả ủ ạ

bên ngoài ph m vi quân s đ u đ c s d ng. ạ ự ề ượ ử ụ

Các th đo n này bao g m: phong to kinh t , không đ cho các tài li u kinh t quan ủ ạ ồ ả ế ể ệ ế

tr ng l t vào tay đ i ph ng, c n tr s phát tri n kinh t c a đ i ph ng; t n công v ọ ọ ố ươ ả ở ự ể ế ủ ố ươ ấ ề

chính tr , v n d ng m i công c đ tuyên truy n đ t n công vào các đi m y u c a đ i ị ậ ụ ọ ụ ể ề ể ấ ể ế ủ ố

ph ng, đánh vào lòng dân c a đ i ph ng; phá ho i, l t đ , đào t o gián đi p ti n hành ươ ủ ố ươ ạ ậ ổ ạ ệ ế

các ho t đ ng phá ho i; ch y đua trang b quân s , không ng ng tăng c ng các ho t ạ ộ ạ ạ ị ự ừ ườ ạ

đ ng quân s , ra s c phát tri n các vũ khí mũi nh n, luôn luôn mu n làm cho s c m nh ộ ự ứ ể ọ ố ứ ạ

quân s c a mình h n đ c đ i ph ng. ự ủ ơ ượ ố ươ

Tuy c hai phe đ u ch a tr c ti p n súng, nh ng th t ra c hai phe đ u đang n m trong ả ề ư ự ế ổ ư ậ ả ề ằ

m t tr ng thái chi n tranh, chi n tranh có th n ra b t c lúc nào. Th ng ngh s M ộ ạ ế ế ể ổ ấ ứ ượ ị ỹ ỹ

Becna Baluc đã m nh danh tr ng thái này là chi n tranh l nh, đ phân bi t v i chi n ệ ạ ế ạ ể ệ ớ ế

tranh nóng trong đó có dùng pháo th t và đ n th t. ậ ạ ậ

Đ u nh ng năm 90 c a th k XX, Liên Xô cũ tan rã, do đó các n c Đông Âu tr i qua ầ ữ ủ ế ỷ ướ ả

nh ng bi n đ ng to l n, cái g i là phe ph ng Đông không còn t n t i n a. T đ y tr đi ữ ế ộ ớ ọ ươ ồ ạ ữ ừ ấ ở

chi n tranh l nh cũng đã k t thúc. ế ạ ế

T i sao vĩ tuy n 38 tr thành đ ng phân gi i gi a B c Tri u Tiên và Hàn Qu c? ạ ế ở ườ ớ ữ ắ ề ố

Cu i th k XIX, Nh t B n đem quân xâm l c chi m Tri u Tiên. Năm 1910, Nh t B n ố ế ỷ ậ ả ượ ế ề ậ ả

c ng b c Tri u Tiên ký “Đi u c Hàn - Nh t”, quy đ nh toàn b ch quy n c a Tri u ưỡ ứ ề ề ướ ậ ị ộ ủ ề ủ ề

Tiên vĩnh vi n b chuy n nh ng cho Nh t B n. T đ y Tri u Tiên bi n thành thu c đ a ễ ị ể ượ ậ ả ừ ấ ề ế ộ ị

c a Nh t B n. ủ ậ ả

Sau khi chi n tranh th gi i II bùng n , Nh t B n ký k t liên minh v i phát xít Đ c và ế ế ớ ổ ậ ả ế ớ ứ

Italia, đ ng th i gây ra cu c chi n tranh châu Á và Thái Bình D ng tháng 11 năm ồ ờ ộ ế ở ươ

1943, nh ng ng i đ ng đ u các n c Trung Qu c, M , Anh tuyên b Cairô r ng s ữ ườ ứ ầ ướ ố ỹ ố ằ ẽ

