03-Chuyen dich co cau kinh te

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP.HOÀ CHÍ MINH

Vieân Ñình Tieán

CHUYEÅN DÒCH CÔ CAÁU KINH TEÁ TÆNH BÌNH

PHÖÔÙC THÔØI KYØ COÂNG NGHIEÄP HOÙA-HIEÄN ÑAÏI

HOÙA, ÑÒNH HÖÔÙNG ÑEÁN NAÊM 2020

Chuyeân ngaønh: Ñòa lyù hoïc

Maõ soá: 60 31 95

LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ ÑÒA LYÙ HOÏC

Thaønh phoá Hoà Chí Minh-2011

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP.HOÀ CHÍ MINH

Vieân Ñình Tieán

CHUYEÅN DÒCH CÔ CAÁU KINH TEÁ TÆNH BÌNH

PHÖÔÙC THÔØI KYØ COÂNG NHIEÄP HOÙA-HIEÄN ÑAÏI

HOÙA, ÑÒNH HÖÔÙNG ÑEÁN NAÊM 2020

Chuyeân ngaønh: Ñòa lyù hoïc

Maõ soá: 60 31 95

LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ ÑÒA LYÙ HOÏC

NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC

TS.TRÖÔNG PHÖÔÙC MINH

Thaønh phoá Hoà Chí Minh-2011

LỜI CẢM ƠN !

Với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc, tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành đến

TS.Trương Phước Minh-Người đã tận tình hướng dẫn tác giả trong suốt quá trình tìm

hiểu, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn.

Tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn đến Ban Giám Hiệu, phòng Sau Đại Học

cùng quý Thầy (Cô) giảng viên khoa Địa lý trường đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí

Minh đã hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong suốt quá trình học tập và thực

hiện nghiên cứu đề tài.

Tác giả cũng trân trọng cảm ơn các cơ quan, ban ngành, đoàn thể tỉnh Bình

Phước như: UBND Tỉnh, cục Thống kê, sở Kế hoạch và Đầu tư, sở Nội vụ, sở Công

thương, sở Lao động-Thương binh xã hội, UBND các huyện, thị trong tỉnh,…đã giúp

đỡ tác giả trong quá trình thu thập số liệu và những thông tin có liên quan đến nội dung

nghiên cứu.

Cuối cùng, tác giả xin gửi lời cám ơn đến quý đồng nghiệp, bạn bè, người thân

và gia đình đã giúp đỡ tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tác giả trong suốt thời gian học

tập và thực hiện luận văn.

Tác giả

Viên Đình Tiến

MỤC LỤC

2TMỤC LỤC2T ...................................................................................................................................... 4

2TDANH MUÏC CAÙC KYÙ HIEÄU, CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT2T............................................................... 8

2TA. PHẦN MỞ ĐẦU2T ........................................................................................................................ 9

2T1. Lý do chọn đề tài2T .................................................................................................................... 9

2T2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu2T......................................................................................... 9

2T3. Giới hạn nghiên cứu2T ............................................................................................................. 10

2T4. Lịch sử nghiên cứu2T ............................................................................................................... 10

2T5. Các quan điểm và phương pháp nghiên cứu2T ...................................................................... 11

2T6. Cấu trúc luận văn2T ................................................................................................................. 13

2TCHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CƠ CẤU KINH TẾ VÀ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH

TẾ2T.................................................................................................................................................. 14

2T1.1. CƠ CẤU KINH TẾ2T ............................................................................................................. 14

2T1.1.1. Khái niệm cơ cấu, cơ cấu kinh tế2T .................................................................................. 14

2T1.1.2. Phân loại cơ cấu kinh tế2T................................................................................................ 15

2T1.1.2.1. Cơ cấu ngành kinh tế2T .............................................................................................. 15

2T1.1.2.2. Cơ cấu thành phần kinh tế2T ..................................................................................... 16

2T1.1.2.3. Cơ cấu kinh tế theo lãnh thổ2T .................................................................................. 16

2T1.1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc hình thành cơ cấu kinh tế 2T........................................... 16

2T1.1.4. Một số chỉ tiêu cơ bản để xem xét và đánh giá cơ cấu kinh tế 2T....................................... 17

2T1.2. CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ2T ................................................................................. 18

2T1.2.1. Khái niệm chuyển dịch cơ cấu kinh tế2T .......................................................................... 18

