. QUY LUẬT TỶ SUẤT LỢI NHUẬN CÓ XU HƯỚNG GIẢM, CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỚNG ĐẾN TỶ SUẤT LỢI NHUẬN GIẢM

8. QUY LUẬT TỶ SUẤT LỢI NHUẬN CÓ XU HƯỚNG GIẢM, CÁC

NHÂN TỐ ẢNH HƯỚNG ĐẾN TỶ SUẤT LỢI NHUẬN GIẢM THÀNH

XU HƯỚNG. Ý NGHĨA TT

Vị trí

- 256-322, phần thứ 3 – quy luật tỷ suất lợi nhuận có xu hướng giảm xuống -

tập thứ 3, quyển 3 (toàn bộ quá trình sản xuất của tư bản chủ nghĩa, Phần I￾BTB)

Đối tượng nghiên cứu:

Ta có công thức sau:

Trong phần thứ nhất đã rút ra khả năng tỷ suất lợi nhuận biến đổi không phụ

thuộc vào sự biến đổi của tỷ suất giá trị thặng dư, vì ko thể biến đổi phụ

thuộc vào m’. Cho nên trong phần thứ hai đã vạch rõ còn nảy ra một tất yếu nữa

là có những tỷ suất lợi nhuận khác nhau trong những ngành sản xuất khác nhau,

bởi vì trong các ngành snar xuất khác nhau thi tỷ số giữa v với c+v là khác nhau.

Từ đó mới thấy, theo đà phát triển của CNTB thì tỷ suất lợi nhuận phải biến đổi

theo chiều hướng giảm xuống. Đây chính là đối tượng nghiên cứu trong phần

thứ 3 này.Ở đây, Mác không chỉ giải thích một thực tế là tỷ suất lợi nhuận giảm

xuống mà Mác đã nâng việc phân tích lý luận lên một bước mới, cao hơn.

Phương pháp nghiên cứu:

Mác sử dụng phương pháp đi từ trừu tượng đến cụ thể và kết hợp logic với lịch

sử.

Trình tự nghiên cứu:

Phần này gồm 3 chương và Mác lần lượt nghiên cứu như sau:

Chương thứ nhất tức là chương XIII-Bản thân quy luật: nghiên cứu bản chất của

quy luật đó dưới hình thái chung nhất.

Chương thứ hai tức là chương XIV-Những nguyên nhân tác động ngược lại:

nghiên cứu nguyên nhân tác động ngược lại khiến bản thân quy luật trở thành

quy luật có tính xu hướng.

Chương thứ 3 tức là chương XV-Sự phát triển của các mâu thuẫn bên trong quy

luật – nghiên cứu ý nghĩa và tầm quan trọng của quy luật tỷ suất lợi nhuận có xu

hướng giảm xuống đối với nền sản xuất tư bản chủ nghĩa.

Nội dung

Khi nghiªn cøu quy luËt tû suÊt lîi nhuËn díi h×nh th¸i chung nhÊt, M¸c ®·

t¹m g¸c tÊt c¶ nh÷ng c¸i g× t¸c ®éng ngîc l¹i víi quy luËt ®ã vµ lµm biÕn ®æi quy

luËt ®ã. Vµ ®· ®a ra gi¶ ®Þnh lµ: tiÒn c«ng cè ®Þnh, ®é dµi ngµy lao ®éng kh«ng

®æi, m kh«ng ®æi, gi¸ c¶ hµng ho¸ kh«ng ®æi, cÊu thµnh h÷u c¬ t ’ b¶n thay ®æi

vµ diÔn ë mäi ngµnh s¶n xuÊt.

Ta cã P = m/c = m/(c+v) ’

Nh vËy, víi mét møc ®é bãc lét kh«ng thay ®æi (cïng mét m’), l¹i biÓu hiÖn ra

thµnh mét P’ gi¶m xuèng. Mét TB c¸ biÖt nh vËy th× ®èi víi TB XH còng nh thÕ.

§©y lµ quy luËt chung cña ph¬ng thøc sx TBCN, bëi v× ph¬ng thøc sx TBCN cµng

ph¸t triÓn th× TBKB l¹i cµng gi¶m mét c¸ch t¬ng ®èi so víi TBBB.

Do đó, xu híng ngµy cµng gi¶m xuèng cña tû suÊt lîi nhuËn chung chØ lµ

biÓu hiÖn sù tiÕn bé cña NSL§XH. PTSX TBCN cµng ph¸t triÓn th× tû su©t gi¸ trÞ

1