đu i Nh t B n ra kh i t t c các vùng đát mà n c này xâm chi m, trong đó có vi c làm ổ ậ ả ỏ ấ ả ướ ế ệ

cho Tri u Tiên đ c đ c l p t do. ề ượ ộ ậ ự

Do s c g ng chung c a các l c l ng ch ng phát xít t t c các n c, tháng 8 năm ự ố ắ ủ ự ượ ố ở ấ ả ướ

1945, Nh t B n tuyên b đ u hàng vô đi u ki n. Căn c vào hi p đ nh đã ký k t, quân ậ ả ố ầ ề ệ ứ ệ ị ế

đ i M và quân đ i Liên Xô cũ cùng ti p thu s đ u hàng c a quân đ i Nh t B n ộ ỹ ộ ế ự ầ ủ ộ ậ ả ở

Tri u Tiên. Còn v khu v c ti p thu s đ u hàng thì h i b y gi đã quy t đ nh l y vĩ ề ề ự ế ự ầ ồ ấ ờ ế ị ấ

tuy n 38 đ B c làm đ ng phân gi i: quân đ i Nh t B n phía Nam vĩ tuy n này s ế ộ ắ ườ ớ ộ ậ ả ở ế ẽ

đ u hàng quân đ i M , còn quân đ i Nh t B n phía B c thì s đ u hàng quân đ i c a ầ ộ ỹ ộ ậ ả ở ắ ẽ ầ ộ ủ

Liên Xô cũ.

H i b y gi vi c xác đ nh vĩ tuy n 38 đ B c làm đ ng phân gi i không có ý nghĩa ồ ấ ờ ệ ị ế ộ ắ ườ ớ

chính tr hay quân s gì c , ch ng qua ch vì vĩ tuy n này n m trung b n c Tri u ị ự ả ẳ ỉ ế ằ ở ộ ướ ề

Tiên, làm cho hai khu v c ti p thu l i đ u hàng c a quân đ i Nh t B n đ i khái b ng ự ế ạ ầ ủ ộ ậ ả ạ ằ

nhau mà thôi. Ngoài ra căn c vào hi p ngh thì sau khi ti p thu đ u hàng, M và Liên Xô ứ ệ ị ế ầ ỹ

ph i t ch c m t U ban Liên h p giúp cho Tri u Tiên thành l p m t chính ph lâm th i, ả ổ ứ ộ ỷ ợ ề ậ ộ ủ ờ

nh ng vì gi a hai n c M và Liên Xô v n còn t n t i nhi u v n đ quan tr ng ch a ư ữ ướ ỹ ẫ ồ ạ ề ấ ề ọ ư

nh t trí, cho nên đ n năm 1948 v n ch a thành l p đ c chính ph lâm th i c a Tri u ấ ế ẫ ư ậ ượ ủ ờ ủ ề

Tiên.

Tháng 8 năm 1948, t i mi n Nam Tri u Tiên thành l p n c Dân qu c Đ i Hàn. Tháng 9 ạ ề ề ậ ướ ố ạ

năm y, mi n B c Tri u Tiên thành l p n c C ng hoà dân ch Nhân dân Tri u Tiên. ấ ở ề ắ ề ậ ướ ộ ủ ề

Vì đây là hai chính ph có tính ch t không gi ng nhau cho nên khó c hành đ c cu c ủ ấ ố ử ượ ộ

ph thông đ u phi u toàn dân t c. ổ ầ ế ộ

Tháng 6 năm 1950, cu c n i chi n Tri u Tiên bùng n , quân Liên hi p qu c do M ộ ộ ế ở ề ổ ệ ố ỹ

đ ng đ u, đem ng n chi n tranh đ t lên b sông áp L c. Quân Chí nguy n nhân dân ứ ầ ọ ế ố ờ ụ ệ