2T1.2.2. Tính tất yếu khách quan của chuyển dịch cơ cấu kinh tế2T............................................... 18

2T1.2.3. Xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế2T........................................................................... 18

2T1.2.4. Các nguyên tắc chuyển dịch cơ cấu kinh tế2T .................................................................. 19

2T1.2.5. Các nhân tố chủ yếu tác động đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế 2T ...................................... 19

2T1.2.5.1. Nhu cầu của con người thay đổi và tăng lên không ngừng2T ..................................... 19

2T1.2.5.2. Tiến bộ khoa học thay đổi như vũ bão2T .................................................................. 20

2T1.2.5.3. Xu hướng toàn cầu hoá, khu vực hoá, liên kết, liên minh trở thành hiện tượng phổ

biến. Tự do hoá thương mại trở thành điều kiện quan trọng cho phát triển2T ......................... 20

2T1.2.5.4. Doanh nghiệp và sự phát triển không ngừng của doanh nghiệp2T ............................. 20

2T1.2.5.5. Đường lối phát triển cùng với cơ chế, chính sách có ý nghĩa động lực đối với sự

hình thành và chuyển dịch cơ cấu kinh tế2T........................................................................... 20

2T1.3. CÁC MÔ HÌNH CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ TRÊN THẾ GIỚI2T .......................... 20

2T1.3.1. Mô hình chuyển dịch hướng nội2T ................................................................................... 20

2T1.3.2. Mô hình chuyển dịch hướng ngoại2T ............................................................................... 21

2T1.3.3. Mô hình dịch chuyển theo hướng kết hợp nội lực với ngoại lực2T ................................... 21

2T1.4. CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ Ở VIỆT NAM THỜI KỲ CÔNG NGHIỆP HÓA–

HIỆN ĐẠI HÓA2T ........................................................................................................................ 21

2T1.4.1. Chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế2T ................................................................................ 22

2T1.4.2. Chuyển dịch cơ cấu thành phần kinh tế2T ........................................................................ 23

2T1.4.3. Chuyển dịch cơ cấu vùng kinh tế2T.................................................................................. 23

2T1.4.4. Chuyển dịch cơ cấu lao động2T........................................................................................ 24

2T1.5. Lựa chọn bộ chỉ tiêu CNH xét về cơ cấu ngành của H.Chenery2T ........................................... 25

2TCHƯƠNG 2: CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ TỈNH BÌNH PHƯỚC THỜI KỲ CÔNG

NGHIỆP HOÁ–HIỆN ĐẠI HOÁ2T ................................................................................................ 26

2T2.1. CÁC NGUỒN LỰC ẢNH HƯỞNG TỚI SỰ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ TỈNH

BÌNH PHƯỚC2T ........................................................................................................................... 26

2T2.1.1. Vị trí địa lý2T................................................................................................................... 26

2T2.1.2. Nguồn lực tự nhiên2T....................................................................................................... 28

2T2.1.2.1. Địa chất2T................................................................................................................. 28

2T2.1.2.2. Địa hình2T ................................................................................................................ 29

2T2.1.2.3. Khoáng sản2T ........................................................................................................... 30

2T2.1.2.4. Khí hậu2T ................................................................................................................. 30

2T2.1.2.5. Thuỷ văn2T ............................................................................................................... 31

2T2.1.2.6. Đất đai2T .................................................................................................................. 33

2T2.1.2.7. Sinh vật2T ................................................................................................................. 34

2T2.1.3.2. Cơ sở hạ tầng kỹ thuật2T........................................................................................... 37

2T2.1.3.3. Vốn đầu tư2T ............................................................................................................ 39

2T2.1.3.4. Đường lối, chính sách phát triển kinh tế2T ................................................................ 40

2T2.1.4. Đánh giá chung2T ............................................................................................................ 41

2T2.1.4.1. Những thuận lợi2T .................................................................................................... 42

2T2.1.4.2. Những hạn chế2T ...................................................................................................... 43

2T2.2. CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ TỈNH BÌNH PHƯỚC THỜI KỲ CÔNG NGHIỆP

HOÁ–HIỆN ĐẠI HOÁ2T .............................................................................................................. 45

2T2.2.1. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành2T ........................................................................ 45