Trung Qu c và Quân đ i nhân dân Tri u Tiên cùng đánh cho bè lũ xâm l c ph i lui v vĩ ố ộ ề ượ ả ề

tuy n 38. ế

Đ n năm 1953, trên vĩ tuy n 38 đã ký k t hi p đ nh đình chi n và hai bên vĩ tuy n 38 ế ề ế ệ ị ế ở ế

l p nên khu phi quân s r ng 2 km. Th t không ai có th ng r ng đ ng phân gi i ti p ậ ự ộ ậ ể ờ ằ ườ ớ ế

thu s đ u hàng năm đó c a quân đ i Nh t B n l i có th tr thành gi i tuy n chia c t ự ầ ủ ộ ậ ả ạ ể ở ớ ế ắ

lâu dài B c Tri u Tiên và Nam Tri u Tiên. ắ ề ề

Ng i Ixraen có ph i là ng i Do Thái không? ườ ả ườ

Nh c đ n Ixraen, ng i ta th ng nghĩ đ n ng i Do Thái ho c các mâu thu n và xung ắ ế ườ ườ ế ườ ặ ẫ

đ t gi a ng i Do Thái và ng i R p. Xu th chung th ng th ng nh t v i ng i ộ ữ ườ ườ Ả ậ ế ườ ố ấ ớ ườ

Ixraen v i ng i Do Thái. Đi u này hoàn toàn không đúng. ớ ườ ề

Ixraen v n là m t n c Tây Á. Cũng nh t t c các qu c gia khác trên th gi i, nh ng ố ộ ướ ư ấ ả ố ế ớ ữ

ng i đ n t t p sinh s ng trên lãnh th Ixraen không thu c v m t dân t c hay ch ng ườ ế ụ ậ ố ổ ộ ề ộ ộ ủ

t c nào đó. Ixraen có kho ng 80% ng i Do Thái và ch ng 20% ng i R p. ộ ả ườ ừ ườ Ả ậ

Có l b n s h i t i sao ng i Ixraen và ng i R p th ng đánh nhau mà n c Ixraen ẽ ạ ẽ ỏ ạ ườ ườ Ả ậ ườ ướ

l i có nh ng ng i qu c dân là ng i R p? ạ ữ ườ ố ườ Ả ậ

S dĩ nh v y là vì Ixraen n m trên vùng đ t Palextin thu c bán đ o R p. Tr c công ở ư ậ ằ ấ ộ ả Ả ậ ướ

nguyên n i này đã t ng là v ng qu c c a ng i Do Thái, nh ng b t đ u t th k XVII ơ ừ ươ ố ủ ườ ư ắ ầ ừ ế ỷ

sau Công nguyên, l i tr thành m t b ph n c a đ qu c R p. Ng i R p tràn sang ạ ở ộ ộ ậ ủ ế ố Ả ậ ườ Ả ậ

và đã đ i đ i ki p ki p s ng trên vùng đ t này. Tháng năm năm 1948, ng i Do Thái ờ ờ ế ế ố ấ ườ

quay v và thành l p nhà n c Ixraen. Ng i Do Thái đã thành l p qu c gia trên vùng đ t ề ậ ướ ườ ậ ố ấ

c trú c a ng i R p, vì th không th không gi l i m t b ph n ng i R p. ư ủ ườ Ả ậ ế ể ữ ạ ộ ộ ậ ườ Ả ậ

L ch s đã d y cho chúng ta bi t r ng các cu c chi n tranh t x a đ n nay đ u là th ị ử ạ ế ằ ộ ế ừ ư ế ề ủ

đo n tranh quy n đo t v gi a các t p đoàn th ng tr , vì th hoàn toàn không th nói r ng ạ ề ạ ị ữ ậ ố ị ế ể ằ

ng i Do Thái và ng i R p không th ti p c n đ c v i nhau. ườ ườ Ả ậ ể ế ậ ượ ớ

T i sao b n Qu c xã mu n tiêu di t dân t c Do Thái? ạ ọ ố ố ệ ộ

Trong cu c chi n tranh th gi i II, Đ c Qu c xã âm m u th ng tr toàn th gi i, m t m t ộ ế ế ớ ứ ố ư ố ị ế ớ ộ ặ

s d ng vũ l c, m t m t tuyên truy n ch nghĩa ch ng t c, t c là h c thuy t v dân t c ử ụ ự ộ ặ ề ủ ủ ộ ứ ọ ế ề ộ

siêu đ ng. Chúng cho r ng dân t c German dòng dõi chính th ng c a ng i Arian th ng ẳ ằ ộ ố ủ ườ ượ

đ ng, còn ng i Do Thái là ch ng t c h đ ng nh t. Do đó Đ c Qu c xã coi vi c tiêu ẳ ườ ủ ộ ạ ẳ ấ ứ ố ệ

di t ng i Do Thái là m t m c tiêu ch y u. ệ ườ ộ ụ ủ ế

T i sao ng i Do Thái l i b coi là ch ng t c h đ ng nh t? Trên ph ng di n l ch s ạ ườ ạ ị ủ ộ ạ ẳ ấ ươ ệ ị ử

ng i Do Thái cũng nh t t c các dân t c khác, có n n văn hoá r c r và lâu đ i. Nh ng ườ ư ấ ả ộ ề ự ỡ ờ ữ

năm 63 tr c Công nguyên, ng i Do Thái xâm l c. T đó ph n l n ng i Do Thái b ướ ườ ượ ừ ầ ớ ườ ị

xua đu i, ph i s ng l u l c kh p n i trên th gi i. ổ ả ố ư ạ ắ ơ ế ớ

Ng i Do Thái có m t đông nh t châu Âu. N i đây h b coi là nh ng k vô gia c , ườ ặ ấ ở ơ ọ ị ữ ẻ ư

lang b t và b khinh r . ạ ị ẻ

Khi s ng lang b t kh p n i nh v y, ng i Do Thái ph n nhi u v n gi đ c b n s c ố ạ ắ ơ ư ậ ườ ầ ề ẫ ữ ượ ả ắ

dân t c c v tín ng ng tôn giáo l n ngôn ng và phong t c t p quán. ộ ả ề ưỡ ẫ ữ ụ ậ

Giai đo n Trung th k , ng i Do Thái s ng t i các qu c gia Thiên Chúa giáo b coi là ạ ế ỷ ườ ố ạ ố ị

dân d giáo, ph i ch u nhi u s b c h i r t tàn kh c ị ả ị ề ự ứ ạ ấ ố

Sang th i kỳ c n đ i, cùng v i s ti n b c a khoa h c k thu t và s phát tri n c a ch ờ ậ ạ ớ ự ế ộ ủ ọ ỹ ậ ự ể ủ ủ

nghĩa T b n, trong dân t c Do Thái đã xu t hi n nh ng nhân v t ki t xu t, đ c bi t là ư ả ộ ấ ệ ữ ậ ệ ấ ặ ệ

trong lĩnh v c tài chính, công th ng và văn hoá. Vì th nên m c đ nh t đ nh, h đã c i ự ươ ế ứ ộ ấ ị ọ ả

thi n đ c hoàn c nh s ng c a mình. V i b n Qu c xã theo thuy t ch ng t c th ng ệ ượ ả ố ủ ớ ọ ố ế ủ ộ ượ

đ ng thì đi u này là không th ch p nh n đ c. Theo chúng, dân t c Do Thái vĩnh vi n là ẳ ề ể ấ ậ ượ ộ ễ

lũ ng i h đ ng. Nh ng năm 30 c a th k XX, cùng v i s bành tr ng c a ch nghĩa ườ ạ ẳ ữ ủ ế ỷ ớ ự ướ ủ ủ

đ qu c, vi c ng i Do Thái b b c h i đã đ t t i m c kh ng khi p. Th t ra cách nói ế ố ệ ườ ị ứ ạ ạ ớ ứ ủ ế ậ

c a b n Qu c xã v cái g i là dân t c th ng đ ng ch là cái c h t s c hoang đ ng ủ ọ ố ề ọ ộ ượ ẳ ỉ ớ ế ứ ườ

n n ra đ nh m tiêu di t ng i Do Thái mà thôi. ặ ể ằ ệ ườ

T ng th ng M có ph i do nhân dân M tr c ti p b u ra hay không? ổ ố ỹ ả ỹ ự ế ầ

Chúng ta đ c báo th y c b n năm m t l n, m i khi có đ t b u c T ng th ng thì nh ng ọ ấ ứ ố ộ ầ ỗ ợ ầ ử ổ ố ữ