2T2.2.1.1. Chuyển dịch cơ cấu GDP, cơ cấu lao động và năng suất lao động theo ngành2T ....... 45

2T2.2.1.2. Chuyển dịch cơ cấu giá trị sản xuất, cơ cấu lao động và năng suất lao động khu vực

I2T ......................................................................................................................................... 53

2T2.2.1.3. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế khu vực II2T .................................................................. 57

2T2.2.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo thành phần2T................................................................. 62

2T2.2.2.1. Chuyển dịch cơ cấu theo thành phần kinh tế2T.......................................................... 62

2T2.2.2.2 Chuyển dịch cơ cấu giá trị sản xuất khu vực I theo thành phần kinh tế 2T ................... 65

2T2.2.2.3. Chuyển dịch cơ cấu giá trị sản xuất khu vực II theo thành phần kinh tế2T................. 65

2T2.2.2.4. Chuyển dịch cơ cấu giá trị sản xuất khu vực III theo thành phần kinh tế. 2T .............. 67

2T2.2.2.5. Chuyển dịch cơ cấu lao động, năng suất lao động theo loại hình doanh nghiệp. 2T .... 68

2T2.2.3. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo lãnh thổ2T ..................................................................... 70

2T .3. ĐÁNH GIÁ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ TỈNH BÌNH PHƯỚC THỜI KỲ CÔNG

NGHIỆP HÓA-HIỆN ĐẠI HÓA2T ............................................................................................... 76

2T .3.1. Những thành tựu2T .......................................................................................................... 76

2T .3.2. Những khó khăn và thách thức2T ..................................................................................... 78

2TCHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ TỈNH

BÌNH PHƯỚC ĐẾN NĂM 20202T.................................................................................................. 80

2T3.1. CĂN CỨ ĐỀ XUẤT QUAN ĐIỂM, CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ2T ........................ 80

2T3.1.1. Dựa vào vị trí chức năng của tỉnh Bình Phước trong vùng Kinh tế Trọng điểm phía Nam

và vùng Đông Nam Bộ2T........................................................................................................... 80

2T3.1.2. Dựa vào phương hướng, nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội của Bình Phước đến năm

20202T....................................................................................................................................... 81

2T3.1.2.1. Mục tiêu tổng quát2T ................................................................................................ 81

2T3.1.2.2. Mục tiêu cụ thể2T ..................................................................................................... 82

2T3.1.3. Dựa vào sự thay đổi địa giới hành chính cấp huyện và những biến động trong phát triển

kinh tế từ năm 20082T ............................................................................................................... 83

2T3.1.3.1. Hình thành và đầu tư xây dựng các huyện, thị mới2T ................................................ 83

2T3.1.4. Dựa vào nhận diện cơ hội và thách thức đem đến từ sự hội nhập khu vực và quốc tế 2T ... 83

2T3.1.4.1. Cơ hội2T ................................................................................................................... 83

2T3.1.4.2. Thách thức2T ............................................................................................................ 84

2T3.1.5. Các bài học kinh nghiệm về khủng hoảng và suy thoái cũng như yêu cầu phát triển bền

vững2T ...................................................................................................................................... 84

2T3.2. Quan điểm định hướng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế2T............................................................. 85

2T3.2.1. Quan điểm chuyển dịch cơ cấu kinh tế2T ......................................................................... 85

2T3.2.2. Luận chứng khoa học các phương án chuyển dịch cơ cấu kinh tế2T ................................. 85

2T3.2.3. Định hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế2T........................................................................ 89

2T3.2.3.1. Định hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành2T .............................................. 89

2T3.2.3.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo thành phần2T.......................................................... 93

2T3.2.3.3. Chuyển dịch cơ cấu theo lãnh thổ2T.......................................................................... 93

2T3.2.3.4. Định hướng chuyển dịch các ngành cụ thể2T ............................................................ 95

2T3.3. Giải pháp chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Bình Phước đến năm 20202T ............................... 104

2T3.3.1. Nhóm giải pháp chung2T ............................................................................................... 104

2T3.3.1.1. Đa dạng hoá các nguồn huy động vốn2T ................................................................. 104

2T3.3.1.2. Tăng cường đầu tư cho giáo dục đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và

thu hút nhân tài2T ................................................................................................................ 105

2T3.3.1.3. Tập trung mọi nguồn lực phát triển kinh tế vùng động lực 2T .................................. 106