ứ ử ộ ả ủ ả ộ ề ả ớ ố ng c viên thu c Đ ng Dân ch và Đ n C ng hoà đ u ph i t i các bang trong toàn qu c

đ phát bi u v n đ ng tranh c , và cu i cùng còn ph i có m t cu c b phi u tuy n c ể ể ậ ộ ử ố ả ộ ộ ỏ ế ể ử

trong toàn qu c. Vì th ng i ta cho r ng T ng th ng M là nhân dân M tr c ti p b u ố ế ườ ằ ổ ố ỹ ỹ ự ế ầ

ra. Th c ra tình hình l i không ph i nh th . ự ạ ả ư ế

Theo m t lu t tuy n c , c tri M ch tr c ti p b u ra hai lo i ng i. M t là ngh vi n ộ ậ ể ử ử ỹ ỉ ự ế ầ ạ ườ ộ ị ệ

Qu c h i và hai là nh ng ng i đ c g i là ng i tuy n c . ố ộ ữ ườ ượ ọ ườ ể ử

Nhân dân M b phi u tr c ti p b u ra các ngh viên Qu c h i, t c là nh ng ng i t ỹ ỏ ế ự ế ầ ị ố ộ ứ ữ ườ ổ

ch c hình thành Qu c h i, Qu c h i này là m t c c u ho t đ ng th ng tr c. Đi u này ứ ố ộ ố ộ ộ ơ ấ ạ ộ ườ ự ề

có đi m gi ng nh Đ i h i Đ i bi u Nhân dân c a Trung Qu c, nh ng gi a hai bên có ể ố ư ạ ộ ạ ể ủ ố ư ữ

m t s khác nhau v b n ch t. Vì Qu c h i và T ng th ng M có m t m i quan h ộ ự ề ả ấ ố ộ ổ ố ỹ ộ ố ệ

quy n l c song song, ch c l n nhau, còn Đ i h i Đ i bi u Nhân dân c a Trung Qu c ề ự ế ướ ẫ ạ ộ ạ ể ủ ố

là c quan quy n l c t i cao c a nhân dân toàn qu c, ch t ch qu c gia là do Đ i h i Đ i ơ ề ự ố ủ ố ủ ị ố ạ ộ ạ

bi u Nhân dân c a Trung Qu c b u ra, hai bên có m i quan h c p trên c p d i. ể ủ ố ầ ố ệ ấ ấ ướ

Vì gi a Qu c h i và T ng th ng M có m i quan h đ c thù nh v y, cho nên đã có m t ữ ố ộ ổ ố ỹ ố ệ ặ ư ậ ộ

bi n pháp khác đ tuy n c T ng th ng, đó t c là ch đ nh ng ng i tuy n c . ệ ể ể ử ổ ố ứ ế ộ ữ ườ ể ử

Sau khi ng c viên hai đ ng đã tranh c xong, các bang d a theo t l nhân kh u, t ứ ử ả ử ự ỷ ệ ẩ ổ

ch c các c tri b phi u b u ra m t s ng i tuy n c . Sau đó, nh ng ng i tuy n c ứ ử ỏ ế ầ ộ ố ườ ể ử ữ ườ ể ử

này (trong toàn qu c có kho ng h n b n trăm ng i) t ch c m t đoàn tuy n c t p ố ả ơ ố ườ ổ ứ ộ ể ử ậ

trung t i Th đô Washington đ b phi u T ng th ng. ớ ủ ể ỏ ế ổ ố

Tuy nhiên, nh ng ng i tuy n c cũng không b phi u tuỳ theo ý nguy n b n thân mình, ữ ườ ể ử ỏ ế ệ ả