2T3.3.1.4. Các giải pháp về thị trường và nâng cao khả năng hội nhập kinh tế quốc tế 2T......... 106

2T3.3.1.5. Đầu tư phát triển khoa học và công nghệ2T............................................................ 107

2T3.3.1.6. Các giải pháp về bảo vệ môi trường2T .................................................................... 108

2T3.3.2. Nhóm giải pháp riêng cho từng ngành2T ........................................................................ 108

2T3.3.2.1. Đối với ngành trồng trọt2T ...................................................................................... 108

2T3.3.2.2. Đối với ngành chăn nuôi2T ..................................................................................... 109

2T3.3.2.3. Đối với ngành lâm nghiệp2T .................................................................................. 109

2T3.3.2.4. Đối với ngành công nghiệp2T ................................................................................. 109

2T3.3.2.5. Đối với ngành xây dựng2T ...................................................................................... 110

2T3.3.2.6. Đối với ngành thương mại2T................................................................................... 110

2T3.3.2.7. Đối với ngành du lịch2T.......................................................................................... 111

2T3.3.2.8. Đối với ngành dịch vụ hỗ trợ:2T.............................................................................. 111

2TPHẦN C: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ2T ................................................................................... 114

2TKẾT LUẬN2T ............................................................................................................................. 114

2TKIẾN NGHỊ2T ............................................................................................................................. 117

2TTÀI LIỆU THAM KHẢO2T.......................................................................................................... 119

2TPHỤ LỤC2T.................................................................................................................................... 122

DANH MUÏC CAÙC KYÙ HIEÄU, CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT

CNH-HÑH : Coâng nghieäp hoùa- hieän ñaïi hoùa

GDP : Thu nhaäp toång saûn phaåm quoác daân

FDI : Voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi

ODA : Voán hoã trôï phaùt trieån chính thöùc

IPM : Moâ hình phoøng tröø dòch haïi toång hôïp

TP : Thaønh phoá

KV : Khu vöïc

A. PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế được xem như là bước đi tất yếu của các quốc gia có nền kinh tế

đang phát triển muốn trở thành các quốc gia phát triển. Kể từ sau Đại hội Đảng lần thứ I (1986),

Đảng ta đ đề ra đường lối đổi mới với mục tiêu xây dựng và phát triển kinh tế theo hướng CNH–

HĐH. Đổi mới kinh tế phải bắt đầu từ việc đổi mới cơ cấu kinh tế chuyển dần từ nền kinh tế nông

nghiệp sang nền kinh tế công nghiệp, dịch vụ và nền kinh tế tri thức.

Thực tiễn lịch sử phát triển kinh tế của các nước nói chung và Việt Nam nói riêng trong thời

gian qua đ chỉ ra rằng những thnh cơng hay thất bại trong việc pht triển kinh tế đều bắt nguồn từ

việc xác định cơ cấu kinh tế cĩ hợp lý hay khơng , để thúc đẩy kinh tế phát triển đạt hiệu quả cao và

bền vững. Việc xác định và hoàn thiện một cơ cấu kinh tế hợp lý, ph hợp với xu hướng phát triển

chung của nền kinh tế không chỉ là yêu cầu có tính khách quan, mà cịn l một trong những nội dung

chủ yếu của qu trình cơng nghiệp hĩa–hiện đại hóa đất nước.

Bình Phước là một tỉnh nằm trong vùng Đông Nam Bộ, có nền kinh tế phát triển năng động

nhất cả nước, tuy nhiên đến hiện nay kinh tế của Bình Phước vẫn nặng về sản xuất nông nghiệp.

Trong những năm qua, cùng với cả nước, Bình Phước đang trong tiến trình xy dựng v pht triển. Cơ

cấu kinh tế của tỉnh từng bước được chuyển dịch theo hướng CNH–HĐH. Tuy nhin, do nhiều nguyn

nhn khc nhau, sự chuyển dịch vẫn cịn chậm v chưa thật vững chắc.

Từ khi Bình Phước gia nhập vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, đ tạo điều kiện thuận lợi

thúc đẩy tốc độ phát triển kinh tế của tỉnh. Với yêu cầu đẩy mạnh công nghiệp hóa–hiện đại hóa và

nhất là đứng trước những địi hỏi của qu trình hội nhập quốc tế su rộng như hiện nay, địi hỏi cơ cấu

kinh tế phải được chuyển dịch nhanh và hiệu quả hơn trong thời gian tới.