h ph i d a theo ý nguy n c a c tri trong bang c a mình, tr c h t ph i trình bày v i ọ ả ự ệ ủ ử ủ ướ ế ả ớ

c tri là s b phi u cho ai, sau đó m i đi Washington. ử ẽ ỏ ế ớ

N u nh ng i tuy n c không mu n d a theo ý mu n c a c tri đ b u phi u thì h s ế ư ườ ể ử ố ự ố ủ ử ể ầ ế ọ ẽ

b bãi mi n, vì th ph ng pháp tuy n c gián ti p này mang tính sâu sát r t cao, cho nên ị ễ ế ươ ể ử ế ấ

nó cũng g n nh là tuy n c tr c ti p. ầ ư ể ử ự ế

Dù là nh ng đ i bi u đ c dân tr c ti p b u ra, song nh ng ng i tuy n c sau khi l a ữ ạ ể ượ ự ế ầ ữ ườ ể ử ự

ch n xong T ng th ng s h t quy n l c và k t thúc s m nh c a h ọ ổ ố ẽ ế ề ự ế ứ ệ ủ ọ

T i sao trong quân đ i M không có quân hàm nguyên soái? Dapan ạ ộ ỹ

Trong quân đ i M , quân hàm cao nh t là đ i t ng năm sao ch không có quân hàm ộ ỹ ấ ạ ướ ứ

nguyên soái. Trong cu c Chi n tranh Th gi i II, m t s t ng lĩnh có chi n công cao ộ ế ế ớ ộ ố ướ ế

nh t nh Marshal Aixenhao… đ n sau chi n tranh cũng ch đ c đ i t ng năm sao. T i ấ ư ế ế ỉ ượ ạ ướ ạ

sao v y? ậ

V n là sau khi Chi n tranh Th gi i II k t thúc, n c M ng i ta cùng đã t ng d tính ố ế ế ớ ế ở ướ ỹ ườ ừ ự

phong cho m t s t ng lĩnh cao c p n i ti ng nh t quân hàm nguyên soái l c quân, th ộ ố ướ ấ ổ ế ấ ụ ế

nh ng các c quan h u quan l i phát hi n th y r ng danh t nguyên soái (Marshal) l i ư ơ ữ ạ ệ ấ ằ ừ ạ

hoàn toàn gi ng nh tên h c a tham m u tr ng l c quân M Marshal. N u đ c phong ố ư ọ ủ ư ưở ụ ỹ ế ượ

hàm nguyên soái thì nguyên soái Marshal g i theo ti ng Anh s là Marshal Marshal nghe ọ ế ẽ

quá l tai. ạ

Các c quan h u quan c m th y v n đ này r t khó khăn đ gi i quy t, cho nên sau khi ơ ữ ả ấ ấ ề ấ ể ả ế

th o lu n nhi u l n đã trình bày v i T ng th ng Rud ven. Cu i cùng ng i ta th y t t ả ậ ề ầ ớ ổ ố ơ ố ườ ấ ố

nh t là không đ t hàm nguyên soái n a. Do đó c p t ng năm sao đã tr thành quân hàm ấ ặ ữ ấ ướ ở

cao nh t trong quân đ i M . Và nh ng ng i nh Marshal cũng ch đ c phong quân hàm ấ ộ ỹ ữ ườ ư ỉ ượ

t ng năm sao. ướ

Trong l ch s n c M , đã nhi u ng i đ c phong hàm nguyên soái l c quân, đó là ị ử ướ ỹ ề ườ ượ ụ

T ng th ng đ u tiên Washington và Phanxing. Sau khi Phanxing qua đ i thì quân hàm ổ ố ầ ờ

nguyên soái không bao gi đ c s d ng n a. ờ ượ ử ụ ữ

T i sao Hitler s d ng hình ch “V n” làm bi u t ng cho đ ng Qu c Xã? ạ ử ụ ữ ạ ể ượ ả ố