Xuất phát từ cơ sở lý luận, từ thực tiễn chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh Bình Phước và

tính cấp thiết của vấn đề, tác giả luận văn lựa chọn đề tài “ Chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Bình

Phước thời kỳ CNH–HĐH và định hướng đến 2020”, để nghiên cứu và mong muốn đóng góp phần

nhỏ bé của mình vo sự nghiệp pht triển kinh tế của tỉnh nhà.

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

Mục đích nghiên cứu của luận văn là làm r cơ sở lý luận v thực tiễn về chuyển dịch cơ cấu

kinh tế Bình Phước trong thời gian qua, từ đó đưa ra những định hướng và đề xuất một số giải pháp

nhằm thúc đẩy cơ cấu kinh tế của tỉnh chuyển dịch nhanh theo hướng CNH–HĐH trong thời gian

tới. Để đạt được mục đích này, luận văn đề ra những nhiệm vụ sau:

Tổng quan những vấn đề lý luận có liên quan đến cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh

tế, làm r cc khi niệm, cc nhn tố tc động, các chỉ tiêu đánh giá cơ bản.

Đánh giá tác động của các nhân tố chủ yếu đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh Bình

Phước. Phân tích hiện trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh trong thời gian qua. Đánh giá

những thành tựu đ đạt được và những hạn chế cần khắc phục trong thời gian tới.

Đưa ra những định hướng và đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm thúc đẩy chuyển dịch cơ

cấu kinh tế tỉnh Bình Phước theo hướng CNH–HĐH .

3. Giới hạn nghiên cứu

3.1. Về nội dung

Do đề tài có nội dung rộng và phức tạp nên phạm vi nghiên cứu của luận văn được giới hạn:

Nghiên cứu cơ sở lý luận chung về chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

Phân tích ảnh hưởng của các nguồn lực tới sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh.

Phân tích thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành, theo thành phần gồm: cơ cấu

GDP, cơ cấu lao động, năng suất lao động và cơ cấu giá trị sản xuất nội ngành, không phân tích sâu

các lĩnh vực trong từng ngành.

Phân tích chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo lnh thổ gồm: cơ cấu giá trị sản xuất của các địa

phương phân theo khu vực kinh tế và tỉ trọng so với toàn tỉnh.

Đưa ra những định hướng và đề xuất một số giải pháp chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Bình

Phước theo hướng CNH–HĐH.

3.2. Về không gian

Địa bn lnh thổ nghiên cứu của tỉnh Bình Phước bao gồm 10 đơn vị hành chính: Thị x Đồng

Xoài, thị x Bình Long, thị x Phước Long, các huyện Bù Đăng, Bù Gia Mập, Chơn Thành, Hớn

Quản, Đồng Phú, Lộc Ninh, Bù Đốp. Với tổng diện tích tự nhiên khoảng 687 246,53 ha.

3.3. Về thời gian

• Phần đánh giá thực trạng được đề cập từ 01/01/1998 đến năm 2008.

• Phần định hướng, đề xuất một số giải pháp chuyển dịch cơ cấu kinh tế đến 2020.

4. Lịch sử nghiên cứu

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế là xu thế tất yếu của đất nước trong quá trình pht triển v hội nhập

với nền kinh tế thế giới v khu vực. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế giữ vai trị quan trọng trong sự nghiệp

công nghiệp hóa–hiện đại hóa. Trong thời gian qua, ở nước ta đ cĩ nhiều cơng trình nghin cứu về cơ

cấu kinh tế và sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Trong đó có một số công trình tiu biểu về mặt cơ sở lý

luận cũng như thực tiễn: “Vấn đề chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành ở Tp. Hồ Chí Minh trong quá

trình CNH–HĐH ” của TS Trương Thị Minh Sâm (Chủ biên) năm 2000; “sự chuyển dịch cơ cấu

kinh tế Việt Nam trong những năm đầu thế kỷ 21” của TS Nguyễn Trần Quốc (Chủ biên) năm 2004;

“ Định hướng Chuyển dịch cơ cấu nội bộ các ngành kinh tế vùng kinh tế trọng điểm phía nam” của

TS Trần Du Lịch, PGS.TS Đặng Văn Phan (Chủ nhiệm đề tài) năm 2004; “Chuyển dịch cơ cấu

ngành kinh tế ở Việt Nam” của PGS.TS Bùi Tất Thắng (Chủ biên) năm 2006; “ Những vấn đề chủ

yếu về kinh tế phát triển” của PGS.TS Ngô Don Vịnh năm 2006; “Các cấp ủy đảng ở đồng bằng

Sông Cửu Long chỉ đạo chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo tinh thần nghị quyết số 21–NQ/TW của Bộ

chính trị” của Trần Trác, Trần Văn năm 2005.

Đối với tỉnh Bình Phước chưa có công trình khoa học no đi sâu nghiên cứu về Chuyển dịch

cơ cấu kinh tế của tỉnh. Các đề tài chỉ dừng ở mức nghiên cứu chung về kinh tế x hội như: các báo

cáo, các quy hoạch cơ bản, các bản thống kê của các sở, ban, ngành trong tỉnh,…Trên đây là

những nguồn tài liệu tham khảo quý bu cho tc giả khi thực hiện đề tài “Chuyển dịch cơ cấu kinh tế

tỉnh Bình Phước thời kỳ CNH–HĐH, định hướng đến 2020”.

5. Các quan điểm và phương pháp nghiên cứu

5.1. Các quan điểm nghiên cứu

5.1.1. Quan điểm hệ thống

Cơ cấu kinh tế chính là một hệ thống hoàn chỉnh gồm nhiều tầng, bậc, bản thân nó là sự hợp

thành của nhiều hệ thống khác nhau và đồng thời lại là bộ phận của hệ thống lớn hơn-hệ thống kinh

tế-x hội. Cơ cấu kinh tế tỉnh Bình Phước có mối quan hệ chặt chẽ với môi trường xung quanh, bao

gồm cả môi trường tự nhiên, môi trường kinh tế x hội. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế có thể ảnh

hưởng đến sự phát triển kinh tế x hội v ngược lại. Phải coi sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế như là một

hệ thống nằm trong hệ thống kinh tế x hội hồn chỉnh, luơn luơn vận động và phát triển không

ngừng.

Vì vậy, khi nghin cứu sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Bình Phước phải xem xét các nhân

tố ảnh hưởng đến sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh và xem xét mối tương quan, sự tác động

đối với sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế vùng Đông Nam Bộ và cả nước.

5.1.2. Quan điểm lnh thổ

Cơ cấu lnh thổ kinh tế Bình Phước được coi như một thể tổng hợp tương đối hoàn chỉnh,

trong đó các yếu tố tự nhiên, kinh tế x hội cĩ mối quan hệ chặt chẽ, tc động chi phối lẫn nhau tạo

những thế mạnh riêng cho tỉnh hay từng vùng trong tỉnh.

Do vậy, cần phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Bình Phước,

để từ đó đưa ra những giải pháp, định hướng phát triển có tính tổng hợp nhằm khai thác tốt những

tiềm năng, lợi thế của tỉnh nhằm đẩy nhanh chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Bình Phước.

5.1.3. Quan điểm lịch sử viễn cảnh

Qa trình pht triển kinh tế v chuyển dịch cơ cấu kinh tế có sự biến chuyển theo thời gian vả

không gian. Vì vậy việc vận dụng quan điểm lịch sử viễn cảnh vào trong nghiên cứu đề tài để thấy

được nguồn gốc nảy sinh, quá trình diễn biến của cc yếu tố kinh tế trong từng giai đoạn, trong

những điều kiện thời gian và không gian cụ thể. Từ đó đánh giá chính xác hiện trạng chuyển dịch cơ

cấu kinh tế trong hiện tại và định hướng phát triển của các ngành kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế

của Bình Phước trong tương lai.

5.1.4. Quan điểm phát triển bền vững

Nghiên cứu những vấn đề kinh tế phải dựa trên quan điểm sinh thái và phát triển bền vững.

Phát triển bền vững đ trở thnh mục tiu pht triển kinh tế x hội của hầu hết cc quốc gia trn thế giới, pht

triển kinh tế x hội, chuyển dịch cơ cấu kinh tế phải đi đôi với sử dụng hợp lý, bảo vệ v ti tạo ti

nguyn thin nhin, chống gy ơ nhiễm mơi trường, kết hợp hài hịa giữa pht triển kinh tế với tiến bộ v

cơng bằng x hội nhằm nng cao chất lượng cuộc sống của con người.

5.2. Các phương pháp nghiên cứu

5.2.1. Phương pháp thu thập tài liệu

Đây là một phương pháp cơ bản và cũng là phương pháp rất quan trọng vì trn cơ sở những

nguồn tài liệu, số liệu có liên quan đến nội dung nghiên cứu thu thập được từ sách báo, tạp chí khoa

học, internet, niên giám thống kê, các báo cáo hàng năm, quy hoạch tổng thể của ủy ban nhân dân

tỉnh và các sở, ban, ngành,..từ đó tác giả mới rút ra được các đặc điểm về tình hình pht triển kinh tế

x hội, cũng như nhìn nhận, đánh giá chính xác chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Bình Phước.

5.2.2. Phương pháp thống kê toán học

Đây là một phương pháp sử dụng thường xuyên như công cụ để phân tích định lượng, lựa

chọn những giá trị đúng nhất, gần với thực tiễn trên cơ sở các nguồn số liệu thu thập được để phân

tích ảnh hưởng của các yếu tố tự nhiên, kinh tế x hội đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Bình

Phước. Đồng thời phương pháp toán học cũng được sử dụng trong việc phân tích, dự báo và lựa

chọn các giải pháp thích hợp cho định hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Bình Phước trong

tương lai.

5.2.3. Phương pháp phân tích, so sánh

Trong qu trình nghin cứu đề tài, việc vận dụng phương pháp phân tích, so sánh mang lại

nhiều lợi ích. Thông qua việc tiến hành phân tích, so sánh, đối chiếu các số liệu thống kê để thấy

được quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế qua các giai đoạn. Từ đó rút ra được những nội dung tổng

hợp nhất, đầy đủ nhất đáp ứng được những nhiệm vụ và mục tiêu mà vấn đề đ đặt ra.

5.2.4. Phương pháp khảo sát thực địa

Thực địa là một phương pháp truyền thống không thể thiếu được trong nghiên cứu địa lý, đặc

biệt là các vấn đề về kinh tế x hội, nhằm thu thập thm thơng tin, thực trạng pht triển, thẩm định mức

độ tin cậy của các số liệu, báo cáo. Vì vậy, trong qu trình thực hiện đề tài, tác giả đ tiến hnh khảo st

thực địa tại một số địa phương trong tỉnh như: Thị x Đồng Xoài, thị x Phước Long, huyện Đồng

Phú, Lộc Ninh,…để kiểm tra độ chính xác, tin cậy của các nguồn tài liệu đ thu thập được.

5.2.5. Phương pháp chuyên gia

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế là một vấn đề tương đối rộng và phức tạp cho nên việc gặp gỡ,

trao đổi ý kiến với cc nh khoa học, cn bộ, chuyn vin của cc sở, ban, ngnh trong tỉnh l một yếu tố

không thể thiếu. Thông qua phương pháp này, tác giả luận văn có thể tiếp cận, tìm hiểu hiện trạng v

định hướng vấn đề nghiên cứu một cách nhanh chóng.

5.2.6. Phương pháp bản đồ, biểu đồ

Đây là phương pháp đặc trưng của khoa học địa lý nĩi chung và trong nghiên cứu địa lý kinh

tế x hội nĩi ring. Sử dụng phương pháp này giúp cho các vấn đề nghiên cứu được cụ thể, trực quan

và toàn diện hơn. Các bản đồ, biểu đồ trong đề tài được tác giả thành lập dựa trên cơ sở dữ liệu đ

thu thập được và xử lý.

Sử dụng phần mềm Mapinfo trong xây dựng các bản đồ, biểu đồ. Ngoài ra, đề tài cịn thể hiện

cc mối quan hệ địa lý thông qua hệ thống các bảng số liệu và bản đồ.

5.2.7. Phương pháp dự báo

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế là quá trình vận động và phát triển lâu dài, biến động kinh tế luôn

phải được dự báo trước để có hướng điều chỉnh cơ cấu kinh tế cho phù hợp. Đề tài đ sử dụng

phương pháp dự báo xu hướng và sự biến động dựa trên cơ sở tính toán từ các nguồn số liệu đ thu